1 Videns autem turbas, ascendit in montem; et cum sedisset, ac cesserunt adeum discipuli eius; | 1 Gesù vista quella turba, salì sopra un monte: ed essendosi egli posto a sedere, si accostarono a lui i suoi discepoli. |
2 et aperiens os suum docebat eos dicens:
| 2 È aperta la sua bocca gli ammaestrava dicendo: |
3 “ Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum.
| 3 Beati i poveri di spirito: perché di questi è il regno de' cieli. |
4 Beati, qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur.
| 4 Beati i mansueti: perché questi possederanno la terra, |
5 Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram.
| 5 Beati coloro, che piangono: perchè questi saran consolati. |
6 Beati, qui esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam ipsi saturabuntur.
| 6 Beati quelli, che hanno fame, e sete della giustizia: perché questi saranno satollati. |
7 Beati misericordes, quia ipsi misericordiam consequentur.
| 7 Beati i misericordiosi: perché questi troveranno misericordia. |
8 Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt.
| 8 Beati coloro, che hanno il cuor puro: perché questi vedranno Dio. |
9 Beati pacifici, quoniam filii Dei vocabuntur.
| 9 Beati i pacifici: perché saranno chiamati figli di Dio. |
10 Beati, qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, quoniam ipsorum estregnum caelorum.
| 10 Beati quei, che soffrono persecuzione per amore della giustizia: perché di questi è il regno de' cieli. |
11 Beati estis cum maledixerint vobis et persecuti vos fuerint et dixerint omnemalum adversum vos, mentientes, propter me. | 11 Beati siete voi, quando gli uomini vi malediranno, e vi perseguiteranno, e diranno di voi falsamente ogni male per causa mia. |
12 Gaudete et exsultate, quoniammerces vestra copiosa est in caelis; sic enim persecuti sunt prophetas, quifuerunt ante vos.
| 12 Rallegratevi, ed esultate: perché grande è la vostra ricompensa ne' cieli: imperocché cosi hanno perseguitato i profeti, che sono stati prima di voi. |
13 Vos estis sal terrae; quod si sal evanuerit, in quo salietur? Ad nihilumvalet ultra, nisi ut mittatur foras et conculcetur ab hominibus.
| 13 Voi siete il sale della terra. Che se il sale diventa scipito, con che si salerà egli? E' non è più buono a nulla, se non ad esser, gettato via, e calpestato dalla gente. |
14 Vos estis lux mundi. Non potest civitas abscondi supra montem posita; | 14 Voi siete la luce del mondo. Non può essere ascosa una città situata sopra di un monte. |
15 neque accendunt lucernam et ponunt eam sub modio, sed super candelabrum, utluceat omnibus, qui in domo sunt. | 15 Né accendono la lucerna, e la mettono sotto il moggio, ma sopra il candeliere, affinchè faccia lume a tutta la gente di casa: |
16 Sic luceat lux vestra coram hominibus, utvideant vestra bona opera et glorificent Patrem vestrum, qui in caelis est.
| 16 Così risplenda la vostra luce dinanzi agli uomini, affinchè veggano le vostre buone opere, e glorifichino il vostro Padre, che è ne' cieli. |
17 Nolite putare quoniam veni solvere Legem aut Prophetas; non veni solvere, sedadimplere. | 17 Non vi deste a credere, che io sia venuto per isciogliere la legge, o i profeti: non son venuto per iscioglierla, ma per adempirla. |
18 Amen quippe dico vobis: Donec transeat caelum et terra, iota unumaut unus apex non praeteribit a Lege, donec omnia fiant. | 18 Imperocché in verità vi dico, che se non passa il cielo, e la terra, non iscatterà un jota, o un punto solo della legge, sino a tanto che tutto sia adempito. |
19 Qui ergo solveritunum de mandatis istis minimis et docuerit sic homines, minimus vocabitur inregno caelorum; qui autem fecerit et docuerit, hic magnus vocabitur in regnocaelorum.
| 19 Chiunque pertanto violerà uno di questi comandamenti minimi, e così insegnerà agli uomini, sarà chiamato minimo nel regno de' cieli: ma colui, che avrà e operato, e insegnato, questi sarà tenuto grande nel regno de' cieli. |
20 Dico enim vobis: Nisi abundaverit iustitia vestra plus quam scribarum etpharisaeorum, non intrabitis in regnum caelorum.
| 20 Imperocché io vi dico, che se la vostra giustizia non sarà più abbondante, che quella degli Scribi, e Farisei, non entrerete nel regno dei cieli. |
21 Audistis quia dictum est antiquis: “Non occides; qui autem occiderit, reuserit iudicio”. | 21 Avete sentito, che è stato detto agli antichi: Non ammazzare: e chiunque avrà ammazzato, sarà reo in giudizio. |
22 Ego autem dico vobis: Omnis, qui irascitur fratri suo, reuserit iudicio; qui autem dixerit fratri suo: “Racha”, reus erit concilio; quiautem dixerit: “Fatue”, reus erit gehennae ignis. | 22 Ma io vi dico, che chiunque adirerà contro del suo fratello, sarà ito in giudizio. E chi avrà detto al suo fratello raca, sarà reo nel consesso. E chi gli avrà detto stolto, sarà reo del fuoco della gehenna. |
23 Si ergo offeres munustuum ad altare, et ibi recordatus fueris quia frater tuus habet aliquid adversumte, | 23 Se adunque tu stai per fare l'offerta all'altare, e ivi ti viene alla memoria, che il tuo fratello ha qualche cosa contro di te: |
24 relinque ibi munus tuum ante altare et vade, prius, reconciliare fratrituo et tunc veniens offer munus tuum. | 24 Posa lì la tua offerta davanti all'altare, e va' a riconciliarti prima col tuo fratello: e poi ritorna a dare la tua offerta. |
25 Esto consentiens adversario tuo cito,dum es in via cum eo, ne forte tradat te adversarius iudici, et iudex tradat teministro, et in carcerem mittaris. | 25 Accordati presto col tuo avversario, mentre sei con lui per istrada: affinchè per disgrazia il tuo avversario non ti ponga in mano del giudice: e il giudice in mano del ministro; e tu venga cacciato in prigione. |
26 Amen dico tibi: Non exies inde, donecreddas novissimum quadrantem.
| 26 Ti dico in verità: non uscirai di qui prima d'aver pagato sino all'ultimo picciolo. |
27 Audistis quia dictum est: "Non moechaberis". | 27 Avete sentito, che fu detto agli antichi: Non fare adulterio. |
28 Ego autem dicovobis: Omnis, qui viderit mulierem ad concupiscendum eam, iam moechatus est eamin corde suo. | 28 Ma io vi dico, che chiunque guarda una donna per desiderarla, ha già commesso in cuor suo adulterio con essa. |
29 Quod si oculus tuus dexter scandalizat te, erue eum et proiceabs te; expedit enim tibi, ut pereat unum membrorum tuorum, quam totum corpustuum mittatur in gehennam. | 29 Che se il tuo occhio destro ti scandalizza, cavalo, e gettalo da te; imperocché è meglio per te, che perisca uno de' tuoi membri, che esser buttato tutto il tuo corpo nell'inferno. |
30 Et si dextera manus tua scandalizat te, abscideeam et proice abs te; expedit enim tibi, ut pereat unum membrorum tuorum, quamtotum corpus tuum abeat in gehennam.
| 30 E se la tua mano destra ti scandalizza, troncala, e gettala lungi da te: imperocché è meglio per te, che perisca uno de' tuoi membri, che andare tutto il tuo corpo nell'inferno. |
31 Dictum est autem: “Quicumque dimiserit uxorem suam, det illi libellumrepudii”. | 31 E stato pur detto: Chiunque rimanda la propria moglie, le dia il libello di ripudio. |
32 Ego autem dico vobis: Omnis, qui dimiserit uxorem suam, exceptafornicationis causa, facit eam moechari; et, qui dimissam duxerit, adulterat.
| 32 Ma io vi dico, che chiunque rimanda la sua moglie, eccetto per ragion di adulterio, la fa divenire adultera: e chi sposa la donna ripudiata, commetta adulterio. |
33 Iterum audistis quia dictum est antiquis: "Non periurabis; reddes autemDomino iuramenta tua". | 33 Slmilmente avete udito, che è stato detto agli antichi: Non violare il giuramento: ma rendi al Signore quanto hai giurato. |
34 Ego autem dico vobis: Non iurare omnino, nequeper caelum, quia thronus Dei est, | 34 Ma io vi dico di non giurare in modo alcuno, né pel cielo, perché è il trono di Dio: |
35 neque per terram, quia scabellum est pedumeius, neque per Hierosolymam, quia civitas est magni Regis; | 35 Né per la terra, perché è lo sgabello de' piedi di lui: né per Gerusalemme, perché ella è la Città del gran Re. |
36 neque per caputtuum iuraveris, quia non potes unum capillum album facere aut nigrum. | 36 Né giurerai per la tua testa, atteso che tu non puoi far bianco, o nero uno de' tuoi capelli. |
37 Sitautem sermo vester: “Est, est”, “Non, non”; quod autem his abundantiusest, a Malo est.
| 37 Ma sia il vostro parlare: si sì: no no; imperocché il di più vien da cosa mala. |
38 Audistis quia dictum est: "Oculum pro oculo et dentem pro dente". | 38 Avete udito, che è stato detto: Occhio per occhio, e dente per dente. |
39 Ego autem dico vobis: Non resistere malo; sed si quis te percusserit indextera maxilla tua, praebe illi et alteram; | 39 Ma io vi dico di non resistere al male: ma a chi ti percuoterà nella destra guancia, presentagli anche l'altra. |
40 et ei, qui vult tecum iudiciocontendere et tunicam tuam tollere, remitte ei et pallium; | 40 E a colui, che vuol muoverti lite e toglierti la tua tonaca, cedigli anche il mantello: |
41 et quicumque teangariaverit mille passus, vade cum illo duo. | 41 E se uno ti strascinerà a correre per un miglio, va' con esso anche altre due miglia. |
42 Qui petit a te, da ei; etvolenti mutuari a te, ne avertaris.
| 42 Da' a chiunque ti chiede: e non rivolger la faccia da chi vuoi chiederti in prestito qualche cosa. |
43 Audistis quia dictum est: "Diliges proximum tuum et odio habebisinimicum tuum". | 43 Avete udito, che fu detto: Amerai il prossimo tuo, e odierai il tuo nemico. |
44 Ego autem dico vobis: Diligite inimicos vestros et oratepro persequentibus vos, | 44 Ma io vi dico: Amate i vostri nemici: fate del bene a coloro, che vi odiano; e orate per coloro, che vi perseguitano, e vi calunniano: |
45 ut sitis filii Patris vestri, qui in caelis est, quiasolem suum oriri facit super malos et bonos et pluit super iustos et iniustos. | 45 Affinchè siate figli del Padre vostro, che è ne' cieli, il quale fa, che levisi il suo sole sopra i buoni, e sopra i cattivi; e manda la pioggia pe' giusti, e per gl'iniqui. |
46 Si enim dilexeritis eos, qui vos diligunt, quam mercedem habetis? Nonne etpublicani hoc faciunt? | 46 Imperocché, se amerete coloro, che vi amano, che premio avrete voi? non fanno eglino altrettanto anche i pubblicani? |
47 Et si salutaveritis fratres vestros tantum, quidamplius facitis? Nonne et ethnici hoc faciunt? | 47 E se saluterete solo i vostri fratelli, cosa fate di più (degli altri) non fann'eglino altrettanto i gentili? |
48 Estote ergo vos perfecti,sicut Pater vester caelestis perfectus est.
| 48 Siate adunque voi perfetti, comeè perfetto il Padre vostro, che è ne' cieli. |