1 αιρετωτερον ονομα καλον η πλουτος πολυς υπερ δε αργυριον και χρυσιον χαρις αγαθη | 1 Vale más el buen nombre que las muchas riquezas, y ser estimado vale más que la plata y el oro. |
2 πλουσιος και πτωχος συνηντησαν αλληλοις αμφοτερους δε ο κυριος εποιησεν | 2 El rico y el pobre tienen esto en común: el Señor los hizo a los dos. |
3 πανουργος ιδων πονηρον τιμωρουμενον κραταιως αυτος παιδευεται οι δε αφρονες παρελθοντες εζημιωθησαν | 3 El hombre precavido ve el mal y se esconde, los incautos siguen adelante y la pagan. |
4 γενεα σοφιας φοβος κυριου και πλουτος και δοξα και ζωη | 4 Premio de la humildad son el temor del Señor, la riqueza, el honor y la vida. |
5 τριβολοι και παγιδες εν οδοις σκολιαις ο δε φυλασσων την εαυτου ψυχην αφεξεται αυτων | 5 Hay espinas y trampas en el camino del hombre tortuoso: el que cuida de sí mismo se aparta de ellas. |
6 - | 6 Inicia al niño en el camino que debe seguir, y ni siquiera en su vejez se apartará de él. |
7 πλουσιοι πτωχων αρξουσιν και οικεται ιδιοις δεσποταις δανιουσιν | 7 El rico domina a los pobres y el deudor es esclavo del acreedor. |
8 ο σπειρων φαυλα θερισει κακα πληγην δε εργων αυτου συντελεσει [8α] ανδρα ιλαρον και δοτην ευλογει ο θεος ματαιοτητα δε εργων αυτου συντελεσει | 8 El que siembra injusticia cosechará desgracias y la vara de su furor lo aniquilará. |
9 ο ελεων πτωχον αυτος διατραφησεται των γαρ εαυτου αρτων εδωκεν τω πτωχω [9α] νικην και τιμην περιποιειται ο δωρα δους την μεντοι ψυχην αφαιρειται των κεκτημενων | 9 El hombre generoso será bendecido, porque comparte su pan con el pobre. |
10 εκβαλε εκ συνεδριου λοιμον και συνεξελευσεται αυτω νεικος οταν γαρ καθιση εν συνεδριω παντας ατιμαζει | 10 Echa al insolente y cesará la pelea: no habrá más discordias ni insultos. |
11 αγαπα κυριος οσιας καρδιας δεκτοι δε αυτω παντες αμωμοι χειλεσιν ποιμαινει βασιλευς | 11 El que ama la pureza del corazón y habla con gracia, tiene al rey por amigo. |
12 οι δε οφθαλμοι κυριου διατηρουσιν αισθησιν φαυλιζει δε λογους παρανομος | 12 Los ojos del Señor vigilan la ciencia, y él confunde las palabras del traidor. |
13 προφασιζεται και λεγει οκνηρος λεων εν ταις οδοις εν δε ταις πλατειαις φονευται | 13 El perezoso dice: «Afuera hay un león, voy a ser ultimado en medio de la calle». |
14 βοθρος βαθυς στομα παρανομου ο δε μισηθεις υπο κυριου εμπεσειται εις αυτον [14α] εισιν οδοι κακαι ενωπιον ανδρος και ουκ αγαπα του αποστρεψαι απ' αυτων αποστρεφειν δε δει απο οδου σκολιας και κακης | 14 Fosa profunda es la boca de las mujeres ajenas: el que irrita al Señor caerá en ella. |
15 ανοια εξηπται καρδιας νεου ραβδος δε και παιδεια μακραν απ' αυτου | 15 La necedad está adherida al corazón del joven: la vara de la corrección la alejará de él. |
16 ο συκοφαντων πενητα πολλα ποιει τα εαυτου διδωσιν δε πλουσιω επ' ελασσονι | 16 El que explota al débil para engrandecerse tendrá que dar al rico y acabará en la indigencia. |
17 λογοις σοφων παραβαλλε σον ους και ακουε εμον λογον την δε σην καρδιαν επιστησον ινα γνως οτι καλοι εισιν | 17 Palabras de los sabios. Inclina tu oído, escucha mis palabras, y presta atención a mi experiencia: |
18 και εαν εμβαλης αυτους εις την καρδιαν σου ευφρανουσιν σε αμα επι σοις χειλεσιν | 18 será una delicia conservarlas dentro de ti y tenerlas siempre a punto sobre tus labios. |
19 ινα σου γενηται επι κυριον η ελπις και γνωριση σοι την οδον αυτου | 19 Para que pongas tu confianza en el Señor, hoy te voy a instruir también a ti. |
20 και συ δε απογραψαι αυτα σεαυτω τρισσως εις βουλην και γνωσιν επι το πλατος της καρδιας σου | 20 ¿Acaso no te he escrito treinta discursos, que contienen consejos e instrucciones, |
21 διδασκω ουν σε αληθη λογον και γνωσιν αγαθην υπακουειν του αποκρινεσθαι λογους αληθειας τοις προβαλλομενοις σοι | 21 para hacerte conocer con exactitud las palabras verdaderas, y así puedas responder fielmente al que te envía? |
22 μη αποβιαζου πενητα πτωχος γαρ εστιν και μη ατιμασης ασθενη εν πυλαις | 22 No robes al débil porque es débil, ni atropelles al pobre en la puerta de la ciudad, |
23 ο γαρ κυριος κρινει αυτου την κρισιν και ρυση σην ασυλον ψυχην | 23 porque el Señor defenderá su causa, y a los que lo despojan, los despojará de la vida. |
24 μη ισθι εταιρος ανδρι θυμωδει φιλω δε οργιλω μη συναυλιζου | 24 No te juntes con un hombre irascible ni vayas con un hombre iracundo, |
25 μηποτε μαθης των οδων αυτου και λαβης βροχους τη ση ψυχη | 25 no sea que aprendas sus costumbres y te pongas una trampa a ti mismo. |
26 μη διδου σεαυτον εις εγγυην αισχυνομενος προσωπον | 26 No seas de los que estrechan la mano, de los que salen fiadores por una deuda: |
27 εαν γαρ μη εχης ποθεν αποτεισης λημψονται το στρωμα το υπο τας πλευρας σου | 27 si no tienes con qué pagar, te quitarán el lecho donde te acuestas. |
28 μη μεταιρε ορια αιωνια α εθεντο οι πατερες σου | 28 No desplaces los linderos antiguos, esos que colocaron tus padres. |
29 ορατικον ανδρα και οξυν εν τοις εργοις αυτου βασιλευσι δει παρεσταναι και μη παρεσταναι ανδρασι νωθροις | 29 ¿Ves a un hombre hábil en su oficio? El se presentará delante de los reyes y no estará al servicio de gente mediocre. |