Primo libro dei Maccabei 2

NOVA VULGATA	VULGATA
1 In diebus illis surrexit Mattha thias filius Ioannis filii Simeonissacerdos ex filiis Ioarib ab Ierusalem et consedit in Modin.	1 In diebus illis surrexit Mathathias filius Joannis filii Simeonis, sacerdos ex filiis Joarib, ab Jerusalem, et consedit in monte Modin :
2 Et habebat filiosquinque: Ioannem, qui cognominabatur Gaddis,	2 et habebat filios quinque, Joannem, qui cognominabatur Gaddis :
3 et Simonem, qui vocabatur Thasi,	3 et Simonem, qui cognominabatur Thasi :
4 et Iudam, qui vocabatur Maccabaeus,	4 et Judam, qui vocabatur Machabæus :
5 et Eleazarum, qui vocabatur Abaran, etIonathan, qui vocabatur Apphus.	5 et Eleazarum, qui cognominabatur Abaron : et Jonathan, qui cognominabatur Apphus :
6 Et vidit blasphemias, quae fiebant in Iuda et in Ierusalem,	6 hi viderunt mala, quæ fiebant in populo Juda, et in Jerusalem.
7 et dixit: “Vae mihi! Ut quid natus sum videre contritionem populi mei et contritionemcivitatis sanctae? Et sederunt illic, cum daretur ea in manibus inimicorum,sanctificatio in manu extraneorum.	7 Et dixit Mathathias : Væ mihi ! ut quid natus sum videre contritionem populi mei, et contritionem civitatis sanctæ, et sedere illic, cum datur in manibus inimicorum ?
8 Factum est templum eius sicut homoignobilis,	8 Sancta in manu extraneorum facta sunt : templum ejus sicut homo ignobilis.
9 vasa gloriae eius captiva abducta sunt, trucidati sunt parvuli eiusin plateis eius, iuvenes eius in gladio inimicorum.	9 Vasa gloriæ ejus captiva abducta sunt : trucidati sunt senes ejus in plateis, et juvenes ejus ceciderunt in gladio inimicorum.
10 Quae gens non hereditavitregnum eius et non obtinuit spolia eius?	10 Quæ gens non hæreditavit regnum ejus et non obtinuit spolia ejus ?
11 Omnis ornatus eius ablatus est; quaeerat libera, facta est ancilla.	11 Omnis compositio ejus ablata est. Quæ erat libera, facta est ancilla.
12 Et ecce sancta nostra et pulchritudo nostraet gloria nostra desolata est, et polluerunt ea gentes.	12 Et ecce sancta nostra, et pulchritudo nostra, et claritas nostra desolata est, et coinquinaverunt ea gentes.
13 Ut quid nobis adhucvita? ”.	13 Quo ergo nobis adhuc vivere ?
14 Et scidit vestimenta sua Matthathias et filii eius et operueruntse ciliciis et planxerunt valde.	14 Et scidit vestimenta sua Mathathias, et filii ejus : et operuerunt se ciliciis, et planxerunt valde.
15 Et venerunt, qui ex rege compellebant discessionem, in civitatem Modin, utsacrificarent.	15 Et venerunt illuc qui missi erant a rege Antiocho, ut cogerent eos, qui confugerant in civitatem Modin, immolare, et accendere thura, et a lege Dei discedere.
16 Et multi de Israel accesserunt ad eos, et Matthathias et filiieius congregati sunt.	16 Et multi de populo Israël consentientes accesserunt ad eos : sed Mathathias et filii ejus constanter steterunt.
17 Et responderunt, qui missi erant a rege, et dixeruntMatthathiae: “ Princeps et nobilis et magnus es in hac civitate et confirmatusfiliis et fratribus.	17 Et respondentes qui missi erant ab Antiocho, dixerunt Mathathiæ : Princeps, et clarissimus et magnus es in hac civitate, et ornatus filiis et fratribus :
18 Nunc accede primus et fac iussum regis, sicut feceruntomnes gentes et viri Iudae et qui remanserunt in Ierusalem, et eris tu et filiitui inter amicos regis et tu et filii tui glorificabimini et argento et auro etmuneribus multis ”.	18 ergo accede prior, et fac jussum regis, sicut fecerunt omnes gentes, et viri Juda, et qui remanserunt in Jerusalem : et eris tu, et filii tui, inter amicos regis, et amplificatus auro, et argento, et muneribus multis.
19 Et respondit Matthathias et dixit magna voce: “ Etsiomnes gentes, quae in domo regni sunt, regi oboediunt, ut discedat unusquisqueab officio patrum suorum, et consentiunt mandatis eius,	19 Et respondit Mathathias, et dixit magna voce : Etsi omnes gentes regi Antiocho obediunt, ut discedat unusquisque a servitute legis patrum suorum, et consentiat mandatis ejus :
20 et ego et filii meiet fratres mei ibimus in testamento patrum nostrorum.	20 ego et filii mei, et fratres mei, obediemus legi patrum nostrorum :
21 Propitius sit nobisDominus, ne derelinquamus legem et iustificationes.	21 propitius sit nobis Deus : non est nobis utile relinquere legem, et justitias Dei :
22 Non audiemus verba regis,ut praetereamus officium nostrum dextra vel sinistra ”.	22 non audiemus verba regis Antiochi, nec sacrificabimus transgredientes legis nostræ mandata, ut eamus altera via.
23 Et, ut cessavitloqui verba haec, accessit quidam Iudaeus in omnium oculis sacrificare superaram in Modin secundum iussum regis.	23 Et ut cessavit loqui verba hæc, accessit quidam Judæus in omnium oculis sacrificare idolis super aram in civitate Modin, secundum jussum regis :
24 Et vidit Matthathias et zelatus est, etcontremuerunt renes eius; et attulit iram secundum iudicium et insilienstrucidavit eum super aram.	24 et vidit Mathathias, et doluit, et contremuerunt renes ejus, et accensus est furor ejus secundum judicium legis, et insiliens trucidavit eum super aram :
25 Et virum regis, qui cogebat immolare, occidit inipso tempore et aram destruxit;	25 sed et virum, quem rex Antiochus miserat, qui cogebat immolare, occidit in ipso tempore, et aram destruxit :
26 et zelatus est legem, sicut fecit PhineesZambri filio Salom.	26 et zelatus est legem, sicut fecit Phinees Zamri filio Salomi.
27 Et exclamavit Matthathias voce magna in civitate dicens:“ Omnis, qui zelum habet legis statuens testamentum, exeat post me ”.	27 Et exclamavit Mathathias voce magna in civitate, dicens : Omnis qui zelum habet legis, statuens testamentum, exeat post me.
28 Etfugit ipse et filii eius in montes, et reliquerunt quaecumque habebant incivitate.	28 Et fugit ipse, et filii ejus in montes, et reliquerunt quæcumque habebant in civitate.
29 Tunc descenderunt multi quaerentes iustitiam et iudicium indesertum, ut sederent ibi,	29 Tunc descenderunt multi quærentes judicium, et justitiam, in desertum :
30 ipsi et filii eorum et mulieres eorum et pecoraeorum, quoniam induraverant super eos mala.	30 et sederunt ibi ipsi, et filii eorum, et mulieres eorum, et pecora eorum : quoniam inundaverunt super eos mala.
31 Et renuntiatum est viris regis et exercitui, qui erat in Ierusalem civitateDavid, quoniam descenderunt viri quidam, qui dissipaverant mandatum regis, inloca occulta in deserto.	31 Et renuntiatum est viris regis, et exercitui qui erat in Jerusalem civitate David, quoniam discessissent viri quidam, qui dissipaverunt mandatum regis, in loca occulta in deserto, et abiissent post illos multi.
32 Et cucurrerunt post illos multi, et deprehendenteseos applicaverunt contra eos et constituerunt adversus eos proelium in diesabbatorum	32 Et statim perrexerunt ad eos, et constituerunt adversus eos prælium in die sabbatorum,
33 et dixerunt ad eos: “ Usque hoc nunc! Exite et facite secundumverbum regis et vivetis ”.	33 et dixerunt ad eos : Resistitis et nunc adhuc ? exite, et facite secundum verbum regis Antiochi, et vivetis.
34 Et dixerunt: “ Non exibimus neque faciemusverbum regis, ut polluamus diem sabbatorum ”.	34 Et dixerunt : Non exibimus, neque faciemus verbum regis, ut polluamus diem sabbatorum.
35 Et concitaverunt adversus eosproelium.	35 Et concitaverunt adversus eos prælium.
36 Et non responderunt eis nec lapidem miserunt in eos necoppilaverunt loca occulta	36 Et non responderunt eis, nec lapidem miserunt in eos, nec oppilaverunt loca occulta,
37 dicentes: “ Moriamur omnes in simplicitatenostra, et testes erunt super nos caelum et terra quod iniuste perditis nos ”.	37 dicentes : Moriamur omnes in simplicitate nostra : et testes erunt super nos cælum et terra, quod injuste perditis nos.
38 Et insurrexerunt in eos in bello sabbatis; et mortui sunt ipsi et uxoreseorum et filii eorum et pecora eorum usque ad mille animas hominum.	38 Et intulerunt illis bellum sabbatis : et mortui sunt ipsi, et uxores eorum, et filii eorum, et pecora eorum usque ad mille animas hominum.
39 Et cognovit Matthathias et amici eius et luctum habuerunt super eos valde;	39 Et cognovit Mathathias et amici ejus, et luctum habuerunt super eos valde.
40 et dixit vir proximo suo: “ Si omnes fecerimus, sicut fratres nostri fecerunt,et non pugnaverimus adversus gentes pro animabus nostris et iustificationibusnostris, nunc citius disperdent nos a terra ”.	40 Et dixit vir proximo suo : Si omnes fecerimus sicut fratres nostri fecerunt, et non pugnaverimus adversus gentes pro animabus nostris et justificationibus nostris, nunc citius disperdent nos a terra.
41 Et cogitaverunt in die illadicentes: “ Omnis homo, quicumque venerit ad nos in bello die sabbatorum,pugnemus adversus eum et non moriemur omnes, sicut mortui sunt fratres nostri inoccultis ”.	41 Et cogitaverunt in die illa, dicentes : Omnis homo, quicumque venerit ad nos in bello die sabbatorum, pugnemus adversus eum : et non moriemur omnes, sicut mortui sunt fratres nostri in occultis.
42 Tunc congregata est ad eos synagoga Asidaeorum fortis viribusex Israel, omnis voluntarius in lege;	42 Tunc congregata est ad eos synagoga Assidæorum fortis viribus ex Israël, omnis voluntarius in lege :
43 et omnes, qui fugiebant a malis, additisunt ad eos et facti sunt illis ad firmamentum.	43 et omnes, qui fugiebant a malis, additi sunt ad eos, et facti sunt illis ad firmamentum.
44 Et constituerunt exercitum etpercusserunt peccatores in ira sua et viros iniquos in indignatione sua; etceteri fugerunt ad nationes, ut se liberarent.	44 Et collegerunt exercitum, et percusserunt peccatores in ira sua, et viros iniquos in indignatione sua : et ceteri fugerunt ad nationes, ut evaderent.
45 Et circuivit Matthathias etamici eius, et destruxerunt aras;	45 Et circuivit Mathathias et amici ejus, et destruxerunt aras :
46 et circumciderunt pueros incircumcisos,quotquot invenerunt in finibus Israel, in fortitudine.	46 et circumciderunt pueros incircumcisos quotquot invenerunt in finibus Israël : et in fortitudine.
47 Et persecuti suntfilios superbiae, et prosperatum est opus in manu eorum;	47 Et persecuti sunt filios superbiæ, et prosperatum est opus in manibus eorum :
48 et obtinuerunt legemde manu gentium et de manu regum et non dederunt cornu peccatori.	48 et obtinuerunt legem de manibus gentium, et de manibus regum, et non dederant cornu peccatori.
49 Et appropinquaverunt dies Matthathiae moriendi, et dixit filiis suis: “Nunc confirmata est superbia et castigatio et tempus eversionis et iraindignationis.	49 Et appropinquaverunt dies Mathathiæ moriendi, et dixit filiis suis : Nunc confortata est superbia, et castigatio, et tempus eversionis, et ira indignationis.
50 Nunc, o filii, aemulatores estote legis; et date animasvestras pro testamento patrum vestrorum.	50 Nunc ergo, o filii, æmulatores estote legis, et date animas vestras pro testamento patrum vestrorum,
51 Et mementote operum patrum, quaefecerunt in generationibus suis, et accipietis gloriam magnam et nomen aeternum.	51 et mementote operum patrum, quæ fecerunt in generationibus suis : et accipietis gloriam magnam, et nomen æternum.
52 Abraham, nonne in tentatione inventus est fidelis, et reputatum est ei adiustitiam?	52 Abraham nonne in tentatione inventus est fidelis, et reputatum est ei ad justitiam ?
53 Ioseph in tempore angustiae suae custodivit mandatum et factus estdominus Aegypti.	53 Joseph in tempore angustiæ suæ custodivit mandatum, et factus est dominus Ægypti.
54 Phinees pater noster zelando zelum Dei accepit testamentumsacerdotii aeterni.	54 Phinees pater noster, zelando zelum Dei, accepit testamentum sacerdotii æterni.
55 Iosue, dum implet verbum, factus est iudex in Israel.	55 Jesus dum implevit verbum, factus est dux in Israël.
56 Chaleb, dum testificatur in ecclesia, accepit hereditatem.	56 Caleb dum testificatur in ecclesia, accepit hæreditatem.
57 David in suamisericordia consecutus est sedem regni in saecula.	57 David in sua misericordia consecutus est sedem regni in sæcula.
58 Elias, dum zelat zelumlegis, receptus est in caelum.	58 Elias, dum zelat zelum legis, receptus est in cælum.
59 Ananias et Azarias et Misael credentesliberati sunt de flamma.	59 Ananias et Azarias et Misaël credentes, liberati sunt de flamma.
60 Daniel in sua simplicitate liberatus est de oreleonum.	60 Daniel in sua simplicitate liberatus est de ore leonum.
61 Et ita cogitate per generationem et generationem, quia omnes, quisperant in eum, non infirmabuntur.	61 Et ita cogitate per generationem et generationem : quia omnes qui sperant in eum, non infirmantur.
62 Et a verbis viri peccatoris ne timueritis,quia gloria eius in stercora et in vermes;	62 Et a verbis viri peccatoris ne timueritis, quia gloria ejus stercus et vermis est :
63 hodie extolletur et cras noninvenietur, quia conversus est in pulverem suam, et cogitatio eius peribit.	63 hodie extollitur, et cras non invenietur : quia conversus est in terram suam, et cogitatio ejus periit.
64 Filii, confortamini et viriliter agite in lege, quia in ipsa gloriosi eritis.	64 Vos ergo filii, confortamini, et viriliter agite in lege : quia in ipsa gloriosi eritis.
65 Et ecce Simon frater vester, scio quod vir consilii est: ipsum audite semper;ipse erit vobis pater.	65 Et ecce Simon frater vester, scio quod vir consilii est : ipsum audite semper, et ipse erit vobis pater.
66 Et Iudas Maccabaeus fortis viribus a iuventute suaerit vobis princeps militiae; et ipse pugnabit bellum populi.	66 Et Judas Machabæus, fortis viribus a juventute sua, sit vobis princeps militiæ, et ipse aget bellum populi.
67 Et adducetis advos omnes factores legis et vindicate vindictam populi vestri;	67 Et adducetis ad vos omnes factores legis : et vindicate vindictam populi vestri.
68 retribuiteretributionem gentibus et intendite in praeceptum legis ”.	68 Retribuite retributionem gentibus, et intendite in præceptum legis.
69 Et benedixit eos et appositus est ad patres suos.	69 Et benedixit eos, et appositus est ad patres suos.
70 Et defunctus est annocentesimo et quadragesimo sexto; et sepultus est in sepulcris patrum suorum inModin, et planxerunt eum omnis Israel planctu magno.	70 Et defunctus est anno centesimo et quadragesimo sexto : et sepultus est a filiis suis in sepulchris patrum suorum in Modin, et planxerunt eum omnis Israël planctu magno.