Scrutatio

Lunedi, 29 aprile 2024 - Santa Caterina da Siena ( Letture di oggi)

Daniele 5


font
NOVA VULGATABIBBIA MARTINI
1 Balthasar rex fecit grande con vivium optimatibus suis mille et coram hismilibus vinum bibebat.1 Il re Baltassar fece un gran convito a mille de' suoi grandi, e ognuno bevea secondo la sua età:
2 Balthasar ergo praecepit iam temulentus, ut afferrenturvasa aurea et argentea, quae asportaverat Nabuchodonosor pater eius de templo,quod fuit in Ierusalem, ut biberent in eis rex et optimates eius uxoresque eiuset concubinae.2 Ed essendo egli già zuppo di vino, ordinò, che fosser portati i vasi d'oro, e d'argento, i quali il padre suo Nabuchodonosor avea portati via dal tempio, che fu in Gerusalemme, affinchè ad essi bevessero il re, e i suoi grandi, e le sue mogli, e le concubine.
3 Tunc allata sunt vasa aurea, quae asportaverat de templo, quodfuerat in Ierusalem; et biberunt in eis rex et optimates eius, uxores etconcubinae illius:3 E furon portati i vasi di oro, e d'argento portati via dal tempio, che era stato in Gerusalemme, e bevvero ad essi il re, e i suoi cortigiani, e le sue mogli, e le sue concubine.
4 bibebant vinum et laudabant deos suos aureos et argenteos,aereos, ferreos ligneosque et lapideos.
4 Beveano il vino, e celebravano gli dei loro d'oro, d'argento, di bronzo, di ferro, di legno, e di pietra.
5 In eadem hora apparuerunt digiti manus hominis et scripserunt contracandelabrum in superficie parietis palatii regis; et rex aspiciebat articulosmanus scribentis.5 Nello stesso punto apparvero delle dita come di mano di uomo, che scrivea dirimpetto al candelabro sulla superficie della muraglia della sala reale: e il re stava osservando le dita della mano, che scriveva.
6 Tunc regis facies commutata est, et cogitationes eiusconturbabant eum, et compages renum eius solvebantur, et genua eius ad seinvicem collidebantur.6 Allora il re cangiossi in faccia di colore, e i suoi pensieri lo conturbavano, e se gli stemperavano i reni, e le sue ginocchia si battevano l'uno coll'altro.
7 Exclamavit itaque rex fortiter, ut introducerent magos,Chaldaeos et haruspices; et proloquens rex ait sapientibus Babylonis: “Quicumque legerit scripturam hanc et interpretationem eius manifestam mihifecerit, purpura vestietur et torquem auream habebit in collo et tertius inregno meo dominabitur ”.7 E il re fortemente sclamò, che fa cessero venire i maghi, e i Caldei, e gli aruspici. E il re prese a dire ai sapienti di Babilonia: Chiunque leggerà questa scrittura, e mi renderà inteso del suo significato, sarà rivestito di porpora, e avrà una collana d'oro al suo collo, e sarà la terza persona del mio regno.
8 Tunc ingressi sunt omnes sapientes regis et nonpotuerunt nec scripturam legere nec interpretationem indicare regi;8 Allora andarono tutti i sapienti del re, e non poterono né leggere la scrittura, né dirne al re il significato.
9 unde rexBalthasar satis conturbatus est, et vultus illius immutatus est super eum, sedet optimates eius turbabantur.9 Per la qual cosa il re Baltassar ne restò conturbato altamente, e sfigurato in volto, ed anche i suoi cortigiani erano conturbati.
10 Regina autem, sermonum regis optimatiumqueeius causa, domum convivii ingressa est; et regina proloquens ait: “ Rex, inaeternum vive! Non te conturbent cogitationes tuae, neque facies tua immutetur.10 Ma la regina a motivo di quello, che era avvenuto al re, e a' suoi cortigiani, entrò nella sala del convito, e presa la parola disse: Vivi in eterno, o re: non ti conturbino i tuoi pensieri, né si alteri la tua faccia.
11 Est vir in regno tuo, qui spiritum deorum sanctorum habet in se, et in diebuspatris tui scientia et intellegentia et sapientia quasi sapientia deoruminventae sunt in eo; nam et rex Nabuchodonosor pater tuus principem magorum,incantatorum, Chaldaeorum et haruspicum constituit eum; pater tuus, o rex,11 Nel tuo regno havvi un uomo, il quale ha in se lo spirito de' santi dei: e a tempo del padre tuo fu in lui riconosciuto sapere, e saggezza: imperocché lo stesso re Nabuchodonosor padre tuo lo costituì principe de' maghi, degli incantatori, de' Caldei, e degli aruspici, nil padre tuo, io dico, o re.
12 quia spiritus amplior et prudentia intellegentiaque et interpretatio somniorumet ostensio secretorum ac solutio ligatorum inventae sunt in eo, in Daniele, cuirex posuit nomen Baltassar. Nunc itaque Dan iel vocetur et interpretationemnarrabit ”.12 Perchè fu scoperto in lui uno spirito superiore, e intelligenza nell'esporre i sogni, nell'investigare gli arcani, e nello scioglimento di cose intrigate, voglio dir in Daniele, cui il ridiede il nome di Baltassar: chiamisi adunque ora Daniele, ed ei darà l'interpretazione.
13 Igitur introductus est Daniel coram rege; ad quem praefatus rex ait: “ Tues Daniel de filiis captivitatis Iudae, quem adduxit rex pater meus de Iuda?13 Fu pertanto condotto Daniele dinanzi al re: e il re prese a dirgli: Se' tu quel Daniele de figliuoli esuli di Giuda, condotto dal re padre mio dalla Giudea?
14 Audivi de te quoniam spiritum deorum habeas, et scientia intellegentiaque acsapientia ampliores inventae sint in te.14 Ho sentito dire di te, che tu hai lo spirito degli dei, e che scienza, e intelligenza, e sapienza si trovino in te in grado superiore.
15 Et nunc introgressi sunt inconspectu meo sapientes, magi, ut scripturam hanc legerent et interpretationemeius indicarent mihi et nequiverunt sensum huius sermonis edicere.15 Ed ora sono venuti davanti a me i sapienti, e i maghi per leggere questa scrittura, e spiegarmene il significato, e non hanno potuto dirmi di senso queste parole.
16 Porro egoaudivi de te quod possis obscura interpretari et ligata dissolvere; si ergovales scripturam legere et interpretationem eius indicare mihi, purpuravestieris et torquem auream circa collum tuum habebis et tertius in regno meoprinceps eris ”.16 Or io ho sentito dire di te, che tu puoi interpretare le cose oscure, e sciogliere le intralciate: Se adunque tu puoi leggere la scrittura, e darmene la spiegazione, sarai rivestito di porpora, e avrai una collana d'oro al tuo collo, e sarai la terza persona del mio regno.
17 Tunc respondens Daniel ait coram rege: “ Munera tua sint tibi, et dona tuaalteri da; scripturam autem legam tibi, rex, et interpretationem eius ostendamtibi.17 Alle quali cose Daniele rispose, e disse al re: I doni tuoi ti restino a te, e dà ad altri gli onori della tua reggia: ma io ti leggerò, o re, la scrittura, a te ne darò l'interpretazione.
18 O rex, Deus altissimus regnum et magnificentiam et gloriam et honoremdedit Nabuchodonosor patri tuo.18 O re, l'Altissimo Dio diede a Nabuchodonosor padre tuo il regno, la magnificenza, la gloria, e l'onore.
19 Et propter magnificentiam, quam dederat ei,universi populi, tribus et linguae tremebant et metuebant eum; quos volebat,interficiebat et, quos volebat, percutiebat et, quos volebat, exaltabat et, quosvolebat, humiliabat.19 E per la grandezza, che egli aveva a lui dato, lo temevano, e tremavan dinanzi a lui tutti i popoli, le tribù, e le lingue: egli uccideva chi gli pareva, e gastigava que', che voleva, e que', che voleva, esaltava, e umiliava quei, che voleva.
20 Quando autem elevatum est cor eius, et spiritus illiusobfirmatus est ad superbiam, depositus est de solio regni sui, et gloria eiusablata est ab eo;20 Ma quando il cuore di lui si elevò, e lo spirito di lui si ostinò nella superbia, fu egli deposto dal trono del suo regno, e torta gli fu la sua gloria.
21 et a filiis hominum eiectus est, sed et cor eius cumbestiis positum est, et cum onagris erat habitatio eius, fenum quoque ut bovescomedebat, et rore caeli corpus eius infectum est, donec cognosceret quodpotestatem haberet Deus altissimus in regno hominum et, quemcumque voluerit,suscitabit super illud.21 E fu cacciato dal commercio de gli uomini, e di più ebbe cuor simile a bestia, e converso cogli asini salvatichi: e fieno ancor mangiava qual bue. e di ruggiada del cielo fu bagnato il suo corpo, sino a tanto che conoscesse, che l'Altissimo ha dominio sul regno degli uomini, e ad esso innalza chiunque a lui pare.
22 Tu quoque filius eius, Balthasar, non humiliasti cortuum, cum scires haec omnia,22 Tu pure, o Baltassarre suo figliuolo, non hai umilato il cuor tuo, mentre queste cose tutte sapevi:
23 sed adversum Dominum caeli elevatus es, et vasadomus eius allata sunt coram te, et tu et optimates tui et uxores tuae etconcubinae tuae vinum bibistis in eis; deos quoque argenteos et aureos etaereos, ferreos ligneosque et lapideos, qui non vident neque audiunt nequesentiunt, laudasti, porro Deum, qui habet flatum tuum in manu sua et omnes viastuas, non glorificasti.23 Ma contro il Dominatore del cielo ti se' innalzato e hai fatto portare dinanzi a te i vasi del tempio di lui, e ad essi hai bevuto il vino tu, e i tuoi cortigiani, e le tue mogli, e le tue concubine; ed hai ancor celebrati gli dei d'argento, e d'oro, e di ferro, e di legno, e di pietra, i quali né veggono, né odono, né hanno senso: ma quel Dio, in mano di cui è il tuo respiro, e ogni tuo moto, non lo hai tu glorificato:
24 Idcirco ab eo missi sunt articuli manus, et scripturahaec exarata est.24 Per questo da lui fu mandato il dito di quella mano, la quale ha scritto quello, che è vergato.
25 Haec est autem scriptura, quae digesta est: mane, thecel,upharsin.25 Or tale è la scrittura distesa: MANE, THECEL, PHARES.
26 Et haec est interpretatio sermonis: mane, numeravit Deus regnumtuum et complevit illud;26 E queste parole s'interpretano così: MANE: Dio ha contato i dì del tuo regno, e gli ha posto termine.
27 thecel, appensus es in statera et inventus es minushabens;27 THECEL: Tu sei stato pesato sulla stadera, e se' stato trovato scarso.
28 phares, divisum est regnum tuum et datum est Medis et Persis ”.28 PHARES: E stato diviso il tuo regno, ed è stato dato a' Medi, e ai Persiani.
29 Tunc, iubente Balthasar, indutus est Daniel purpura, et circumdata est torquesaurea collo eius, et praedicatum est de eo quod haberet potestatem tertius inregno suo.29 Allora per comando del re fu Daniele vestito di porpora, e gli fu messa al collo una collana d'oro, e fu notificato a tutti, com' egli dovea avere il terzo grado di potestà nel suo regno.
30 Eadem nocte interfectus est Balthasar rex Chaldaeorum.
30 La stessa notte fu ucciso Baltas sar re de' Caldei:
31 E Dario il Medo gli succedette nel regno in età di sessanta due anni.