1 Et assumpsit Gorgias quinque milia virorum et mille equites electos, etmoverunt castra nocte, | 1 Gorgia prese con sé cinquemila uomini e mille cavalieri scelti. L'armata partì di notte, |
2 ut applicarent ad castra Iudaeorum et percuterent eossubito; et, qui erant ex arce, erant illis duces. | 2 in modo da piombare addosso all'armata dei Giudei e colpirli all'improvviso. Gli uomini dell'Acra gli facevano da guida. |
3 Et audivit Iudas et surrexitipse et potentes percutere exercitum regis, qui erat in Emmaus, | 3 Giuda, appena lo seppe, partì anch'egli con i suoi guerrieri per colpire le forze del re che erano in Emmaus, |
4 dum adhucdispersus esset exercitus a castris. | 4 mentre le schiere erano ancora disperse, lontane dal campo. |
5 Et venit Gorgias in castra Iudae noctu etneminem invenit; et quaerebat eos in montibus, quoniam dixit: “ Fugiunt hi anobis ”. | 5 Gorgia giunse di notte al campo di Giuda, ma non vi trovò nessuno. Perciò si mise a cercarli tra i monti. Diceva, infatti: "Essi fuggono davanti a noi". |
6 Et simul ut dies factus est, apparuit Iudas in campo cum tribusmilibus virorum, tantum quod tegumenta et gladios non habebant ut volebant. | 6 Giuda, invece, sul far del giorno, apparve nella pianura con tremila uomini, i quali però non avevano né armature né spade, come avrebbero desiderato. |
7 Etviderunt castra gentium valida et loricatos et equitatus in circuitu eorum, ethi docti ad proelium. | 7 Videro che l'accampamento dei gentili era potente e fortificato e che la cavalleria lo circondava all'intorno e tutti erano esperti di guerra. |
8 Et ait Iudas viris, qui secum erant: “ Ne timueritismultitudinem eorum et impetum eorum ne formidetis; | 8 Giuda perciò disse agli uomini che erano con lui: "Non temete la loro moltitudine e non abbiate paura del loro ardore. |
9 mementote qualiter salvifacti sunt patres nostri in mari Rubro, cum sequeretur eos pharao cum exercitu. | 9 Ricordate come i nostri padri furono salvati nel Mar Rosso, quando il faraone li inseguiva con un esercito. |
10 Et nunc clamemus in caelum, si miserebitur nostri et memor erit testamentipatrum nostrorum et conteret exercitum istum ante faciem nostram hodie; | 10 Ora innalziamo grida al Cielo, se mai voglia compiacersi di noi, ricordarsi dell'alleanza dei padri e abbattere quest'armata davanti a noi oggi. |
11 etscient omnes gentes quia est, qui redimat et liberet Israel ”.
| 11 Allora tutte le genti riconosceranno che vi è chi redime e salva Israele". |
12 Et levaverunt alienigenae oculos suos et viderunt eos venientes ex adverso | 12 Quando gli stranieri alzarono gli occhi e se li videro venire avanti, |
13 et exierunt de castris in proelium. Et tuba cecinerunt hi, qui erant cum Iuda, | 13 uscirono dall'accampamento per combattere. Quelli di Giuda, suonate le trombe, |
14 et commiserunt bellum; et contritae sunt gentes et fugerunt in campum. | 14 si gettarono nella mischia e riuscirono ad abbattere i gentili che fuggirono verso la pianura, |
15 Novissimi autem omnes ceciderunt in gladio, et persecuti sunt eos usque Gazeronet usque in campos Idumaeae et Azoti et Iamniae; et ceciderunt ex illis usque adtria milia virorum. | 15 mentre quelli che erano rimasti indietro caddero sotto la spada. Li inseguirono fino a Ghezer e fino alle pianure dell'Idumea, di Asdod e di Iamnia; caddero circa tremila uomini. |
16 Et reversus est Iudas et exercitus eius a persecutioneeorum; | 16 Giuda pertanto, tornato indietro con l'esercito dal loro inseguimento, |
17 dixitque ad populum: “ Non concupiscatis spolia, quia bellum contranos est, | 17 disse al popolo: "Mettete da parte la brama del bottino, poiché un'altra battaglia ci sta davanti. |
18 et Gorgias et exercitus eius prope nos in monte, sed state nunccontra inimicos nostros et expugnate eos et post haec accipite spoliaconfidenter ”. | 18 Gorgia con l'esercito è sulla montagna vicina a noi. Ora perciò resistete davanti ai nostri nemici e combattete contro di essi; poi raccoglierete il bottino con libertà". |
19 Et, adhuc loquente Iuda haec, apparuit pars quaedamprospiciens de monte. | 19 Mentre Giuda stava ancora per finire di dire tali cose, ecco che una schiera apparve, sbucando dalla montagna. |
20 Et vidit quod in fugam conversi sunt sui, etsuccenderunt castra; fumus enim, qui videbatur, declarabat, quod factum est. | 20 Videro che i loro erano stati messi in fuga e che il campo era in fiamme. Il fumo che si vedeva rivelava infatti ciò che era accaduto. |
21 Quibus illi conspectis, timuerunt valde; aspicientes vero et Iudae exercitum incampo paratum ad proelium | 21 Vedendo ciò, furono presi da grande paura. Quindi, vedendo pure che l'esercito di Giuda era in pianura, pronto per lo scontro, |
22 fugerunt omnes in terram alienigenarum. | 22 se ne fuggirono tutti verso la terra dei Filistei. |
23 Et Iudasreversus est ad spolia castrorum; et acceperunt aurum multum et argentum ethyacinthum et purpuram marinam et opes magnas. | 23 Giuda allora tornò al bottino dell'accampamento e raccolse molto oro e argento, stoffe tinte di porpora violetta e marina e ricchezze in quantità. |
24 Et conversi hymnum canebant etbenedicebant in caelum: “ Quoniam bonum, quoniam in saeculum misericordia eius”. | 24 Andando via, poi, inneggiavano e benedicevano il Cielo, perché è buono ed eterna è la sua misericordia. |
25 Et facta est salus magna in Israel in die illa.
| 25 Fu quello un giorno di liberazione per Israele. |
26 Quicumque autem alienigenarum evaserunt, venerunt et nuntiaverunt Lysiaeuniversa, quae acciderant; | 26 Quanti degli stranieri si erano salvati, andati da Lisia, gli annunziarono tutto ciò che era successo. |
27 quibus ille auditis, consternatus est et animodeficiebat, quod non, qualia voluit, talia contigerant in Israel, et, qualiamandaverat ei rex, evenerant.
| 27 Egli allora, udendo ciò, rimase sconvolto e scoraggiato, poiché le cose in Israele non erano andate com'egli desiderava né come il re gli aveva comandato. |
28 Et sequenti anno congregavit virorum electorum sexaginta milia et equitumquinque milia, ut debellaret eos. | 28 Perciò l'anno seguente egli radunò sessantamila uomini scelti e cinquemila cavalieri per mandarli a combattere. |
29 Et venerunt in Idumaeam et castra posueruntin Bethsuris; et occurrit illis Iudas cum decem milibus viris. | 29 Vennero nell'Idumea e si accamparono a Bet-Zur. Giuda allora gli mosse contro con diecimila uomini |
30 Et viditexercitum fortem et oravit et dixit: “ Benedictus es, Salvator Israel, quicontrivisti impetum potentis in manu servi tui David et tradidisti castraalienigenarum in manu Ionathae filii Saul et armigeri eius. | 30 e, quando ebbe veduto il loro potente schieramento, pregò dicendo: "Benedetto sei tu, o Salvatore d'Israele, che piegasti l'impeto del gigante per mano del tuo servo Davide e consegnasti l'esercito dei Filistei nelle mani di Gionata, figlio di Saul, e di colui che portava le sue armi. |
31 Concludeexercitum istum in manu populi tui Israel, et confundantur in exercitu suo etequitibus suis. | 31 Allo stesso modo fa' cadere questo esercito nelle mani del tuo popolo Israele; che restino confusi nella loro forza e con la loro cavalleria. |
32 Da illis formidinem et tabefac audaciam virtutis eorum, etcommoveantur contritione sua; | 32 Immetti in loro spavento e spezza l'audacia della loro forza, e siano travolti nella loro disfatta. |
33 deice illos gladio diligentium te, etcollaudent te omnes, qui noverunt nomen tuum, in hymnis ”.
| 33 Gettali sotto la spada di coloro che ti amano; ti lodino con inni tutti quelli che conoscono il tuo nome". |
34 Et commiserunt invicem proelium, et ceciderunt de exercitu Lysiae quinquemilia virorum et prociderunt ex adverso eorum. | 34 Si scagliarono gli uni contro gli altri e caddero davanti a loro circa cinquemila uomini del campo di Lisia. |
35 Videns autem Lysias factameversionem exercitus sui, Iudae vero audaciam et quemadmodum parati sunt autvivere aut mori fortiter, abiit Antiochiam et colligebat externos, ut multonumero rursus venirent in Iudaeam. | 35 Lisia, vedendo la ritirata della sua armata e l'audacia dimostrata da quelli di Giuda, come cioè erano pronti a vivere o a morire da prodi, fece ritorno ad Antiochia, dove cominciò a reclutare mercenari stranieri più numerosi per portarsi di nuovo in Giudea. |
36 Dixit autem Iudas et fratres eius: “Ecce contriti sunt inimici nostri; ascendamus mundare sancta et renovare ”. | 36 Intanto Giuda e i suoi fratelli dissero: "Ecco, i nostri nemici sono stati sconfitti. Andiamo perciò a purificare il tempio e a restaurarlo". |
37 Et congregatus est omnis exercitus, et ascenderunt in montem Sion. | 37 Si riunì, allora, tutto l'esercito e salirono sul monte Sion. |
38 Etviderunt sanctificationem desertam et altare profanatum et portas exustas et inatriis virgulta nata, sicut in saltu vel in uno ex montibus, et pastophoriadiruta. | 38 Videro così il santuario deserto, l'altare profanato, le porte bruciate, le piante cresciute nei cortili come in un bosco o come su una montagna, le celle in rovina. |
39 Et sciderunt vestimenta sua et planxerunt planctu magno etimposuerunt cinerem | 39 Si stracciarono le vesti, fecero un grande lamento, si cosparsero di cenere, |
40 et ceciderunt in faciem super terram et exclamaverunttubis signorum et clamaverunt in caelum. | 40 caddero con la faccia a terra e, suonate le trombe per segnale, elevarono grida al cielo. |
41 Tunc ordinavit Iudas viros, utpugnarent adversus eos, qui erant in arce, donec mundaret sancta.
| 41 Giuda allora ordinò agli uomini di combattere quelli che erano nell'Acra fino a quando egli non avesse purificato il santuario. |
42 Et elegit sacerdotes sine macula voluntatem habentes in lege; | 42 Scelse pure dei sacerdoti senza macchia, osservanti della legge, |
43 etmundaverunt sancta et tulerunt lapides contaminationis in locum immundum. | 43 i quali purificarono il santuario e trasportarono le pietre della contaminazione in un luogo impuro. |
44 Etcogitaverunt de altari holocaustorum, quod profanatum erat, quid de eo facerent. | 44 Si consultarono poi circa l'altare degli olocausti che era stato profanato: "Che dobbiamo fare?". |
45 Et incidit illis consilium bonum, ut destruerent illud, ne umquam illis essetin opprobrium, quia contaminaverunt illud gentes; et demoliti sunt altare | 45 Venne loro la felice idea di demolirlo, affinché non fosse per loro causa di disonore, poiché i gentili lo avevano contaminato. Demolirono, dunque, l'altare |
46 etreposuerunt lapides in monte domus in loco apto, quoadusque veniret propheta, utresponderet de eis. | 46 e ne deposero le pietre sul monte del tempio, in un luogo conveniente, in attesa che venga un profeta e che si pronunzi a loro riguardo. |
47 Et acceperunt lapides integros secundum legem etaedificaverunt altare novum secundum illud, quod fuit prius. | 47 Poi presero pietre intatte conformi alla legge e costruirono un nuovo altare sul modello del precedente. |
48 Etaedificaverunt sancta et, quae intra domum erant, et atria sanctificaverunt. | 48 Ripararono il santuario e l'interno del tempio e consacrarono i cortili. |
49 Et fecerunt vasa sancta nova et intulerunt candelabrum et altare incensorum etmensam in templum. | 49 Fecero fare nuovi arredi sacri e portarono dentro il tempio il candelabro, l'altare dei profumi e la tavola. |
50 Et incenderunt super altare et accenderunt lucernas, quaesuper candelabrum erant et lucebant in templo, | 50 Bruciarono incenso sull'altare e accesero le lampade del candelabro, che risplendettero nel tempio. |
51 et posuerunt super mensampanes et appenderunt vela et consummaverunt omnia opera, quae fecerant. | 51 Posero sulla tavola i pani, distesero le cortine e terminarono tutti i lavori che avevano intrapreso. |
52 Etante lucem surrexerunt quinta et vicesima die mensis noni — hic est mensisCasleu — centesimi quadragesimi octavi anni | 52 Il giorno 25 del nono mese, cioè il mese di Casleu dell'anno 148, si levarono di buon mattino |
53 et obtulerunt sacrificiumsecundum legem super altare holocaustorum novum, quod fecerunt; | 53 e offrirono un sacrificio, in conformità alla legge, sul nuovo altare degli olocausti che avevano costruito. |
54 secundumtempus et secundum diem, in qua contaminaverunt illud gentes, in ipsa renovatumest in canticis et citharis et cinyris et cymbalis. | 54 Esattamente nel tempo e nel giorno in cui i gentili lo avevano profanato, esso fu inaugurato con inni e a suon di cetre, di arpe e di cembali. |
55 Et cecidit omnis populusin faciem, et adoraverunt et benedixerunt in caelum eum, qui prosperavit eis; | 55 Tutto il popolo cadde con la faccia a terra, adorando e benedicendo il Cielo che li aveva condotti al successo. |
56 et fecerunt dedicationem altaris diebus octo et obtulerunt holocausta cumlaetitia et sacrificaverunt sacrificium salutaris et laudis | 56 Celebrarono la dedicazione dell'altare per otto giorni, offrirono sacrifici con allegrezza e offrirono pure un sacrificio di ringraziamento e di lode. |
57 et ornaveruntfaciem templi coronis aureis et scutulis et dedicaverunt portas et pastophoriaet imposuerunt eis ianuas. | 57 Ornarono la facciata del tempio con corone d'oro e scudi, inaugurarono le porte e le celle e vi rimisero i battenti. |
58 Et facta est laetitia in populo magna valde, etaversum est opprobrium gentium.
| 58 Vi fu una stragrande allegrezza in mezzo al popolo e così fu cancellato l'obbrobrio dei gentili. |
59 Et statuit Iudas et fratres eius et universa ecclesia Israel, ut agantur diesdedicationis altaris in temporibus suis ab anno in annum per dies octo, a quintaet vicesima die mensis Casleu, cum laetitia et gaudio. | 59 Poi Giuda, i suoi fratelli e tutta l'assemblea d'Israele, stabilirono che i giorni della dedicazione dell'altare si celebrassero a loro tempo, ogni anno, per otto giorni, a partire dal 25 del mese di Casleu, con allegrezza e gioia. |
60 Et aedificaverunt intempore illo montem Sion per circuitum muros altos et turres firmas, ne quandovenirent gentes et conculcarent ea, sicut antea fecerunt. | 60 In quello stesso tempo costruirono pure, tutto intorno al monte Sion, alte mura e torri robuste per impedire che i gentili venissero a calpestarlo, come avevano fatto in precedenza. |
61 Et collocavit illicexercitum, ut servarent eum, et munivit eum ad custodiendam Bethsuram, uthaberet populus munitionem contra faciem Idumaeae.
| 61 Giuda vi stabilì un presidio per difenderlo e poi fortificò anche Bet-Zur, affinché il popolo avesse una difesa contro l'Idumea. |