Livre de Daniel 2

JERUSALEM	LXX
1 En l'an deux du règne de Nabuchodonosor, Nabuchodonosor eut des songes, son esprit en fut troublé,le sommeil le quitta.	1 και εν τω ετει τω δευτερω της βασιλειας ναβουχοδονοσορ συνεβη εις οραματα και ενυπνια εμπεσειν τον βασιλεα και ταραχθηναι εν τω ενυπνιω αυτου και ο υπνος αυτου εγενετο απ' αυτου
2 Le roi ordonna d'appeler magiciens et devins, enchanteurs et Chaldéens pour dire au roi quels avaientété ses songes. Ils vinrent donc et se tinrent devant le roi.	2 και επεταξεν ο βασιλευς εισενεχθηναι τους επαοιδους και τους μαγους και τους φαρμακους των χαλδαιων αναγγειλαι τω βασιλει τα ενυπνια αυτου και παραγενομενοι εστησαν παρα τω βασιλει
3 Le roi leur dit: "J'ai fait un songe et mon esprit s'est troublé du désir de comprendre ce rêve."	3 και ειπεν αυτοις ο βασιλευς ενυπνιον εωρακα και εκινηθη μου το πνευμα επιγνωναι ουν θελω το ενυπνιον
4 Les Chaldéens répondirent au roi: (Araméen) "O roi, vis à jamais! Raconte le songe à tes serviteurset nous t'en découvrirons l'interprétation."	4 και ελαλησαν οι χαλδαιοι προς τον βασιλεα συριστι κυριε βασιλευ τον αιωνα ζηθι αναγγειλον το ενυπνιον σου τοις παισι σου και ημεις σοι φρασομεν την συγκρισιν αυτου
5 Le roi répondit et dit aux Chaldéens: "Que mon propos vous soit connu: si vous ne me faites pasconnaître le songe et son interprétation, on vous mettra en pièces et vos maisons seront changées en bourbier.	5 αποκριθεις δε ο βασιλευς ειπε τοις χαλδαιοις οτι εαν μη απαγγειλητε μοι επ' αληθειας το ενυπνιον και την τουτου συγκρισιν δηλωσητε μοι παραδειγματισθησεσθε και αναληφθησεται υμων τα υπαρχοντα εις το βασιλικον
6 Mais si vous me découvrez mon songe et son interprétation, vous recevrez de moi présents etcadeaux et grands honneurs. Ainsi donc découvrez-moi mon songe et son interprétation."	6 εαν δε το ενυπνιον διασαφησητε μοι και την τουτου συγκρισιν αναγγειλητε ληψεσθε δοματα παντοια και δοξασθησεσθε υπ' εμου δηλωσατε μοι το ενυπνιον και κρινατε
7 Ils reprirent: "Que le roi dise le songe à ses serviteurs et nous lui en découvrirons l'interprétation."	7 απεκριθησαν δε εκ δευτερου λεγοντες βασιλευ το οραμα ειπον και οι παιδες σου κρινουσι προς ταυτα
8 Mais le roi: "Je vois bien que vous voulez gagner du temps, sachant que mon propos est proclamé.	8 και ειπεν αυτοις ο βασιλευς επ' αληθειας οιδα οτι καιρον υμεις εξαγοραζετε καθαπερ εωρακατε οτι απεστη απ' εμου το πραγμα καθαπερ ουν προστεταχα ουτως εσται
9 Si vous ne me faites pas connaître mon songe, une même sentence vous sera appliquée; vous vousêtes entendus pour forger des discours mensongers et pervers devant moi pendant que le temps passe. Aussi,rapportez-moi mon songe et je saurai que vous pouvez m'en découvrir le sens."	9 εαν μη το ενυπνιον απαγγειλητε μοι επ' αληθειας και την τουτου συγκρισιν δηλωσητε θανατω περιπεσεισθε συνειπασθε γαρ λογους ψευδεις ποιησασθαι επ' εμου εως αν ο καιρος αλλοιωθη νυν ουν εαν το ρημα ειπητε μοι ο την νυκτα εωρακα γνωσομαι οτι και την τουτου κρισιν δηλωσετε
10 Les Chaldéens répondirent au roi: "Il n'est personne sur terre pour découvrir la chose du roi. Etaussi bien, il n'est roi, gouverneur ou chef pour poser pareille question à magicien, devin ou Chaldéen.	10 και απεκριθησαν οι χαλδαιοι επι του βασιλεως οτι ουδεις των επι της γης δυνησεται ειπειν τω βασιλει ο εωρακε καθαπερ συ ερωτας και πας βασιλευς και πας δυναστης τοιουτο πραγμα ουκ επερωτα παντα σοφον και μαγον και χαλδαιον
11 La question que pose le roi est difficile et nul ne peut la découvrir devant le roi, sinon les dieux dontla demeure n'est point parmi les êtres de chair."	11 και ο λογος ον ζητεις βασιλευ βαρυς εστι και επιδοξος και ουδεις εστιν ος δηλωσει ταυτα τω βασιλει ει μητι αγγελος ου ουκ εστι κατοικητηριον μετα πασης σαρκος οθεν ουκ ενδεχεται γενεσθαι καθαπερ οιει
12 Alors le roi s'emporta furieusement et ordonna de faire périr tous les sages de Babylone.	12 τοτε ο βασιλευς στυγνος γενομενος και περιλυπος προσεταξεν εξαγαγειν παντας τους σοφους της βαβυλωνιας
13 Quand le décret de tuer les sages fut promulgué, on chercha Daniel et ses compagnons pour les tuer.	13 και εδογματισθη παντας αποκτειναι εζητηθη δε ο δανιηλ και παντες οι μετ' αυτου χαριν του συναπολεσθαι
14 Mais Daniel s'adressa en paroles prudentes et avisées à Aryok, chef des bourreaux du roi, en routepour tuer les sages de Babylone.	14 τοτε δανιηλ ειπε βουλην και γνωμην ην ειχεν αριωχη τω αρχιμαγειρω του βασιλεως ω προσεταξεν εξαγαγειν τους σοφιστας της βαβυλωνιας
15 Il dit à Aryok, officier du roi: "Pourquoi le roi a-t-il rendu si pressant décret?" Aryok raconta lachose à Daniel,	15 και επυνθανετο αυτου λεγων περι τινος δογματιζεται πικρως παρα του βασιλεως τοτε το προσταγμα εσημανεν ο αριωχης τω δανιηλ
16 et Daniel s'en alla demander au roi de lui accorder un délai pour lui permettre de découvrir au roison interprétation.	16 ο δε δανιηλ εισηλθε ταχεως προς τον βασιλεα και ηξιωσεν ινα δοθη αυτω χρονος παρα του βασιλεως και δηλωση παντα επι του βασιλεως
17 Daniel rentra dans sa maison et fit part de la chose à Ananias, Misaël et Azarias, ses compagnons,	17 τοτε απελθων δανιηλ εις τον οικον αυτου τω ανανια και μισαηλ και αζαρια τοις συνεταιροις υπεδειξε παντα
18 les engageant à implorer la miséricorde du Dieu du Ciel au sujet de ce mystère, pour qu'il soitépargné à Daniel et à ses compagnons de périr avec les autres sages de Babylone.	18 και παρηγγειλε νηστειαν και δεησιν και τιμωριαν ζητησαι παρα του κυριου του υψιστου περι του μυστηριου τουτου οπως μη εκδοθωσι δανιηλ και οι μετ' αυτου εις απωλειαν αμα τοις σοφισταις βαβυλωνος
19 Alors le mystère fut révélé à Daniel dans une vision nocturne. Et Daniel fit bénédiction au Dieu duCiel.	19 τοτε τω δανιηλ εν οραματι εν αυτη τη νυκτι το μυστηριον του βασιλεως εξεφανθη ευσημως τοτε δανιηλ ευλογησε τον κυριον τον υψιστον
20 Daniel prit la parole et dit: "Que soit le Nom de Dieu béni de siècle en siècle, car à lui la sagesse etla force.	20 και εκφωνησας ειπεν εσται το ονομα του κυριου του μεγαλου ευλογημενον εις τον αιωνα οτι η σοφια και η μεγαλωσυνη αυτου εστι
21 C'est lui qui fait alterner périodes et temps, qui fait tomber les rois, qui établit les rois, qui donneaux sages la sagesse et la science à ceux qui savent discerner.	21 και αυτος αλλοιοι καιρους και χρονους μεθιστων βασιλεις και καθιστων διδους σοφοις σοφιαν και συνεσιν τοις εν επιστημη ουσιν
22 Lui qui révèle profondeurs et secrets connaît ce qui est dans les ténèbres, et la lumière réside auprèsde lui.	22 ανακαλυπτων τα βαθεα και σκοτεινα και γινωσκων τα εν τω σκοτει και τα εν τω φωτι και παρ' αυτω καταλυσις
23 A toi, Dieu de mes pères, je rends grâces et je te loue de m'avoir accordé sagesse et force: voici quetu m'as fait connaître ce que nous t'avons demandé; les choses du roi, tu nous les as fait connaître."	23 σοι κυριε των πατερων μου εξομολογουμαι και αινω οτι σοφιαν και φρονησιν εδωκας μοι και νυν εσημανας μοι οσα ηξιωσα του δηλωσαι τω βασιλει προς ταυτα
24 Daniel s'en fut donc chez Aryok que le roi avait chargé de faire périr les sages de Babylone. Il entraet lui dit: "Ne fais pas périr les sages de Babylone. Fais-moi pénétrer devant le roi et je révélerai au roil'interprétation."	24 εισελθων δε δανιηλ προς τον αριωχ τον κατασταθεντα υπο του βασιλεως αποκτειναι παντας τους σοφιστας της βαβυλωνιας ειπεν αυτω τους μεν σοφιστας της βαβυλωνιας μη απολεσης εισαγαγε δε με προς τον βασιλεα και εκαστα τω βασιλει δηλωσω
25 Aryok s'empressa de faire paraître Daniel devant le roi et lui dit: "J'ai trouvé parmi les gens de ladéportation de Juda un homme qui fera connaître au roi son interprétation."	25 τοτε αριωχ κατα σπουδην εισηγαγεν τον δανιηλ προς τον βασιλεα και ειπεν αυτω οτι ευρηκα ανθρωπον σοφον εκ της αιχμαλωσιας των υιων της ιουδαιας ος τω βασιλει δηλωσει εκαστα
26 Le roi dit à Daniel (surnommé Baltassar): "Es-tu capable de me faire connaître le songe que j'ai euet son interprétation?"	26 αποκριθεις δε ο βασιλευς ειπε τω δανιηλ επικαλουμενω δε χαλδαιστι βαλτασαρ δυνηση δηλωσαι μοι το οραμα ο ειδον και την τουτου συγκρισιν
27 Daniel répondit devant le roi: "Le mystère que poursuit le roi, sages, devins, magiciens et exorcistesn'ont pu le découvrir au roi;	27 εκφωνησας δε ο δανιηλ επι του βασιλεως ειπεν το μυστηριον ο εωρακεν ο βασιλευς ουκ εστι σοφων και φαρμακων και επαοιδων και γαζαρηνων η δηλωσις
28 mais il y a un Dieu dans le ciel, qui révèle les mystères et qui a fait connaître au roiNabuchodonosor ce qui doit arriver à la fin des jours. Ton songe et les visions de ta tête sur ta couche, les voici:	28 αλλ' εστι θεος εν ουρανω ανακαλυπτων μυστηρια ος εδηλωσε τω βασιλει ναβουχοδονοσορ α δει γενεσθαι επ' εσχατων των ημερων βασιλευ εις τον αιωνα ζηθι το ενυπνιον και το οραμα της κεφαλης σου επι της κοιτης σου τουτο εστι
29 "O roi, sur ta couche, tes pensées s'élevèrent concernant ce qui doit arriver plus tard, et le révélateurdes mystères t'a fait connaître ce qui doit arriver.	29 συ βασιλευ κατακλιθεις επι της κοιτης σου εωρακας παντα οσα δει γενεσθαι επ' εσχατων των ημερων και ο ανακαλυπτων μυστηρια εδηλωσε σοι α δει γενεσθαι
30 A moi, sans que j'aie plus de sagesse que quiconque, ce mystère a été révélé, à seule fin de fairesavoir au roi son sens, et pour que tu connaisses les pensées de ton coeur.	30 καμοι δε ου παρα την σοφιαν την ουσαν εν εμοι υπερ παντας τους ανθρωπους το μυστηριον τουτο εξεφανθη αλλ' ενεκεν του δηλωθηναι τω βασιλει εσημανθη μοι α υπελαβες τη καρδια σου εν γνωσει
31 "Tu as eu, ô roi, une vision. Voici: une statue, une grande statue, extrêmement brillante, se dressaitdevant toi, terrible à voir.	31 και συ βασιλευ εωρακας και ιδου εικων μια και ην η εικων εκεινη μεγαλη σφοδρα και η προσοψις αυτης υπερφερης εστηκει εναντιον σου και η προσοψις της εικονος φοβερα
32 Cette statue, sa tête était d'or fin, sa poitrine et ses bras étaient d'argent, son ventre et ses cuisses debronze,	32 και ην η κεφαλη αυτης απο χρυσιου χρηστου το στηθος και οι βραχιονες αργυροι η κοιλια και οι μηροι χαλκοι
33 ses jambes de fer, ses pieds partie fer et partie argile.	33 τα δε σκελη σιδηρα οι ποδες μερος μεν τι σιδηρου μερος δε τι οστρακινον
34 Tu regardais: soudain une pierre se détacha, sans que main l'eût touchée, et vint frapper la statue,ses pieds de fer et d'argile, et les brisa.	34 εωρακας εως οτου ετμηθη λιθος εξ ορους ανευ χειρων και επαταξε την εικονα επι τους ποδας τους σιδηρους και οστρακινους και κατηλεσεν αυτα
35 Alors se brisèrent, tout à la fois, fer et argile, bronze, argent et or, devenus semblables à la bale surl'aire en été; le vent les emporta sans laisser de traces. Et la pierre qui avait frappé la statue devint une grandemontagne qui remplit toute la terre.	35 τοτε λεπτα εγενετο αμα ο σιδηρος και το οστρακον και ο χαλκος και ο αργυρος και το χρυσιον και εγενετο ωσει λεπτοτερον αχυρου εν αλωνι και ερριπισεν αυτα ο ανεμος ωστε μηδεν καταλειφθηναι εξ αυτων και ο λιθος ο παταξας την εικονα εγενετο ορος μεγα και επαταξε πασαν την γην
36 Tel fut le songe; et son interprétation, nous la dirons devant le roi.	36 τουτο το οραμα και την κρισιν δε ερουμεν επι του βασιλεως
37 C'est toi, ô roi, roi des rois, à qui le Dieu du Ciel a donné royaume, pouvoir, puissance et honneur --	37 συ βασιλευ βασιλευς βασιλεων και σοι ο κυριος του ουρανου την αρχην και την βασιλειαν και την ισχυν και την τιμην και την δοξαν εδωκεν
38 les enfants des hommes, les bêtes des champs, les oiseaux du ciel, en quelque lieu qu'ils demeurent,il les a remis entre tes mains et t'a fait souverain sur eux tous --, la tête d'or, c'est toi.	38 εν παση τη οικουμενη απο ανθρωπων και θηριων αγριων και πετεινων ουρανου και των ιχθυων της θαλασσης παρεδωκεν υπο τας χειρας σου κυριευειν παντων συ ει η κεφαλη η χρυση
39 Et après toi se dressera un autre royaume, inférieur à toi, et un troisième royaume ensuite, debronze, qui dominera la terre entière.	39 και μετα σε αναστησεται βασιλεια ελαττων σου και τριτη βασιλεια αλλη χαλκη η κυριευσει πασης της γης
40 Et il y aura un quatrième royaume, dur comme le fer, comme le fer qui réduit tout en poudre etécrase tout; comme le fer qui brise, il réduira en poudre et brisera tous ceux-là.	40 και βασιλεια τεταρτη ισχυρα ωσπερ ο σιδηρος ο δαμαζων παντα και παν δενδρον εκκοπτων και σεισθησεται πασα η γη
41 Ces pieds que tu as vus, partie terre cuite et partie fer, c'est un royaume qui sera divisé; il aura part àla force du fer, selon que tu as vu le fer mêlé à l'argile de la terre cuite.	41 και ως εωρακας τους ποδας αυτης μερος μεν τι οστρακου κεραμικου μερος δε τι σιδηρου βασιλεια αλλη διμερης εσται εν αυτη καθαπερ ειδες τον σιδηρον αναμεμειγμενον αμα τω πηλινω οστρακω
42 Les pieds, partie fer et partie argile de potier: le royaume sera partie fort et partie fragile.	42 και οι δακτυλοι των ποδων μερος μεν τι σιδηρουν μερος δε τι οστρακινον μερος τι της βασιλειας εσται ισχυρον και μερος τι εσται συντετριμμενον
43 Selon que tu as vu le fer mêlé à l'argile de la terre cuite, ils se mêleront en semence d'homme, maisils ne tiendront pas ensemble, de même que le fer ne se mêle pas à l'argile.	43 και ως ειδες τον σιδηρον αναμεμειγμενον αμα τω πηλινω οστρακω συμμειγεις εσονται εις γενεσιν ανθρωπων ουκ εσονται δε ομονοουντες ουτε ευνοουντες αλληλοις ωσπερ ουδε ο σιδηρος δυναται συγκραθηναι τω οστρακω
44 Au temps de ces rois, le Dieu du Ciel dressera un royaume qui jamais ne sera détruit, et ce royaumene passera pas à un autre peuple. Il écrasera et anéantira tous ces royaumes, et lui-même subsistera à jamais:	44 και εν τοις χρονοις των βασιλεων τουτων στησει ο θεος του ουρανου βασιλειαν αλλην ητις εσται εις τους αιωνας και ου φθαρησεται και αυτη η βασιλεια αλλο εθνος ου μη εαση παταξει δε και αφανισει τας βασιλειας ταυτας και αυτη στησεται εις τον αιωνα
45 de même, tu as vu une pierre se détacher de la montagne, sans que main l'eût touchée, et réduire enpoussière fer, bronze, terre cuite, argent et or. Le Grand Dieu a fait connaître au roi ce qui doit arriver. Tel estvéritablement le songe, et sûre en est l'interprétation."	45 καθαπερ εωρακας εξ ορους τμηθηναι λιθον ανευ χειρων και συνηλοησε το οστρακον τον σιδηρον και τον χαλκον και τον αργυρον και τον χρυσον ο θεος ο μεγας εσημανε τω βασιλει τα εσομενα επ' εσχατων των ημερων και ακριβες το οραμα και πιστη η τουτου κρισις
46 Alors le roi Nabuchodonosor tomba face contre terre et se prosterna devant Daniel. Il ordonna qu'onlui offrît oblation et sacrifice d'agréable odeur.	46 τοτε ναβουχοδονοσορ ο βασιλευς πεσων επι προσωπον χαμαι προσεκυνησε τω δανιηλ και επεταξε θυσιας και σπονδας ποιησαι αυτω
47 Et le roi dit à Daniel: "En vérité votre dieu est le Dieu des dieux et le maître des rois, le révélateurdes mystères, puisque tu as pu révéler ce mystère."	47 και εκφωνησας ο βασιλευς προς τον δανιηλ ειπεν επ' αληθειας εστιν ο θεος υμων θεος των θεων και κυριος των βασιλεων ο εκφαινων μυστηρια κρυπτα μονος οτι εδυνασθης δηλωσαι το μυστηριον τουτο
48 Alors le roi conféra à Daniel un rang élevé et lui donna nombre de magnifiques présents. Il le fitgouverneur de toute la province de Babylone et supérieur de tous les sages de Babylone.	48 τοτε ο βασιλευς ναβουχοδονοσορ δανιηλ μεγαλυνας και δους δωρεας μεγαλας και πολλας κατεστησεν επι των πραγματων της βαβυλωνιας και απεδειξεν αυτον αρχοντα και ηγουμενον παντων των σοφιστων βαβυλωνιας
49 Daniel demanda au roi d'assigner aux affaires de la province de Babylone Shadrak, Méshak etAbed-Nego, Daniel lui-même demeurant à la cour du roi.	49 και δανιηλ ηξιωσε τον βασιλεα ινα κατασταθωσιν επι των πραγματων της βαβυλωνιας σεδραχ μισαχ αβδεναγω και δανιηλ ην εν τη βασιλικη αυλη