Sirach 11

NEW JERUSALEM	Biblia Tysiąclecia
1 Wisdom enables the poor to stand erect, and gives to the poor a place with the great.	1 Mądrość biednego podniesie mu głowę i posadzi go między możnymi.
2 Do not praise anyone for good looks, nor dislike anyone for mere appearance.	2 Nie wychwalaj męża z powodu jego pięknej postawy ani się nie brzydź człowiekiem z powodu jego wyglądu.
3 Smal among winged creatures is the bee but her produce is the sweetest of the sweet.	3 Mała jest pszczoła wśród latających stworzeń, lecz owoc jej ma pierwszeństwo pośród słodyczy.
4 Do not grow proud when people honour you; for the works of the Lord are wonderful but hidden fromhuman beings.	4 Nie chlub się ubraniem, które cię okrywa, a w dniu twej chwały nie bądź zarozumiały: zdumiewające są bowiem dzieła Pana i zakryte sprawy Jego przed ludźmi.
5 Many monarchs have been made to sit on the ground, and the person nobody thought of has worn thecrown.	5 Wielu poniżonych zasiadło na tronie, i ten, o którym nikt nie myślał, nosił koronę.
6 Many influential people have been utterly disgraced, and prominent people have fal en into the power ofothers.	6 Wielu panujących bardzo zelżono i władców wydano w ręce obcych.
7 Do not find fault before making thorough enquiry; first reflect, then give a reprimand.	7 Nie oskarżaj, zanim dokładnie nie zbadasz, najpierw zastanów się, a dopiero potem udzielaj nagany.
8 Listen before you answer, and do not interrupt a speech before it is finished.	8 Nie odpowiadaj, zanim nie wysłuchasz, a w środek mów nie wpadaj!
9 Do not wrangle about something that does not concern you, do not interfere in the quarrels of sinners.	9 Nie wadź się o rzecz, która ci nie jest konieczna, i nie mieszaj się do sporów grzeszników!
10 My child, do not take on a great amount of business; if you multiply your interests, you are bound to suffer for it; hurry as fast as you can, yet you wil never arrive, nor wil you escape by running away.	10 Synu, nie bierz na siebie za wiele spraw, bo jeśli będziesz je mnożył, nie unikniesz szkody. I choćbyś pędził, nie dopędzisz, a uciekając nie uciekniesz.
11 Some people work very hard at top speed, only to find themselves fal ing further behind.	11 Niejeden pracuje, trudzi się i spieszy, a tym bardziej pozostaje w tyle.
12 Or there is the slow kind of person, needing help, poor in possessions and rich in poverty; and theLord turns a favourable eye on him, lifts him out of his wretched condition,	12 Niejeden słaby potrzebuje pomocy, brak mu sił i obfituje w biedę, lecz gdy tylko oczy Pana łaskawie na niego spojrzą, wydźwignie On go z nędzy
13 and enables him to hold his head high, thus causing general astonishment.	13 i podniesie mu głowę, a wielu zdumieje się tym, co go spotkało.
14 Good and bad, life and death, poverty and wealth, al come from the Lord.	14 Dobra i niedole, życie i śmierć, ubóstwo i bogactwo pochodzą od Pana.
15	15 Mądrość, wiedza i znajomość Prawa są od Pana, miłość drogi dobrych czynów są od Niego.
16	16 Błąd i mrok stworzone są dla grzeszników, a dla tych, którzy są dumni z niegodziwości, nieszczęścia będą towarzyszami starości,
17 To the devout the Lord's gift remains constant, and his favour will be there to lead them for ever.	17 Dar Pana spocznie na ludziach bogobojnych, a upodobanie Jego na zawsze zapewni im szczęście.
18 Others grow rich by pinching and scraping, and here is the reward they receive for it:	18 Niejeden wzbogacił się mozołem i swoją chciwością, a oto udział jego w nagrodzie:
19 although they say, 'Now I can sit back and enjoy the benefit of what I have got,' they do not know howlong this wil last; they will have to leave their goods to others and die.	19 gdy powie: Znalazłem odpoczynek i teraz mogę żyć z moich dostatków - nie wie, ile czasu minie, a zostawi je innym i umrze.
20 Stick to your job, work hard at it and grow old at your work.	20 Trwaj w przymierzu twoim i bądź mu oddany, a wypełniając je zestarzej się!
21 Do not admire the achievements of sinners, trust the Lord and mind your own business; since it is atrifle in the eyes of the Lord, in a moment, suddenly to make the poor rich.	21 Niech cię w podziw nie wprawiają czyny grzesznika, ufaj Panu i wytrwaj w twym trudzie, albowiem łatwą jest rzeczą w oczach Pana natychmiast i niespodziewanie wzbogacić ubogiego.
22 The blessing of the Lord is the reward of the devout, in a moment God brings his blessing to flower.	22 Błogosławieństwo Pana nagrodą bogobojnych i prędko zakwitnie Jego błogosławieństwo.
23 Do not say, 'What are my needs, how much shal I have in the future?'	23 Nie mów: Czego potrzebuję i jakie dobra mam mieć od tej chwili?
24 And do not say, 'I am self-sufficient, what disaster can affect me now?'	24 Nie mów: Wystarczam sam sobie i jakież zło może mnie obecnie spotkać?
25 In prosperous times, disasters are forgotten and in times of disaster, no one remembers prosperity.	25 W czasie pomyślności zapomina się o przykrościach, a w czasie przykrości nie pamięta się o pomyślności.
26 Yet it is a trifle for the Lord on the day someone dies to repay him as his conduct deserves.	26 A dla Pana łatwą jest rzeczą w dzień śmierci oddać człowiekowi według jego postępowania.
27 A moment's adversity, and pleasures are forgotten; in a person's last hour his deeds wil standrevealed.	27 Godzina nieszczęścia pokrywa zapomnieniem dobrobyt, a przy końcu życia wychodzą na jaw sprawy człowieka.
28 Cal no one fortunate before his death; it is by his end that someone wil be known.	28 Przed śmiercią nikogo nie nazywaj szczęśliwym, gdyż dopiero w ostatniej chwili poznaje się męża.
29 Do not bring everyone home with you, for many are the traps of the crafty.	29 Nie wprowadzaj do domu swego każdego człowieka, różnorodne są bowiem podstępy oszusta.
30 Like a captive partridge in a cage, so is the heart of the proud: like a spy he watches for your downfal ,	30 Jak złowiona kuropatwa w klatce, tak serce pysznego: jak szpieg wypatruje on słabe strony,
31 ever on the look-out, turning good into bad and finding fault with what is praiseworthy.	31 podając dobre rzeczy za złe, przygotowuje zasadzkę i najlepszym twym zaletom przygania.
32 A hearthful of glowing coals starts from a single spark, and the sinner lurks for the chance to spilblood.	32 Przez iskrę węgiel napełnia się ogniem, a człowiek niegodziwy czyha na krew.
33 Beware of a scoundrel and his evil contrivances, in case he puts a smear on you for ever.	33 Strzeż się człowieka złego, który knuje niegodziwości, by nie sprowadził na ciebie hańby niezatartej.
34 Give a home to a stranger and he wil start trouble and estrange you from your own family.	34 Przyjmij obcego do domu, a wtrąci cię w zamieszanie i oddali cię od twoich najbliższych.