Vangelo secondo Luca (لوقا) 22

SMITH VAN DYKE	STUTTGARTENSIA-DELITZSCH
1 وقرب عيد الفطر الذي يقال له الفصح.	1 וַיִּקְרַב חַג הַמַּצּוֹת הַנִּקְרָא פָּסַח
2 وكان رؤساء الكهنة والكتبة يطلبون كيف يقتلونه. لانهم خافوا الشعب	2 וְהַכֹּהֲנִים הַגְּדוֹלִים וְהַסּוֹפְרִים מְבַקְשִׁים אֵיךְ יַהַרְגֻהוּ כִּי יָרְאוּ מִפְּנֵי הָעָם
3 فدخل الشيطان في يهوذا الذي يدعى الاسخريوطي وهو من جملة الاثني عشر.	3 וְהַשָּׂטָן נִכְנַס בִּיהוּדָה הַמְכֻנֶּה אִישׁ־קְרִיּוֹת וְהוּא בְּמִסְפַּר שְׁנֵים הֶעָשָׂר
4 فمضى وتكلم مع رؤساء الكهنة وقواد الجند كيف يسلمه اليهم.	4 וַיֵּלֶךְ וַיְדַבֵּר עִם־רָאשֵׁי הַכֹּהֲנִים וְשָׂרֵי הֶחָיִל אֵיךְ יִמְסְרֶנּוּ אֶל־יָדָם
5 ففرحوا وعاهدوه ان يعطوه فضة.	5 וַיִּשְׂמָחוּ וַיֵּאֹתוּ לָתֶת־לוֹ כָסֶף
6 فواعدهم. وكان يطلب فرصة ليسلمه اليهم خلوا من جمع	6 וַיַּבְטַח אֹתָם וַיְבַקֵּשׁ תּוֹאֲנָה לְמָסְרוֹ אֲלֵיהֶם שֶׁלֹּא לְעֵינֵי הֶהָמוֹן
7 وجاء يوم الفطير الذي كان ينبغي ان يذبح فيه الفصح.	7 וַיָּבֹא יוֹם הַמַּצּוֹת אֲשֶׁר זָבוֹחַ יִזָּבַח־בּוֹ הַפָּסַח
8 فارسل بطرس ويوحنا قائلا اذهبا واعدّا لنا الفصح لناكل.	8 וַיִּשְׁלַח אֶת־פֶּטְרוֹס וְאֶת־יוֹחָנָן לֵאמֹר לְכוּ וְהָכִינוּ לָנוּ אֶת־הַפֶּסַח וְנֹאכֵלָה
9 فقالا له اين تريد ان نعدّ.	9 וַיֹּאמְרוּ אֵלָיו בְּאֵיזֶה מָקוֹם תַּחְפֹּץ כִּי־נָכִין אוֹתוֹ
10 فقال لهما اذا دخلتما المدينة يستقبلكما انسان حامل جرة ماء. اتبعاه الى البيت حيث يدخل	10 וַיֹּאמֶר אֲלֵיהֶם הִנֵּה אַתֶּם בָּאִים הָעִירָה וּפָגַע אֶתְכֶם אִישׁ נֹשֵׂא צַפַּחַת מָיִם לְכוּ אַחֲרָיו אֶל־הַבַּיִת אֲשֶׁר יָבוֹא שָׁמָּה
11 وقولا لرب البيت يقول لك المعلّم اين المنزل حيث آكل الفصح مع تلاميذي.	11 וַאֲמַרְתֶּם אֶל־בַּעַל הַבָּיִת כֹּה אָמַר־לְךָ הָרַב אַיֵּה הַמָּלוֹן אֲשֶׁר אֹכְלָה־שָּׁם אֶת־הַפֶּסַח עִם־תַּלְמִידָי
12 فذاك يريكما عليّة كبيرة مفروشة. هناك اعدا.	12 וְהוּא יַרְאֶה אֶתְכֶם עֲלִיָּה גְדוֹלָה מֻצָּעָה שָׁם תָּכִינוּ
13 فانطلقا ووجدا كما قال لهما. فاعدّا الفصح	13 וַיֵּלְכוּ וַיִּמְצְאוּ כַּאֲשֶׁר דִּבֶּר אֲלֵיהֶם וַיָּכִינוּ אֶת־הַפָּסַח
14 ولما كانت الساعة اتكأ والاثنا عشر رسولا معه.	14 וַיְהִי כַּאֲשֶׁר הִגִּיעָה הַשָּׁעָה וַיָּסֶב הוּא וּשְׁנֵים־עָשָׂר הַשְּׁלִיחִים אִתּוֹ
15 وقال لهم شهوة اشتهيت ان آكل هذا الفصح معكم قبل ان اتألم.	15 וַיֹּאמֶר אֲלֵיהֶם נִכְסֹף נִכְסַפְתִּי לֶאֱכֹל אִתְכֶם אֶת־הַפֶּסַח הַזֶּה לִפְנֵי עֻנּוֹתִי
16 لاني اقول لكم اني لا آكل منه بعد حتى يكمل في ملكوت الله.	16 כִּי־אֹמֵר אֲנִי לָכֶם אֵינֶנִּי אֹכֵל אוֹתוֹ עוֹד עַד כִּי־יִמָּלֵא בְּמַלְכוּת הָאֱלֹהִים
17 ثم تناول كاسا وشكر وقال خذوا هذه واقتسموها بينكم.	17 וַיִּקַּח אֶת־הַכּוֹס וַיְבָרֵךְ וַיֹּאמֶר קְחוּ אֹתָהּ וְחַלְּקוּ בֵּינֵיכֶם
18 لاني اقول لكم اني لا اشرب من نتاج الكرمة حتى يأتي ملكوت الله.	18 כִּי־אֹמֵר אֲנִי לָכֶם שָׁתֹה לֹא אֶשְׁתֶּה מֵעַתָּה מִתְּנוּבַת הַגָּפֶן עַד כִּי־תָבוֹא מַלְכוּת הָאֱלֹהִים
19 واخذ خبزا وشكر وكسر واعطاهم قائلا هذا هو جسدي الذي يبذل عنكم. اصنعوا هذا لذكري.	19 וַיִּקַּח אֶת־הַלֶּחֶם וַיְבָרֶךְ וַיִּבְצַע וַיִּתֵּן לָהֶם לֵאמֹר זֶה גוּפִי הַנִּתָּן בַּעַדְכֶם זֹאת עֲשֹוּ לְזִכְרוֹנִי
20 وكذلك الكاس ايضا بعد العشاء قائلا هذه الكاس هي العهد الجديد بدمي الذي يسفك عنكم.	20 וְכֵן גַּם־אֶת־הַכּוֹס אַחַר הַסְּעוּדָה לֵאמֹר זוֹ הַכּוֹס הִיא הַבְּרִית הַחֲדָשָׁה בְּדָמִי הַנִּשְׁפָּךְ בַּעַדְכֶם
21 ولكن هوذا يد الذي يسلمني هي معي على المائدة.	21 אַךְ הִנֵּה יַד־הַמֹּסֵר אוֹתִי אִתִּי עַל־הַשֻּׁלְחָן
22 وابن الانسان ماض كما هو محتوم. ولكن ويل لذلك الانسان الذي يسلمه.	22 כִּי הֵן בֶּן־הָאָדָם הֹלֵךְ לוֹ כְּפִי אֲשֶׁר נֶחֱרָץ עָלָיו אֲבָל אוֹי לָאִישׁ הַהוּא אֲשֶׁר עַל־יָדוֹ יִמָּסֵר
23 فابتدأوا يتساءلون فيما بينهم من ترى منهم هو المزمع ان يفعل هذا	23 וְהֵם הֵחֵלּוּ לַחֲקֹר אִישׁ אֶת־רֵעֵהוּ מִי־הוּא זֶה מֵהֶם אֲשֶׁר יַעֲשֶׂה־זֹּאת
24 وكانت بينهم ايضا مشاجرة من منهم يظن انه يكون اكبر.	24 וְגַם־מְרִיבָה הָיְתָה בֵינֵיהֶם מִי יֵחָשֵׁב לִהְיוֹת הַגָּדוֹל בָּהֶם
25 فقال لهم. ملوك الامم يسودونهم والمتسلطون عليهم يدعون محسنين.	25 וַיֹּאמֶר אֲלֵיהֶם מַלְכֵי הַגּוֹיִם רוֹדִים בָּהֶם וְשַׁלִּיטֵיהֶם יִקָּרְאוּ עֹשֵׂי חָסֶד
26 واما انتم فليس هكذا. بل الكبير فيكم ليكن كالاصغر. والمتقدم كالخادم.	26 וְאַתֶּם לֹא־כֵן כִּי הַגָּדוֹל בָּכֶם יִהְיֶה כַצָּעִיר וְהַמּשֵׁל יִהְיֶה כַמְּשָׁרֵת
27 لان من هو اكبر. الذي يتكئ ام الذي يخدم. أليس الذي يتكئ. ولكني انا بينكم كالذي يخدم.	27 כִּי מִי הוּא הַגָּדוֹל אִם־הַמֵּסֵב אוֹ הַמְשָׁרֵת הֲלֹא הַמֵּסֵב וַאֲנִי הִנְנִי בְתוֹכְכֶם כְּמוֹ הַמְשָׁרֵת
28 انتم الذين ثبتوا معي في تجاربي.	28 וְאַתֶּם הֵם הָעֹמְדִים עִמָּדִי עַד־עַתָּה בְּנִסְיוֹנֹתָי
29 وانا اجعل لكم كما جعل لي ابي ملكوتا.	29 לָכֵן אֲנִי מַנְחִיל אֶתְכֶם כַּאֲשֶׁר הִנְחִילַנִי אָבִי אֵת הַמַּלְכוּת
30 لتأكلوا وتشربوا على مائدتي في ملكوتي وتجلسوا على كراسي تدينون اسباط اسرائيل الاثني عشر	30 לְמַעַן תֹּאכְלוּ וְתִשְׁתּוּ עַל־שֻׁלְחָנִי בְּמַלְכוּתִי וִישַׁבְתֶּם עַל־כִּסְאוֹת לִשְׁפֹּט אֶת־שְׁנֵים עָשָׂר שִׁבְטֵי יִשְׂרָאֵל
31 وقال الرب سمعان سمعان هوذا الشيطان طلبكم لكي يغربلكم كالحنطة.	31 וַיֹּאמֶר הָאָדוֹן שִׁמְעוֹן שִׁמְעוֹן הִנֵּה תָּבַע אֶתְכֶם הַשָּׂטָן לִזְרוֹתְכֶם כַּחִטִּים
32 ولكني طلبت من اجلك لكي لا يفنى ايمانك. وانت متى رجعت ثبت اخوتك.	32 וַאֲנִי הִתְפַּלַּלְתִּי בַעַדְךָ אֲשֶׁר לֹא־תִכְלֶה אֱמוּנָתֶךָ וְאַתָּה כַּאֲשֶׁר תָּשׁוּב חַזֵּק אֶת־אַחֶיךָ
33 فقال له يا رب اني مستعد ان امضي معك حتى الى السجن والى الموت.	33 וְהוּא אָמַר אֵלָיו אֲדֹנִי הִנְנִי נָכוֹן לָלֶכֶת אִתְּךָ גַּם לְבֵית הָאֲסוּרִים גַּם לַמָּוֶת
34 فقال اقول لك يا بطرس لا يصيح الديك اليوم قبل ان تنكر ثلاث مرات انك تعرفني	34 וַיֹּאמַר אֲנִי אֹמֵר לְךָ פֶּטְרוֹס לֹא־יִקְרָא תַרְנְגֹל הַיּוֹם עַד כִּי־שָׁלשׁ פְּעָמִים כִּחַשְׁתָּ בִּי לֵאמֹר לֹא יְדַעְתִּיו
35 ثم قال لهم حين ارسلتكم بلا كيس ولا مزود ولا احذية هل اعوزكم شيء. فقالوا لا.	35 וַיֹּאמֶר אֲלֵיהֶם כַּאֲשֶׁר שָׁלַחְתִּי אֶתְכֶם בְּלִי־כִיס וְתַרְמִיל וּנְעָלִים הַחֲסַרְתֶּם דָּבָר וַיֹּאמְרוּ לֹא חָסַרְנוּ כָּל־דָּבָר
36 فقال لهم لكن الآن من له كيس فليأخذه ومزود كذلك. ومن ليس له فليبع ثوبه ويشتر سيفا.	36 וַיֹּאמֶר אֲלֵיהֶם אָכֵן עַתָּה אֲשֶׁר־לוֹ כִיס יִשָּׂאֵהוּ וְכֵן גַּם־אֶת־הַתַּרְמִיל וַאֲשֶׁר אֵין־לוֹ הוּא יִמְכֹּר אֶת־בִּגְדוֹ וְיִקְנֶה חָרֶב
37 لاني اقول لكم انه ينبغي ان يتم فيّ ايضا هذا المكتوب وأحصي مع اثمة. لان ما هو من جهتي له انقضاء.	37 כִּי־אֹמֵר אֲנִי לָכֶם אֲשֶׁר־צָרִיךְ עוֹד לְהִתְמַלֵּא בִי הַכָּתוּב הַזֶּה וְאֶת־פּשְׁעִים נִמְנָה כִּי כָל־הַכָּתוּב עָלַי בָּא עַד־קִצּוֹ
38 فقالوا يا رب هوذا هنا سيفان. فقال لهم يكفي	38 וַיֹּאמְרוּ אֲדֹנֵינוּ הִנֵּה־פֹה שְׁתֵּי חֲרָבוֹת וַיֹּאמֶר אֲלֵיהֶם דָּי
39 وخرج ومضى كالعادة الى جبل الزيتون. وتبعه ايضا تلاميذه.	39 וַיֵּצֵא וַיֵּלֶךְ כְּיוֹם בְּיוֹם עַל־הַר הַזֵּיתִים וַיֵּלְכוּ אַחֲרָיו גַּם־תַּלְמִידָיו
40 ولما صار الى المكان قال لهم صلّوا لكي لا تدخلوا في تجربة.	40 וַיָּבֹא אֶל־הַמָּקוֹם וַיֹּאמֶר אֲלֵיהֶם הִתְפַּלְלוּ לְבִלְתִּי־בוֹא לִידֵי נִסָּיוֹן
41 وانفصل عنهم نحو رمية حجر وجثا على ركبتيه وصلّى	41 וְהוּא נִפְרַד מֵהֶם הַרְחֵק כִּקְלֹעַ אָבֶן וַיִּכְרַע עַל־בִּרְכָּיו וַיִּתְפַּלֵּל לֵאמֹר
42 قائلا يا ابتاه ان شئت ان تجيز عني هذه الكاس. ولكن لتكن لا ارادتي بل ارادتك.	42 אָבִי אִם־רְצוֹנְךָ לְהַעֲבִיר מֵעָלַי אֶת־הַכּוֹס הַזֹּאת אַךְ אַל־יְהִי כִרְצוֹנִי כִּי אִם־כִּרְצוֹנֶךָ
43 وظهر له ملاك من السماء يقويه.	43 וַיֵּרָא אֵלָיו מַלְאָךְ מִן־הַשָּׁמָיִם וַיְחַזְּקֵהוּ
44 واذ كان في جهاد كان يصلّي باشد لجاجة وصار عرقه كقطرات دم نازلة على الارض.	44 וַיָּבֹאוּ עָלָיו חֶבְלֵי־מָוֶת וַיּוֹסֶף לְהִתְפַּלֵּל בְּחָזְקָה וַתְּהִי זֵעָתוֹ כְּנִטְפֵי דָם יֹרְדִים לָאָרֶץ
45 ثم قام من الصلاة وجاء الى تلاميذه فوجدهم نياما من الحزن.	45 וַיָּקָם מֵהִתְפַּלֵּל וַיָּבֹא אֶל־הַתַּלְמִידִים וַיִּמְצָאֵם יְשֵׁנִים מִיָּגוֹן
46 فقال لهم لماذا انتم نيام. قوموا وصلّوا لئلا تدخلوا في تجربة	46 וַיֹּאמֶר אֲלֵיהֶם לָמָּה תִישְׁנוּ קוּמוּ וְהִתְפַּלְלוּ אֲשֶׁר לֹא תָבֹאוּ לִידֵי נִסָּיוֹן
47 وبينما هو يتكلم اذا جمع والذي يدعى يهوذا احد الاثني عشر يتقدمهم فدنا من يسوع ليقبله.	47 עוֹדֶנּוּ מְדַבֵּר וְהִנֵּה הָמוֹן וְאֶחָד מִשְּׁנֵים הֶעָשָׂר הַנִּקְרָא יְהוּדָה הֹלֵךְ לִפְנֵיהֶם וַיִּקְרַב אֶל־יֵשׁוּעַ לִנְשָׁק־לוֹ
48 فقال له يسوع يا يهوذا أبقبلة تسلم ابن الانسان.	48 וַיֹּאמֶר יֵשׁוּעַ אֵלָיו יְהוּדָה הֲבִנְשִׁיקָה אַתָּה מוֹסֵר אֶת־בֶּן־הָאָדָם
49 فلما رأى الذين حوله ما يكون قالوا يا رب انضرب بالسيف.	49 וְהָאֲנָשִׁים אֲשֶׁר אִתּוֹ רֹאִים אֵת אֲשֶׁר יִהְיֶה וַיֹּאמְרוּ אֵלָיו אֲדֹנֵינוּ הֲנַכֶּה בֶחָרֶב
50 وضرب واحد منهم عبد رئيس الكهنة فقطع اذنه اليمنى.	50 וַיַּךְ אֶחָד מֵהֶם אֶת־עֶבֶד הַכֹּהֵן הַגָּדוֹל וַיְקַצֵּץ אֶת־אָזְנוֹ הַיְמָנִית
51 فاجاب يسوع وقال دعوا الى هذا. ولمس اذنه وابرأها	51 וַיַּעַן יֵשׁוּעַ וַיֹּאמֶר רַב עַתָּה הַרְפּוּ וַיִּגַּע בְּאָזְנוֹ וַיִּרְפָּאֵהוּ
52 ثم قال يسوع لرؤساء الكهنة وقواد جند الهيكل والشيوخ المقبلين عليه. كانه على لص خرجتم بسيوف وعصي.	52 וַיֹּאמֶר יֵשׁוּעַ אֶל רָאשֵׁי הַכֹּהֲנִים וְשָׂרֵי הַמִּקְדָּשׁ וְהַזְּקֵנִים אֲשֶׁר בָּאוּ עָלָיו לֵאמֹר כְּמוֹ עַל־פָּרִיץ יְצָאתֶם עָלַי בַּחֲרָבוֹת וּבְמַקְּלוֹת
53 اذ كنت معكم كل يوم في الهيكل لم تمدوا عليّ الايادي. ولكن هذه ساعتكم وسلطان الظلمة	53 וָאֱהִי אֶצְלְכֶם יוֹם יוֹם בַּהֵיכָל וְלֹא־שְׁלַחְתֶּם בִּי יָד וְאוּלָם זֹאת הִיא שְׁעַתְכֶם וְשָׁלְטַן הַחשֶׁךְ
54 فأخذوه وساقوه وادخلوه الى بيت رئيس الكهنة واما بطرس فتبعه من بعيد.	54 וַיִּתְפְּשֹוּ אוֹתוֹ וַיּוֹלִיכֻהוּ וַיְבִיאֻהוּ בֵּית הַכֹּהֵן הַגָּדוֹל וּפֶטְרוֹס הֹלֵךְ אַחֲרָיו מֵרָחוֹק
55 ولما اضرموا نارا في وسط الدار وجلسوا معا جلس بطرس بينهم.	55 וַיְהִי כִּי־בִעֲרוּ אֵשׁ בְּתוֹךְ הֶחָצֵר וַיֵּשְׁבוּ יַחְדָּו וַיֵּשֶׁב גַּם־פֶּטְרוֹס בְּתוֹכָם
56 فرأته جارية جالسا عند النار فتفرست فيه وقالت وهذا كان معه.	56 וַתִּרְאֵהוּ הַשִּׁפְחָה יוֹשֵׁב נֶגֶד הָאוּר וַתַּבֶּט־בּוֹ וַתֹּאמֶר גַּם־זֶה הָיָה עִמּוֹ
57 فانكره قائلا لست اعرفه يا امرأة.	57 וַיְכַחֶשׁ־בּוֹ וַיֹּאמַר אִשָּׁה לֹא יְדַעְתִּיו
58 وبعد قليل رآه آخر وقال وانت منهم. فقال بطرس يا انسان لست انا.	58 וְאַחֲרֵי־מְעַט רָאָהוּ אָדָם אַחֵר וַיֹּאמֶר גַּם־אַתָּה מֵהֶם וַיֹּאמֶר פֶּטְרוֹס לֹא אָדָם כִּי אֵינֶנִּי
59 ولما مضى نحو ساعة واحدة اكّد آخر قائلا بالحق ان هذا ايضا كان معه لانه جليلي ايضا.	59 וְאַחֲרֵי עֲבֹר כְּשָׁעָה אַחַת טָעַן עָלָיו אִישׁ אַחֵר לֵאמֹר אָמְנָם גַּם־זֶה הָיָה עִמּוֹ כִּי אַף־הוּא גְּלִילִי
60 فقال بطرس يا انسان لست اعرف ما تقول. وفي الحال بينما هو يتكلم صاح الديك.	60 וַיֹּאמֶר פֶּטְרוֹס בֶּן־אָדָם לֹא יָדַעְתִּי מָה אַתָּה אֹמֵר וְהוּא עוֹדֶנּוּ מְדַבֵּר וְהַתַּרְנְגֹל קָרָא
61 فالتفت الرب ونظر الى بطرس. فتذكر بطرس كلام الرب كيف قال له انك قبل ان يصيح الديك تنكرني ثلاث مرات.	61 וַיִּפֶן הָאָדוֹן וַיַּבֵּט אֶל־פֶּטְרוֹס וַיִּזְכֹּר פֶּטְרוֹס אֶת־דְּבַר הָאָדוֹן אֲשֶׁר דִּבֶּר אֵלָיו כִּי־בְטֶרֶם יִקְרָא הַתַּרְנְגֹל תְּכַחֶשׁ־בִּי שָׁלשׁ פְּעָמִים
62 فخرج بطرس الى خارج وبكى بكاء مرا	62 וַיֵּצֵא פֶּטְרוֹס הַחוּצָה וַיְמָרֵר בַּבֶּכִי
63 والرجال الذين كانوا ضابطين يسوع كانوا يستهزئون به وهم يجلدونه.	63 וְהָאֲנָשִׁים אֲשֶׁר אָחֲזוּ אֶת־יֵשׁוּעַ הִתְעַלְּלוּ בוֹ וַיַּכֻּהוּ
64 وغطوه وكانوا يضربون وجهه ويسألونه قائلين تنبأ. من هو الذي ضربك.	64 וַיֶּחֱפוּ אֶת־רֹאשׁוֹ וַיַּכֻּהוּ עַל־פָּנָיו וַיִּשְׁאָלֻהוּ לֵאמֹר הִנָּבֵא מִי הוּא הַהֹלֵם אוֹתָךְ
65 واشياء أخر كثيرة كانوا يقولون عليه مجدفين	65 וְעוֹד גִּדּוּפִים אֲחֵרִים הִרְבּוּ עָלָיו
66 ولما كان النهار اجتمعت مشيخة الشعب رؤساء الكهنة والكتبة واصعدوه الى مجمعهم	66 וּבִהְיֹת הַבֹּקֶר נִקְהֲלוּ זִקְנֵי הָעָם וְהַכֹּהֲנִים הַגְּדוֹלִים וְהַסּוֹפְרִים וַיַּעֲלֻהוּ לִפְנֵי הַסַּנְהֶדְרִין שֶׁלָּהֶם וַיֹּאמְרוּ הַאַתָּה הוּא הַמָּשִׁיחַ אֱמָר־לָנוּ
67 قائلين ان كنت انت المسيح فقل لنا. فقال لهم ان قلت لكم لا تصدقون.	67 וַיֹּאמֶר אֲלֵיהֶם כִּי אַגִּיד לָכֶם לֹא תַאֲמִינוּ
68 وان سألت لا تجيبونني ولا تطلقونني.	68 וְגַם אִם־אֶשְׁאַל לֹא־תָשִׁיבוּ דָבָר וְלֹא תְשַׁלְּחוּנִי
69 منذ الآن يكون ابن الانسان جالسا عن يمين قوّة الله.	69 אֲבָל מֵעַתָּה יִהְיֶה בֶן־הָאָדָם ישֵׁב לִימִין גְּבוּרַת הָאֱלֹהִים
70 فقال الجميع أفانت ابن الله. فقال لهم انتم تقولون اني انا هو.	70 וַיֹּאמְרוּ כֻלָּם הֲכִי־אַתָּה הוּא בֶּן־הָאֱלֹהִים וַיֹּאמֶר אֲלֵיהֶם אַתֶּם אֲמַרְתֶּם כִּי־אֲנִי הוּא
71 فقالوا ما حاجتنا بعد الى شهادة لاننا نحن سمعنا من فمه	71 וַיֹּאמְרוּ מַה־לָּנוּ עוֹד לְבַקֵּשׁ עֵדוּת הֲלֹא בְאָזְנֵינוּ שְׁמַעְנוּהָ מִפִּיו