1 παροιμιαι σαλωμωντος υιου δαυιδ ος εβασιλευσεν εν ισραηλ | 1 Proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel, |
2 γνωναι σοφιαν και παιδειαν νοησαι τε λογους φρονησεως | 2 para conocer la sabiduría y la instrucción, para entender las palabras profundas, |
3 δεξασθαι τε στροφας λογων νοησαι τε δικαιοσυνην αληθη και κριμα κατευθυνειν | 3 para obtener una instrucción esmerada –justicia, equidad y rectitud– |
4 ινα δω ακακοις πανουργιαν παιδι δε νεω αισθησιν τε και εννοιαν | 4 para dar perspicacia a los incautos, y al joven, ciencia y reflexión; |
5 τωνδε γαρ ακουσας σοφος σοφωτερος εσται ο δε νοημων κυβερνησιν κτησεται | 5 Que escuche el sabio, y acrecentará su saber, y el inteligente adquirirá el arte de dirigir. |
6 νοησει τε παραβολην και σκοτεινον λογον ρησεις τε σοφων και αινιγματα | 6 para entender los proverbios y las sentencias agudas, las palabras de los sabios y sus enigmas. |
7 αρχη σοφιας φοβος θεου συνεσις δε αγαθη πασι τοις ποιουσιν αυτην ευσεβεια δε εις θεον αρχη αισθησεως σοφιαν δε και παιδειαν ασεβεις εξουθενησουσιν | 7 El temor del Señor es el comienzo de la sabiduría, los necios desprecian la sabiduría y la instrucción. |
8 ακουε υιε παιδειαν πατρος σου και μη απωση θεσμους μητρος σου | 8 Escucha, hijo mío, la instrucción de tu padre y no rechaces la enseñanza de tu madre, |
9 στεφανον γαρ χαριτων δεξη ση κορυφη και κλοιον χρυσεον περι σω τραχηλω | 9 porque son una diadema de gracia para tu cabeza y un collar para tu cuello. |
10 υιε μη σε πλανησωσιν ανδρες ασεβεις μηδε βουληθης εαν παρακαλεσωσι σε λεγοντες | 10 Hijo mío, si los pecadores intentan seducirte, tú no aceptes. |
11 ελθε μεθ' ημων κοινωνησον αιματος κρυψωμεν δε εις γην ανδρα δικαιον αδικως | 11 Si ellos dicen: «Ven con nosotros, tendamos una emboscada sangrienta, acechemos por puro gusto al inocente; |
12 καταπιωμεν δε αυτον ωσπερ αδης ζωντα και αρωμεν αυτου την μνημην εκ γης | 12 traguémoslos vivos como el Abismo, todos enteros, como los que bajan a la Fosa; |
13 την κτησιν αυτου την πολυτελη καταλαβωμεθα πλησωμεν δε οικους ημετερους σκυλων | 13 hallaremos toda clase de bienes preciosos, llenaremos nuestras casas con el botín; |
14 τον δε σον κληρον βαλε εν ημιν κοινον δε βαλλαντιον κτησωμεθα παντες και μαρσιππιον εν γενηθητω ημιν | 14 tendrás tu parte igual que nosotros, todos haremos una bolsa común». |
15 μη πορευθης εν οδω μετ' αυτων εκκλινον δε τον ποδα σου εκ των τριβων αυτων | 15 hijo mío, no los acompañes por el camino, retira tus pies de sus senderos, |
16 οι γαρ ποδες αυτων εις κακιαν τρεχουσιν και ταχινοι του εκχεαι αιμα | 16 porque sus pies corren hacia el mal y se apresuran para derramar sangre. |
17 ου γαρ αδικως εκτεινεται δικτυα πτερωτοις | 17 Pero en vano se tiende la red, si pueden verla todos los pájaros: |
18 αυτοι γαρ οι φονου μετεχοντες θησαυριζουσιν εαυτοις κακα η δε καταστροφη ανδρων παρανομων κακη | 18 ellos tienden contra sí mismos una emboscada sangrienta, están al acecho contra sus propias vidas. |
19 αυται αι οδοι εισιν παντων των συντελουντων τα ανομα τη γαρ ασεβεια την εαυτων ψυχην αφαιρουνται | 19 Tal es la suerte del que obtiene ganancias injustas; le quitan la vida al que las posee. |
20 σοφια εν εξοδοις υμνειται εν δε πλατειαις παρρησιαν αγει | 20 La Sabiduría clama por las calles, en las plazas hace oír su voz; |
21 επ' ακρων δε τειχεων κηρυσσεται επι δε πυλαις δυναστων παρεδρευει επι δε πυλαις πολεως θαρρουσα λεγει | 21 llama en las esquinas más concurridas, a la entrada de las puertas de la ciudad, dice sus palabras: |
22 οσον αν χρονον ακακοι εχωνται της δικαιοσυνης ουκ αισχυνθησονται οι δε αφρονες της υβρεως οντες επιθυμηται ασεβεις γενομενοι εμισησαν αισθησιν | 22 «¿Hasta cuándo, incautos, amarán la ingenuidad? ¿Hasta cuándo los insolentes se complacerán en su insolencia y los necios aborrecerán la ciencia? |
23 και υπευθυνοι εγενοντο ελεγχοις ιδου προησομαι υμιν εμης πνοης ρησιν διδαξω δε υμας τον εμον λογον | 23 Tengan en cuenta mi reproche: yo voy a abrirles mi corazón y les haré conocer mis palabras. |
24 επειδη εκαλουν και ουχ υπηκουσατε και εξετεινον λογους και ου προσειχετε | 24 Porque llamo y ustedes se resisten, extiendo mi mano y nadie presta atención, |
25 αλλα ακυρους εποιειτε εμας βουλας τοις δε εμοις ελεγχοις ηπειθησατε | 25 porque ustedes desoyen todos mis consejos y no aceptan mi reproche, |
26 τοιγαρουν καγω τη υμετερα απωλεια επιγελασομαι καταχαρουμαι δε ηνικα αν ερχηται υμιν ολεθρος | 26 yo, a mi vez, me reiré de la ruina de ustedes, me burlaré cuando los asalte el terror, |
27 και ως αν αφικηται υμιν αφνω θορυβος η δε καταστροφη ομοιως καταιγιδι παρη και οταν ερχηται υμιν θλιψις και πολιορκια η οταν ερχηται υμιν ολεθρος | 27 cuando los invada el terror como una tormenta y les llegue la ruina como un huracán. cuando les sobrevengan la angustia y la tribulación: |
28 εσται γαρ οταν επικαλεσησθε με εγω δε ουκ εισακουσομαι υμων ζητησουσιν με κακοι και ουχ ευρησουσιν | 28 entonces me llamarán, y yo no responderé, me buscarán ansiosamente, y no me encontrarán. |
29 εμισησαν γαρ σοφιαν τον δε φοβον του κυριου ου προειλαντο | 29 Porque ellos aborrecieron la ciencia y no eligieron el temor del Señor, |
30 ουδε ηθελον εμαις προσεχειν βουλαις εμυκτηριζον δε εμους ελεγχους | 30 porque no quisieron mi consejo y despreciaron todos mis reproches, |
31 τοιγαρουν εδονται της εαυτων οδου τους καρπους και της εαυτων ασεβειας πλησθησονται | 31 gustarán el fruto de su propia conducta, se hartarán de sus consejos. |
32 ανθ' ων γαρ ηδικουν νηπιους φονευθησονται και εξετασμος ασεβεις ολει | 32 Porque a los ingenuos los mata su propio extravío y la desidia pierde a los necios, |
33 ο δε εμου ακουων κατασκηνωσει επ' ελπιδι και ησυχασει αφοβως απο παντος κακου | 33 pero el que me escucha vivirá seguro y estará tranquilo, sin temer ningún mal». |