Matthew 13

NEW JERUSALEM	Biblia Tysiąclecia
1 That same day, Jesus left the house and sat by the lakeside,	1 Owego dnia Jezus wyszedł z domu i usiadł nad jeziorem.
2 but such large crowds gathered round him that he got into a boat and sat there. The people all stoodon the shore,	2 Wnet zebrały się koło Niego tłumy tak wielkie, że wszedł do łodzi i usiadł, a cały lud stał na brzegu.
3 and he told them many things in parables. He said, 'Listen, a sower went out to sow.	3 I mówił im wiele w przypowieściach tymi słowami: Oto siewca wyszedł siać.
4 As he sowed, some seeds fel on the edge of the path, and the birds came and ate them up.	4 A gdy siał niektóre [ziarna] padły na drogę, nadleciały ptaki i wydziobały je.
5 Others fel on patches of rock where they found little soil and sprang up at once, because there was nodepth of earth;	5 Inne padły na miejsca skaliste, gdzie niewiele miały ziemi; i wnet powschodziły, bo gleba nie była głęboka.
6 but as soon as the sun came up they were scorched and, not having any roots, they withered away.	6 Lecz gdy słońce wzeszło, przypaliły się i uschły, bo nie miały korzenia.
7 Others fel among thorns, and the thorns grew up and choked them.	7 Inne znowu padły między ciernie, a ciernie wybujały i zagłuszyły je.
8 Others fel on rich soil and produced their crop, some a hundredfold, some sixty, some thirty.	8 Inne w końcu padły na ziemię żyzną i plon wydały, jedno stokrotny, drugie sześćdziesięciokrotny, a inne trzydziestokrotny.
9 Anyone who has ears should listen!'	9 Kto ma uszy, niechaj słucha!
10 Then the disciples went up to him and asked, 'Why do you talk to them in parables?'	10 Przystąpili do Niego uczniowie i zapytali: Dlaczego w przypowieściach mówisz do nich?
11 In answer, he said, 'Because to you is granted to understand the mysteries of the kingdom ofHeaven, but to them it is not granted.	11 On im odpowiedział: Wam dano poznać tajemnice królestwa niebieskiego, im zaś nie dano.
12 Anyone who has wil be given more and wil have more than enough; but anyone who has not will bedeprived even of what he has.	12 Bo kto ma, temu będzie dodane, i nadmiar mieć będzie; kto zaś nie ma, temu zabiorą również to, co ma.
13 The reason I talk to them in parables is that they look without seeing and listen without hearing orunderstanding.	13 Dlatego mówię do nich w przypowieściach, że otwartymi oczami nie widzą i otwartymi uszami nie słyszą ani nie rozumieją.
14 So in their case what was spoken by the prophet Isaiah is being fulfil ed: Listen and listen, but neverunderstand! Look and look, but never perceive!	14 Tak spełnia się na nich przepowiednia Izajasza: Słuchać będziecie, a nie zrozumiecie, patrzeć będziecie, a nie zobaczycie.
15 This people's heart has grown coarse, their ears dul ed, they have shut their eyes tight to avoid usingtheir eyes to see, their ears to hear, their heart to understand, changing their ways and being healed by me.	15 Bo stwardniało serce tego ludu, ich uszy stępiały i oczy swe zamknęli, żeby oczami nie widzieli ani uszami nie słyszeli, ani swym sercem nie rozumieli: i nie nawrócili się, abym ich uzdrowił.
16 'But blessed are your eyes because they see, your ears because they hear!	16 Lecz szczęśliwe oczy wasze, że widzą, i uszy wasze, że słyszą.
17 In truth I tel you, many prophets and upright people longed to see what you see, and never saw it; tohear what you hear, and never heard it.	17 Bo zaprawdę, powiadam wam: Wielu proroków i sprawiedliwych pragnęło ujrzeć to, na co wy patrzycie, a nie ujrzeli; i usłyszeć to, co wy słyszycie, a nie usłyszeli.
18 'So pay attention to the parable of the sower.	18 Wy zatem posłuchajcie przypowieści o siewcy!
19 When anyone hears the word of the kingdom without understanding, the Evil One comes and carriesoff what was sown in his heart: this is the seed sown on the edge of the path.	19 Do każdego, kto słucha słowa o królestwie, a nie rozumie go, przychodzi Zły i porywa to, co zasiane jest w jego sercu. Takiego człowieka oznacza ziarno posiane na drodze.
20 The seed sown on patches of rock is someone who hears the word and welcomes it at once with joy.	20 Posiane na miejsce skaliste oznacza tego, kto słucha słowa i natychmiast z radością je przyjmuje;
21 But such a person has no root deep down and does not last; should some trial come, or somepersecution on account of the word, at once he falls away.	21 ale nie ma w sobie korzenia, lecz jest niestały. Gdy przyjdzie ucisk lub prześladowanie z powodu słowa, zaraz się załamuje.
22 The seed sown in thorns is someone who hears the word, but the worry of the world and the lure ofriches choke the word and so it produces nothing.	22 Posiane między ciernie oznacza tego, kto słucha słowa, lecz troski doczesne i ułuda bogactwa zagłuszają słowo, tak że zostaje bezowocne.
23 And the seed sown in rich soil is someone who hears the word and understands it; this is the onewho yields a harvest and produces now a hundredfold, now sixty, now thirty.'	23 Posiane w końcu na ziemię żyzną oznacza tego, kto słucha słowa i rozumie je. On też wydaje plon: jeden stokrotny, drugi sześćdziesięciokrotny, inny trzydziestokrotny.
24 He put another parable before them, 'The kingdom of Heaven may be compared to a man whosowed good seed in his field.	24 Inną przypowieść im przedłożył: Królestwo niebieskie podobne jest do człowieka, który posiał dobre nasienie na swej roli.
25 While everybody was asleep his enemy came, sowed darnel all among the wheat, and made off.	25 Lecz gdy ludzie spali, przyszedł jego nieprzyjaciel, nasiał chwastu między pszenicę i odszedł.
26 When the new wheat sprouted and ripened, then the darnel appeared as wel .	26 A gdy zboże wyrosło i wypuściło kłosy, wtedy pojawił się i chwast.
27 The owner's labourers went to him and said, "Sir, was it not good seed that you sowed in your field?If so, where does the darnel come from?"	27 Słudzy gospodarza przyszli i zapytali go: Panie, czy nie posiałeś dobrego nasienia na swej roli? Skąd więc wziął się na niej chwast?
28 He said to them, "Some enemy has done this." And the labourers said, "Do you want us to go andweed it out?"	28 Odpowiedział im: Nieprzyjazny człowiek to sprawił. Rzekli mu słudzy: Chcesz więc, żebyśmy poszli i zebrali go?
29 But he said, "No, because when you weed out the darnel you might pul up the wheat with it.	29 A on im odrzekł: Nie, byście zbierając chwast nie wyrwali razem z nim i pszenicy.
30 Let them both grow til the harvest; and at harvest time I shall say to the reapers: First col ect thedarnel and tie it in bundles to be burnt, then gather the wheat into my barn." '	30 Pozwólcie obojgu róść aż do żniwa; a w czasie żniwa powiem żeńcom: Zbierzcie najpierw chwast i powiążcie go w snopki na spalenie; pszenicę zaś zwieźcie do mego spichlerza.
31 He put another parable before them, 'The kingdom of Heaven is like a mustard seed which a mantook and sowed in his field.	31 Inną przypowieść im przedłożył: Królestwo niebieskie podobne jest do ziarnka gorczycy, które ktoś wziął i posiał na swej roli.
32 It is the smal est of all the seeds, but when it has grown it is the biggest of shrubs and becomes atree, so that the birds of the air can come and shelter in its branches.'	32 Jest ono najmniejsze ze wszystkich nasion, lecz gdy wyrośnie, jest większe od innych jarzyn i staje się drzewem, tak że ptaki przylatują z powietrza i gnieżdżą się na jego gałęziach.
33 He told them another parable, 'The kingdom of Heaven is like the yeast a woman took and mixed inwith three measures of flour til it was leavened al through.'	33 Powiedział im inną przypowieść: Królestwo niebieskie podobne jest do zaczynu, który pewna kobieta wzięła i włożyła w trzy miary mąki, aż się wszystko zakwasiło.
34 In al this Jesus spoke to the crowds in parables; indeed, he would never speak to them except inparables.	34 To wszystko mówił Jezus tłumom w przypowieściach, a bez przypowieści nic im nie mówił.
35 This was to fulfil what was spoken by the prophet: I will speak to you in parables, unfold what hasbeen hidden since the foundation of the world.	35 Tak miało się spełnić słowo Proroka: Otworzę usta w przypowieściach, wypowiem rzeczy ukryte od założenia świata.
36 Then, leaving the crowds, he went to the house; and his disciples came to him and said, 'Explain tous the parable about the darnel in the field.'	36 Wtedy odprawił tłumy i wrócił do domu. Tam przystąpili do Niego uczniowie i prosili Go: Wyjaśnij nam przypowieść o chwaście!
37 He said in reply, 'The sower of the good seed is the Son of man.	37 On odpowiedział: Tym, który sieje dobre nasienie, jest Syn Człowieczy.
38 The field is the world; the good seed is the subjects of the kingdom; the darnel, the subjects of theEvil One;	38 Rolą jest świat, dobrym nasieniem są synowie królestwa, chwastem zaś synowie Złego.
39 the enemy who sowed it, the devil; the harvest is the end of the world; the reapers are the angels.	39 Nieprzyjacielem, który posiał chwast, jest diabeł; żniwem jest koniec świata, a żeńcami są aniołowie.
40 Well then, just as the darnel is gathered up and burnt in the fire, so it wil be at the end of time.	40 Jak więc zbiera się chwast i spala ogniem, tak będzie przy końcu świata.
41 The Son of man wil send his angels and they wil gather out of his kingdom al causes of fal ing andal who do evil,	41 Syn Człowieczy pośle aniołów swoich: ci zbiorą z Jego królestwa wszystkie zgorszenia i tych, którzy dopuszczają się nieprawości,
42 and throw them into the blazing furnace, where there will be weeping and grinding of teeth.	42 i wrzucą ich w piec rozpalony; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.
43 Then the upright will shine like the sun in the kingdom of their Father. Anyone who has ears shouldlisten!	43 Wtedy sprawiedliwi jaśnieć będą jak słońce w królestwie Ojca swego. Kto ma uszy, niechaj słucha!
44 'The kingdom of Heaven is like treasure hidden in a field which someone has found; he hides it again,goes off in his joy, sel s everything he owns and buys the field.	44 Królestwo niebieskie podobne jest do skarbu ukrytego w roli. Znalazł go pewien człowiek i ukrył ponownie. Z radości poszedł, sprzedał wszystko, co miał, i kupił tę rolę.
45 'Again, the kingdom of Heaven is like a merchant looking for fine pearls;	45 Dalej, podobne jest królestwo niebieskie do kupca, poszukującego pięknych pereł.
46 when he finds one of great value he goes and sells everything he owns and buys it.	46 Gdy znalazł jedną drogocenną perłę, poszedł, sprzedał wszystko, co miał, i kupił ją.
47 'Again, the kingdom of Heaven is like a dragnet that is cast in the sea and brings in a haul of al kindsof fish.	47 Dalej, podobne jest królestwo niebieskie do sieci, zarzuconej w morze i zagarniającej ryby wszelkiego rodzaju.
48 When it is full, the fishermen bring it ashore; then, sitting down, they collect the good ones in basketsand throw away those that are no use.	48 Gdy się napełniła, wyciągnęli ją na brzeg i usiadłszy, dobre zebrali w naczynia, a złe odrzucili.
49 This is how it will be at the end of time: the angels wil appear and separate the wicked from theupright,	49 Tak będzie przy końcu świata: wyjdą aniołowie, wyłączą złych spośród sprawiedliwych
50 to throw them into the blazing furnace, where there wil be weeping and grinding of teeth.	50 i wrzucą w piec rozpalony; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.
51 'Have you understood al these?' They said, 'Yes.'	51 Zrozumieliście to wszystko? Odpowiedzieli Mu: Tak jest.
52 And he said to them, 'Wel then, every scribe who becomes a disciple of the kingdom of Heaven islike a householder who brings out from his storeroom new things as well as old.'	52 A On rzekł do nich: Dlatego każdy uczony w Piśmie, który stał się uczniem królestwa niebieskiego, podobny jest do ojca rodziny, który ze swego skarbca wydobywa rzeczy nowe i stare.
53 When Jesus had finished these parables he left the district;	53 Gdy Jezus dokończył tych przypowieści, oddalił się stamtąd.
54 and, coming to his home town, he taught the people in their synagogue in such a way that they wereastonished and said, 'Where did the man get this wisdom and these miraculous powers?	54 Przyszedłszy do swego miasta rodzinnego, nauczał ich w synagodze, tak że byli zdumieni i pytali: Skąd u Niego ta mądrość i cuda?
55 This is the carpenter's son, surely? Is not his mother the woman cal ed Mary, and his brothers Jamesand Joseph and Simon and Jude?	55 Czyż nie jest On synem cieśli? Czy Jego Matce nie jest na imię Mariam, a Jego braciom Jakub, Józef, Szymon i Juda?
56 His sisters, too, are they not al here with us? So where did the man get it all?'	56 Także Jego siostry czy nie żyją wszystkie u nas? Skądże więc ma to wszystko?
57 And they would not accept him. But Jesus said to them, 'A prophet is despised only in his owncountry and in his own house,'	57 I powątpiewali o Nim. A Jezus rzekł do nich: Tylko w swojej ojczyźnie i w swoim domu może być prorok lekceważony.
58 and he did not work many miracles there because of their lack of faith.	58 I niewiele zdziałał tam cudów, z powodu ich niedowiarstwa.