1 No envidies a los malvados ni desees estar con ellos, | 1 υιε μη ζηλωσης κακους ανδρας μηδε επιθυμησης ειναι μετ' αυτων |
2 porque su corazón sólo trama violencia y sus labios no hablan más que de fechorías. | 2 ψευδη γαρ μελετα η καρδια αυτων και πονους τα χειλη αυτων λαλει |
3 Con la sabiduría se construye una casa y con la inteligencia se mantiene firme; | 3 μετα σοφιας οικοδομειται οικος και μετα συνεσεως ανορθουται |
4 con la ciencia se llenan las despensas de todos los bienes precios y agradables. | 4 μετα αισθησεως εμπιμπλαται ταμιεια εκ παντος πλουτου τιμιου και καλου |
5 Más vale un sabio que un hombre fuerte y un hombre instruido que uno muy vigoroso, | 5 κρεισσων σοφος ισχυρου και ανηρ φρονησιν εχων γεωργιου μεγαλου |
6 porque la guerra se gana con estrategia y la victoria, con el número de consejeros. | 6 μετα κυβερνησεως γινεται πολεμος βοηθεια δε μετα καρδιας βουλευτικης |
7 La sabiduría es demasiado elevada para el necio: en la puerta de la ciudad, él no abre la boca. | 7 σοφια και εννοια αγαθη εν πυλαις σοφων σοφοι ουκ εκκλινουσιν εκ στοματος κυριου |
8 Al que sólo piensa en hacer el mal se lo llama maestro en malignidad. | 8 αλλα λογιζονται εν συνεδριοις απαιδευτοις συναντα θανατος |
9 La necedad no trama más que el pecado, y el insolente se hace abominable a los hombres. | 9 αποθνησκει δε αφρων εν αμαρτιαις ακαθαρσια δε ανδρι λοιμω εμμολυνθησεται |
10 Si flaqueas en el día de la adversidad, ¡qué poca fuerza tienes! | 10 εν ημερα κακη και εν ημερα θλιψεως εως αν εκλιπη |
11 Libra a los que son arrastrados a la muerte, salva a los que van con pasos vacilantes al suplicio. | 11 ρυσαι αγομενους εις θανατον και εκπριου κτεινομενους μη φειση |
12 Si dices: «¡Este no es asunto mío!», ¿no lo tendrá en cuenta el que pesa los corazones? Aquel que te observa lo sabrá y retribuirá a cada uno según sus obras. | 12 εαν δε ειπης ουκ οιδα τουτον γινωσκε οτι κυριος καρδιας παντων γινωσκει και ο πλασας πνοην πασιν αυτος οιδεν παντα ος αποδιδωσιν εκαστω κατα τα εργα αυτου |
13 Come miel, hijo mío, porque es buena; la miel de panal es dulce a tu paladar. | 13 φαγε μελι υιε αγαθον γαρ κηριον ινα γλυκανθη σου ο φαρυγξ |
14 Ten presente que así es la sabiduría para tu alma: si la encuentras, tendrás un porvenir y tu esperanza no quedará defraudada. | 14 ουτως αισθηση σοφιαν τη ση ψυχη εαν γαρ ευρης εσται καλη η τελευτη σου και ελπις σε ουκ εγκαταλειψει |
15 No aceches, malvado, la morada del justo ni despojes su vivienda, | 15 μη προσαγαγης ασεβη νομη δικαιων μηδε απατηθης χορτασια κοιλιας |
16 porque el justo, aunque caiga siete veces, se levantará, mientras que los malvados se hunden en la desgracia. | 16 επτακι γαρ πεσειται ο δικαιος και αναστησεται οι δε ασεβεις ασθενησουσιν εν κακοις |
17 Si cae tu enemigo, no te alegres, y si tropieza, no te regocijes, | 17 εαν πεση ο εχθρος σου μη επιχαρης αυτω εν δε τω υποσκελισματι αυτου μη επαιρου |
18 no sea que el Señor lo vea y lo tome a mal, y aparte de él su indignación. | 18 οτι οψεται κυριος και ουκ αρεσει αυτω και αποστρεψει τον θυμον αυτου απ' αυτου |
19 No te exasperes contra los malhechores ni tengas envidia de los malvados, | 19 μη χαιρε επι κακοποιοις μηδε ζηλου αμαρτωλους |
20 porque el malvado no tiene porvenir y su lámpara se extinguirá. | 20 ου γαρ μη γενηται εκγονα πονηρων λαμπτηρ δε ασεβων σβεσθησεται |
21 Teme al Señor, hijo mío, y también al rey, y no te mezcles con los sediciosos, | 21 φοβου τον θεον υιε και βασιλεα και μηθετερω αυτων απειθησης |
22 porque su calamidad surgirá de repente y ¿quién conoce la ruina que causarán ellos dos? | 22 εξαιφνης γαρ τεισονται τους ασεβεις τας δε τιμωριας αμφοτερων τις γνωσεται [22α] λογον φυλασσομενος υιος απωλειας εκτος εσται δεχομενος δε εδεξατο αυτον [22β] μηδεν ψευδος απο γλωσσης βασιλει λεγεσθω και ουδεν ψευδος απο γλωσσης αυτου ου μη εξελθη [22χ] μαχαιρα γλωσσα βασιλεως και ου σαρκινη ος δ' αν παραδοθη συντριβησεται [22δ] εαν γαρ οξυνθη ο θυμος αυτου συν νευροις ανθρωπους αναλισκει [22ε] και οστα ανθρωπων κατατρωγει και συγκαιει ωσπερ φλοξ ωστε αβρωτα ειναι νεοσσοις αετων |
23 También estas son palabras de los sabios. No está bien hacer acepción de personas en el juicio. | 23 ταυτα δε λεγω υμιν τοις σοφοις επιγινωσκειν αιδεισθαι προσωπον εν κρισει ου καλον |
24 Al que dice a un culpable: «Tú eres inocente», lo maldicen los pueblos y lo execran las naciones; | 24 ο ειπων τον ασεβη δικαιος εστιν επικαταρατος λαοις εσται και μισητος εις εθνη |
25 a quienes lo condenan todo les va bien y serán bendecidos con la felicidad. | 25 οι δε ελεγχοντες βελτιους φανουνται επ' αυτους δε ηξει ευλογια αγαθη |
26 Da un beso en los labios el que da una respuesta acertada. | 26 χειλη δε φιλησουσιν αποκρινομενα λογους αγαθους |
27 Ordena tu trabajo afuera, prepáralo en el campo, y después edificarás tu casa. | 27 ετοιμαζε εις την εξοδον τα εργα σου και παρασκευαζου εις τον αγρον και πορευου κατοπισθεν μου και ανοικοδομησεις τον οικον σου |
28 No atestigües sin motivo contra tu prójimo: ¿acaso pretendes engañar con tus labios? | 28 μη ισθι ψευδης μαρτυς επι σον πολιτην μηδε πλατυνου σοις χειλεσιν |
29 No digas: «Le haré lo mismo que él me hizo, le pagaré conforme a sus obras». | 29 μη ειπης ον τροπον εχρησατο μοι χρησομαι αυτω τεισομαι δε αυτον α με ηδικησεν |
30 Yo pasé junto al campo de un holgazán y junto a la viña de un falto de entendimiento, | 30 ωσπερ γεωργιον ανηρ αφρων και ωσπερ αμπελων ανθρωπος ενδεης φρενων |
31 y vi que las ortigas habían crecido por todas partes, los cardos cubrían la superficie y su cerco de piedras estaba demolido. | 31 εαν αφης αυτον χερσωθησεται και χορτομανησει ολος και γινεται εκλελειμμενος οι δε φραγμοι των λιθων αυτου κατασκαπτονται |
32 Al ver esto, me puse a reflexionar, miré y aprendí la lección: | 32 υστερον εγω μετενοησα επεβλεψα του εκλεξασθαι παιδειαν |
33 «Dormir un poco, dormitar otro poco, y descansar otro poco de brazos cruzados»: | 33 ολιγον νυσταζω ολιγον δε καθυπνω ολιγον δε εναγκαλιζομαι χερσιν στηθη |
34 así te llegará la pobreza como un salteador y la miseria como un hombre armado. | 34 εαν δε τουτο ποιης ηξει προπορευομενη η πενια σου και η ενδεια σου ωσπερ αγαθος δρομευς |