1 υιε εαν εγγυηση σον φιλον παραδωσεις σην χειρα εχθρω | 1 Fiam, ha társadért jótálltál, ha kezedet adtad idegenért, |
2 παγις γαρ ισχυρα ανδρι τα ιδια χειλη και αλισκεται χειλεσιν ιδιου στοματος | 2 ha tulajdon szád szava csapdába ejtett, és rabbá tett saját beszéded, |
3 ποιει υιε α εγω σοι εντελλομαι και σωζου ηκεις γαρ εις χειρας κακων δια σον φιλον ιθι μη εκλυομενος παροξυνε δε και τον φιλον σου ον ενεγυησω | 3 ahogy mondom, úgy tégy, fiam, hogy kilábalj, hiszen társad kezére kerültél. Menj! Sietve keltsd fel a társadat! |
4 μη δως υπνον σοις ομμασιν μηδε επινυσταξης σοις βλεφαροις | 4 Ne engedj alvást szemednek, és szendergést szempilláidnak! |
5 ινα σωζη ωσπερ δορκας εκ βροχων και ωσπερ ορνεον εκ παγιδος | 5 Vond ki magad, mint a gazella a hurokból, s a madár a madarász tőréből. |
6 ιθι προς τον μυρμηκα ω οκνηρε και ζηλωσον ιδων τας οδους αυτου και γενου εκεινου σοφωτερος | 6 Eredj a hangyához, te lusta! Nézd az útjait és okulj! |
7 εκεινω γαρ γεωργιου μη υπαρχοντος μηδε τον αναγκαζοντα εχων μηδε υπο δεσποτην ων | 7 Sem főnöke, sem tiszttartója, sem ura nincsen, |
8 ετοιμαζεται θερους την τροφην πολλην τε εν τω αμητω ποιειται την παραθεσιν [8α] η πορευθητι προς την μελισσαν και μαθε ως εργατις εστιν την τε εργασιαν ως σεμνην ποιειται [8β] ης τους πονους βασιλεις και ιδιωται προς υγιειαν προσφερονται ποθεινη δε εστιν πασιν και επιδοξος [8χ] καιπερ ουσα τη ρωμη ασθενης την σοφιαν τιμησασα προηχθη | 8 mégis megszerzi táplálékát nyáron, összegyűjti élelmét aratáskor. |
9 εως τινος οκνηρε κατακεισαι ποτε δε εξ υπνου εγερθηση | 9 Meddig heversz még, lusta? Mikor kelsz fel álmodból? |
10 ολιγον μεν υπνοις ολιγον δε καθησαι μικρον δε νυσταζεις ολιγον δε εναγκαλιζη χερσιν στηθη | 10 Alszol egy kevéssé, szenderegsz egy kissé, összeteszed kicsit a kezedet, hogy aludj, |
11 ειτ' εμπαραγινεται σοι ωσπερ κακος οδοιπορος η πενια και η ενδεια ωσπερ αγαθος δρομευς [11α] εαν δε αοκνος ης ηξει ωσπερ πηγη ο αμητος σου η δε ενδεια ωσπερ κακος δρομευς απαυτομολησει | 11 és beállít hozzád az ínség, mint a csavargó, s a nélkülözés, mint a fegyveres rabló! De ha serény vagy, akkor aratásod bő, mint a forrás, s az ínség messze elkerül. |
12 ανηρ αφρων και παρανομος πορευεται οδους ουκ αγαθας | 12 Semmirekellő az istentelen ember, hamis szájjal jár, |
13 ο δ' αυτος εννευει οφθαλμω σημαινει δε ποδι διδασκει δε εννευμασιν δακτυλων | 13 hunyorgat szemével, sikál a lábával, és jelet ad ujjával, |
14 διεστραμμενη δε καρδια τεκταινεται κακα εν παντι καιρω ο τοιουτος ταραχας συνιστησιν πολει | 14 álnok szívvel gonoszt forral és viszályt hint el szüntelen! |
15 δια τουτο εξαπινης ερχεται η απωλεια αυτου διακοπη και συντριβη ανιατος | 15 Az ilyenre hirtelen rászakad romlása, váratlanul összeroppan, és nincs számára gyógyulás. |
16 οτι χαιρει πασιν οις μισει ο κυριος συντριβεται δε δι' ακαθαρσιαν ψυχης | 16 Hat dolgot gyűlöl az Úr és hetet utál a lelke: |
17 οφθαλμος υβριστου γλωσσα αδικος χειρες εκχεουσαι αιμα δικαιου | 17 a fennhéjázó szemet, a hazug nyelvet, az ártatlan vért ontó kezet, |
18 και καρδια τεκταινομενη λογισμους κακους και ποδες επισπευδοντες κακοποιειν | 18 az álnok tervet forraló szívet, a gonoszra sebtében siető lábakat, |
19 εκκαιει ψευδη μαρτυς αδικος και επιπεμπει κρισεις ανα μεσον αδελφων | 19 a hamis tanút, aki ontja a hazugságot, és azt, aki viszályt hint testvérek közé. |
20 υιε φυλασσε νομους πατρος σου και μη απωση θεσμους μητρος σου | 20 Tartsd meg, fiam, atyád parancsait, és el ne hagyd anyád tanítását! |
21 αφαψαι δε αυτους επι ση ψυχη δια παντος και εγκλοιωσαι επι σω τραχηλω | 21 Kösd őket szívedre mindenkor, fűzd őket nyakad köré! |
22 ηνικα αν περιπατης επαγου αυτην και μετα σου εστω ως δ' αν καθευδης φυλασσετω σε ινα εγειρομενω συλλαλη σοι | 22 Hadd járjanak veled jöttödben-mentedben, őrködjenek fölötted, amikor alszol, és velük társalogj, amikor felébredsz! |
23 οτι λυχνος εντολη νομου και φως και οδος ζωης ελεγχος και παιδεια | 23 Mert a parancs fáklya, a tanítás világosság, s a fegyelem feddése az életre vezető út, |
24 του διαφυλασσειν σε απο γυναικος υπανδρου και απο διαβολης γλωσσης αλλοτριας | 24 hogy megóvjanak a rossz asszonytól, az idegen nő hízelkedő nyelvétől! |
25 μη σε νικηση καλλους επιθυμια μηδε αγρευθης σοις οφθαλμοις μηδε συναρπασθης απο των αυτης βλεφαρων | 25 Meg ne kívánd szépségét szívedben, és meg ne ejtsenek az ő kacsintásai! |
26 τιμη γαρ πορνης οση και ενος αρτου γυνη δε ανδρων τιμιας ψυχας αγρευει | 26 Mert a céda személy díja alig ér egy kenyeret, a férjes asszony azonban drága lélekre vadász. |
27 αποδησει τις πυρ εν κολπω τα δε ιματια ου κατακαυσει | 27 Vehet-e ember tüzet az ölébe úgy, hogy ruhái meg ne égjenek? |
28 η περιπατησει τις επ' ανθρακων πυρος τους δε ποδας ου κατακαυσει | 28 Járhat-e valaki izzó parázson úgy, hogy talpát meg ne perzselje? |
29 ουτως ο εισελθων προς γυναικα υπανδρον ουκ αθωωθησεται ουδε πας ο απτομενος αυτης | 29 Így jár, aki betér társa asszonyához, aki őt érinti, nem marad büntetlen! |
30 ου θαυμαστον εαν αλω τις κλεπτων κλεπτει γαρ ινα εμπληση την ψυχην πεινων | 30 Nem nagy bűnt követ el a tolvaj, ha azért lop, hogy csillapítsa éhségét, |
31 εαν δε αλω αποτεισει επταπλασια και παντα τα υπαρχοντα αυτου δους ρυσεται εαυτον | 31 mégis, ha rajtakapják, hétannyit fizet, oda kell adnia háza minden holmiját. |
32 ο δε μοιχος δι' ενδειαν φρενων απωλειαν τη ψυχη αυτου περιποιειται | 32 De az ember, aki házasságot tör, balgaságában vesztébe rohan. |
33 οδυνας τε και ατιμιας υποφερει το δε ονειδος αυτου ουκ εξαλειφθησεται εις τον αιωνα | 33 Csúfságot és szégyent von magára, és gyalázatát le nem mossa semmi, |
34 μεστος γαρ ζηλου θυμος ανδρος αυτης ου φεισεται εν ημερα κρισεως | 34 mert a férfi féltékenysége és haragja nem ismer kíméletet a bosszú napján, |
35 ουκ ανταλλαξεται ουδενος λυτρου την εχθραν ουδε μη διαλυθη πολλων δωρων | 35 nem enged senki könyörgésének, és váltságul nem fogad el semekkora ajándékot. |