1 υιε εαν εγγυηση σον φιλον παραδωσεις σην χειρα εχθρω | 1 Mon fils, si tu t’es porté garant pour un compagnon, si tu t’es engagé envers un inconnu, |
2 παγις γαρ ισχυρα ανδρι τα ιδια χειλη και αλισκεται χειλεσιν ιδιου στοματος | 2 te voilà lié par tes propres paroles, prisonnier de tes engagements. |
3 ποιει υιε α εγω σοι εντελλομαι και σωζου ηκεις γαρ εις χειρας κακων δια σον φιλον ιθι μη εκλυομενος παροξυνε δε και τον φιλον σου ον ενεγυησω | 3 Fais donc ceci, mon fils: libère-toi au plus vite: ne vois-tu pas que tu es à la merci d’autrui? Va le voir, mets-toi à ses genoux, supplie! |
4 μη δως υπνον σοις ομμασιν μηδε επινυσταξης σοις βλεφαροις | 4 N’accorde ni sommeil à tes yeux, ni repos à tes paupières; |
5 ινα σωζη ωσπερ δορκας εκ βροχων και ωσπερ ορνεον εκ παγιδος | 5 il faut te dégager, comme le cerf de son piège, comme l’oiseau du filet! |
6 ιθι προς τον μυρμηκα ω οκνηρε και ζηλωσον ιδων τας οδους αυτου και γενου εκεινου σοφωτερος | 6 Va voir la fourmi, paresseux; vois comme elle se démène et deviens sage. |
7 εκεινω γαρ γεωργιου μη υπαρχοντος μηδε τον αναγκαζοντα εχων μηδε υπο δεσποτην ων | 7 Il n’y a chez elle ni chef, ni surveillant, ni maître, |
8 ετοιμαζεται θερους την τροφην πολλην τε εν τω αμητω ποιειται την παραθεσιν [8α] η πορευθητι προς την μελισσαν και μαθε ως εργατις εστιν την τε εργασιαν ως σεμνην ποιειται [8β] ης τους πονους βασιλεις και ιδιωται προς υγιειαν προσφερονται ποθεινη δε εστιν πασιν και επιδοξος [8χ] καιπερ ουσα τη ρωμη ασθενης την σοφιαν τιμησασα προηχθη | 8 mais elle entasse en été des provisions, elle amasse sa nourriture au temps de la moisson. |
9 εως τινος οκνηρε κατακεισαι ποτε δε εξ υπνου εγερθηση | 9 Combien de temps encore resteras-tu allongé, paresseux! Quand vas-tu sortir du lit? |
10 ολιγον μεν υπνοις ολιγον δε καθησαι μικρον δε νυσταζεις ολιγον δε εναγκαλιζη χερσιν στηθη | 10 On dort un peu, puis on somnole un moment, puis on s’allonge les bras croisés… |
11 ειτ' εμπαραγινεται σοι ωσπερ κακος οδοιπορος η πενια και η ενδεια ωσπερ αγαθος δρομευς [11α] εαν δε αοκνος ης ηξει ωσπερ πηγη ο αμητος σου η δε ενδεια ωσπερ κακος δρομευς απαυτομολησει | 11 et soudain la pauvreté te surprend comme un rôdeur, la misère fondra sur toi comme un pillard. |
12 ανηρ αφρων και παρανομος πορευεται οδους ουκ αγαθας | 12 Le vaurien, le malfaisant, passe en ricanant; |
13 ο δ' αυτος εννευει οφθαλμω σημαινει δε ποδι διδασκει δε εννευμασιν δακτυλων | 13 il cligne des yeux, traîne les pieds, fait claquer ses doigts. |
14 διεστραμμενη δε καρδια τεκταινεται κακα εν παντι καιρω ο τοιουτος ταραχας συνιστησιν πολει | 14 Il est toujours à préparer quelque tromperie, il provoque à tout moment des querelles. |
15 δια τουτο εξαπινης ερχεται η απωλεια αυτου διακοπη και συντριβη ανιατος | 15 Mais aussi, sans avertir, le malheur fondra sur lui, d’un coup il sera brisé et il ne s’en remettra pas. |
16 οτι χαιρει πασιν οις μισει ο κυριος συντριβεται δε δι' ακαθαρσιαν ψυχης | 16 Il y a six choses que le Seigneur déteste, et même sept qu’il a en horreur: |
17 οφθαλμος υβριστου γλωσσα αδικος χειρες εκχεουσαι αιμα δικαιου | 17 le regard méprisant, la langue menteuse, les mains qui répandent le sang innocent, |
18 και καρδια τεκταινομενη λογισμους κακους και ποδες επισπευδοντες κακοποιειν | 18 le cœur qui médite des projets coupables, les pieds qui courent, impatients de faire le mal, |
19 εκκαιει ψευδη μαρτυς αδικος και επιπεμπει κρισεις ανα μεσον αδελφων | 19 le faux témoin qui parle pour mentir, et l’homme qui provoque la mésentente entre frères. |
20 υιε φυλασσε νομους πατρος σου και μη απωση θεσμους μητρος σου | 20 Mon fils, observe les conseils de ton père, ne rejette pas l’enseignement de ta mère. |
21 αφαψαι δε αυτους επι ση ψυχη δια παντος και εγκλοιωσαι επι σω τραχηλω | 21 Tiens-les bien amarrés sur ton cœur, attache-les autour de ton cou. |
22 ηνικα αν περιπατης επαγου αυτην και μετα σου εστω ως δ' αν καθευδης φυλασσετω σε ινα εγειρομενω συλλαλη σοι | 22 Ils guideront tes démarches; dans ton sommeil ils veilleront sur toi; dès ton réveil ils te conseilleront. |
23 οτι λυχνος εντολη νομου και φως και οδος ζωης ελεγχος και παιδεια | 23 Le commandement est une lampe, la loi, une lumière; les réprimandes t’enseignent le chemin de la vie. |
24 του διαφυλασσειν σε απο γυναικος υπανδρου και απο διαβολης γλωσσης αλλοτριας | 24 Elles te garderont de la femme mauvaise, des paroles douces de la femme d’un autre. |
25 μη σε νικηση καλλους επιθυμια μηδε αγρευθης σοις οφθαλμοις μηδε συναρπασθης απο των αυτης βλεφαρων | 25 Ne rêve pas à sa beauté, ne te laisse pas prendre à ses œillades. |
26 τιμη γαρ πορνης οση και ενος αρτου γυνη δε ανδρων τιμιας ψυχας αγρευει | 26 La prostituée ne cherche qu’un morceau de pain, mais la femme adultère, ce qu’il lui faut c’est une vie précieuse. |
27 αποδησει τις πυρ εν κολπω τα δε ιματια ου κατακαυσει | 27 Peut-on emporter des braises dans ses poches et que les habits ne prennent pas feu? |
28 η περιπατησει τις επ' ανθρακων πυρος τους δε ποδας ου κατακαυσει | 28 Peut-on marcher sur des charbons ardents sans se brûler les pieds? |
29 ουτως ο εισελθων προς γυναικα υπανδρον ουκ αθωωθησεται ουδε πας ο απτομενος αυτης | 29 C’est pareil pour celui qui va vers la femme de son prochain: qui la touche ne restera pas impuni. |
30 ου θαυμαστον εαν αλω τις κλεπτων κλεπτει γαρ ινα εμπληση την ψυχην πεινων | 30 On ne condamne pas le chapardeur affamé qui vole pour se remplir l’estomac. |
31 εαν δε αλω αποτεισει επταπλασια και παντα τα υπαρχοντα αυτου δους ρυσεται εαυτον | 31 Pourtant, s’il est pris, il rendra sept fois plus: toute sa maison y passera. |
32 ο δε μοιχος δι' ενδειαν φρενων απωλειαν τη ψυχη αυτου περιποιειται | 32 C’est une tout autre folie que de commettre l’adultère avec une femme; celui qui s’y risque se perd lui-même. |
33 οδυνας τε και ατιμιας υποφερει το δε ονειδος αυτου ουκ εξαλειφθησεται εις τον αιωνα | 33 Il récoltera des coups et le déshonneur, il y laissera sa réputation. |
34 μεστος γαρ ζηλου θυμος ανδρος αυτης ου φεισεται εν ημερα κρισεως | 34 Car la jalousie met le mari en fureur; à la première occasion il se vengera sans pitié. |
35 ουκ ανταλλαξεται ουδενος λυτρου την εχθραν ουδε μη διαλυθη πολλων δωρων | 35 Il n’acceptera aucune compensation, tes cadeaux ne le toucheront pas. |