1 υιε εμων νομιμων μη επιλανθανου τα δε ρηματα μου τηρειτω ση καρδια | 1 My child, do not forget my teaching, let your heart keep my principles, |
2 μηκος γαρ βιου και ετη ζωης και ειρηνην προσθησουσιν σοι | 2 since they will increase your length of days, your years of life and your wel -being. |
3 ελεημοσυναι και πιστεις μη εκλιπετωσαν σε αφαψαι δε αυτας επι σω τραχηλω και ευρησεις χαριν | 3 Let faithful love and constancy never leave you: tie them round your neck, write them on the tablet ofyour heart. |
4 και προνοου καλα ενωπιον κυριου και ανθρωπων | 4 Thus you will find favour and success in the sight of God and of people. |
5 ισθι πεποιθως εν ολη καρδια επι θεω επι δε ση σοφια μη επαιρου | 5 Trust wholeheartedly in Yahweh, put no faith in your own perception; |
6 εν πασαις οδοις σου γνωριζε αυτην ινα ορθοτομη τας οδους σου ο δε πους σου ου μη προσκοπτη | 6 acknowledge him in every course you take, and he wil see that your paths are smooth. |
7 μη ισθι φρονιμος παρα σεαυτω φοβου δε τον θεον και εκκλινε απο παντος κακου | 7 Do not congratulate yourself on your own wisdom, fear Yahweh and turn your back on evil: |
8 τοτε ιασις εσται τω σωματι σου και επιμελεια τοις οστεοις σου | 8 health-giving, this, to your body, relief to your bones. |
9 τιμα τον κυριον απο σων δικαιων πονων και απαρχου αυτω απο σων καρπων δικαιοσυνης | 9 Honour Yahweh with what goods you have and with the first-fruits of al your produce; |
10 ινα πιμπληται τα ταμιεια σου πλησμονης σιτου οινω δε αι ληνοι σου εκβλυζωσιν | 10 then your barns will be fil ed with corn, your vats overflowing with new wine. |
11 υιε μη ολιγωρει παιδειας κυριου μηδε εκλυου υπ' αυτου ελεγχομενος | 11 My child, do not scorn correction from Yahweh, do not resent his reproof; |
12 ον γαρ αγαπα κυριος παιδευει μαστιγοι δε παντα υιον ον παραδεχεται | 12 for Yahweh reproves those he loves, as a father the child whom he loves. |
13 μακαριος ανθρωπος ος ευρεν σοφιαν και θνητος ος ειδεν φρονησιν | 13 Blessed are those who have discovered wisdom, those who have acquired understanding! |
14 κρειττον γαρ αυτην εμπορευεσθαι η χρυσιου και αργυριου θησαυρους | 14 Gaining her is more rewarding than silver, her yield is more valuable than gold. |
15 τιμιωτερα δε εστιν λιθων πολυτελων ουκ αντιταξεται αυτη ουδεν πονηρον ευγνωστος εστιν πασιν τοις εγγιζουσιν αυτη παν δε τιμιον ουκ αξιον αυτης εστιν | 15 She is beyond the price of pearls, nothing you could covet is her equal. |
16 μηκος γαρ βιου και ετη ζωης εν τη δεξια αυτης εν δε τη αριστερα αυτης πλουτος και δοξα [16α] εκ του στοματος αυτης εκπορευεται δικαιοσυνη νομον δε και ελεον επι γλωσσης φορει | 16 In her right hand is length of days; in her left hand, riches and honour. |
17 αι οδοι αυτης οδοι καλαι και παντες οι τριβοι αυτης εν ειρηνη | 17 Her ways are filled with delight, her paths al lead to contentment. |
18 ξυλον ζωης εστι πασι τοις αντεχομενοις αυτης και τοις επερειδομενοις επ' αυτην ως επι κυριον ασφαλης | 18 She is a tree of life for those who hold her fast, those who cling to her live happy lives. |
19 ο θεος τη σοφια εθεμελιωσεν την γην ητοιμασεν δε ουρανους εν φρονησει | 19 In wisdom, Yahweh laid the earth's foundations, in understanding he spread out the heavens. |
20 εν αισθησει αβυσσοι ερραγησαν νεφη δε ερρυησαν δροσους | 20 Through his knowledge the depths were cleft open, and the clouds distil the dew. |
21 υιε μη παραρρυης τηρησον δε εμην βουλην και εννοιαν | 21 My child, hold to sound advice and prudence, never let them out of sight; |
22 ινα ζηση η ψυχη σου και χαρις η περι σω τραχηλω [22α] εσται δε ιασις ταις σαρξι σου και επιμελεια τοις σοις οστεοις | 22 they wil give life to your soul and beauty to your neck. |
23 ινα πορευη πεποιθως εν ειρηνη πασας τας οδους σου ο δε πους σου ου μη προσκοψη | 23 You wil go on your way in safety, your feet wil not stumble. |
24 εαν γαρ καθη αφοβος εση εαν δε καθευδης ηδεως υπνωσεις | 24 When you go to bed, you wil not be afraid; once in bed, your sleep will be sweet. |
25 και ου φοβηθηση πτοησιν επελθουσαν ουδε ορμας ασεβων επερχομενας | 25 Have no fear either of sudden terror or of attack mounted by wicked men, |
26 ο γαρ κυριος εσται επι πασων οδων σου και ερεισει σον ποδα ινα μη σαλευθης | 26 since Yahweh will be your guarantor, he wil keep your steps from the snare. |
27 μη αποσχη ευ ποιειν ενδεη ηνικα αν εχη η χειρ σου βοηθειν | 27 Refuse no kindness to those who have a right to it, if it is in your power to perform it. |
28 μη ειπης επανελθων επανηκε και αυριον δωσω δυνατου σου οντος ευ ποιειν ου γαρ οιδας τι τεξεται η επιουσα | 28 Do not say to your neighbour, 'Go away! Come another time! I will give it you tomorrow,' if you can do itnow. |
29 μη τεκτηνη επι σον φιλον κακα παροικουντα και πεποιθοτα επι σοι | 29 Do not plot harm against your neighbour who is living unsuspecting beside you. |
30 μη φιλεχθρησης προς ανθρωπον ματην μη τι εις σε εργασηται κακον | 30 Do not pick a groundless quarrel with anyone who has done you no harm. |
31 μη κτηση κακων ανδρων ονειδη μηδε ζηλωσης τας οδους αυτων | 31 Do not envy the man of violence, never model your conduct on his; |
32 ακαθαρτος γαρ εναντι κυριου πας παρανομος εν δε δικαιοις ου συνεδριαζει | 32 for the wilful wrong-doer is abhorrent to Yahweh, who confides only in the honest. |
33 καταρα θεου εν οικοις ασεβων επαυλεις δε δικαιων ευλογουνται | 33 Yahweh's curse lies on the house of the wicked, but he blesses the home of the upright. |
34 κυριος υπερηφανοις αντιτασσεται ταπεινοις δε διδωσιν χαριν | 34 He mocks those who mock, but accords his favour to the humble. |
35 δοξαν σοφοι κληρονομησουσιν οι δε ασεβεις υψωσαν ατιμιαν | 35 Glory is the portion of the wise, all that fools inherit is contempt. |