1 εαν καθισης δειπνειν επι τραπεζης δυναστων νοητως νοει τα παρατιθεμενα σοι | 1 Si tu es à table avec un notable, regarde bien ce qui est devant toi. |
2 και επιβαλλε την χειρα σου ειδως οτι τοιαυτα σε δει παρασκευασαι | 2 Ne sois pas gourmand, tu te mettrais le couteau sur la gorge! |
3 ει δε απληστοτερος ει μη επιθυμει των εδεσματων αυτου ταυτα γαρ εχεται ζωης ψευδους | 3 Ne te jette pas sur ses bons plats: ce sont des aliments qui trompent! |
4 μη παρεκτεινου πενης ων πλουσιω τη δε ση εννοια αποσχου | 4 Ne te fatigue pas à poursuivre la richesse, cesse d’y penser; |
5 εαν επιστησης το σον ομμα προς αυτον ουδαμου φανειται κατεσκευασται γαρ αυτω πτερυγες ωσπερ αετου και υποστρεφει εις τον οικον του προεστηκοτος αυτου | 5 à peine aperçue, sitôt disparue! Elle se fait des ailes, et comme un aigle s’envole dans les nuages. |
6 μη συνδειπνει ανδρι βασκανω μηδε επιθυμει των βρωματων αυτου | 6 Ne mange pas le pain d’un homme intéressé, ne convoite pas ses mets délicats, |
7 ον τροπον γαρ ει τις καταπιοι τριχα ουτως εσθιει και πινει | 7 car toute son attitude est calculée. “Mange et bois!” te dit-il, mais son cœur n’est pas avec toi. |
8 μηδε προς σε εισαγαγης αυτον και φαγης τον ψωμον σου μετ' αυτου εξεμεσει γαρ αυτον και λυμανειται τους λογους σου τους καλους | 8 Tu devras vomir le morceau que tu auras mangé, et tu auras perdu tes bonnes paroles. |
9 εις ωτα αφρονος μηδεν λεγε μηποτε μυκτηριση τους συνετους λογους σου | 9 Ne parle pas aux oreilles d’un sot, il mépriserait tes paroles les plus sensées. |
10 μη μεταθης ορια αιωνια εις δε κτημα ορφανων μη εισελθης | 10 Ne déplace pas une borne ancienne, n’empiète pas sur le champ des orphelins. |
11 ο γαρ λυτρουμενος αυτους κυριος κραταιος εστιν και κρινει την κρισιν αυτων μετα σου | 11 Ils ont un défenseur puissant, Yahvé lui-même, qui plaidera leur cause contre toi. |
12 δος εις παιδειαν την καρδιαν σου τα δε ωτα σου ετοιμασον λογοις αισθησεως | 12 Mets tout ton zèle à t’instruire, ouvre tes oreilles aux paroles du savoir. |
13 μη αποσχη νηπιον παιδευειν οτι εαν παταξης αυτον ραβδω ου μη αποθανη | 13 N’hésite pas à corriger un enfant: ce n’est pas de l’avoir fouetté qui le fera mourir. |
14 συ μεν γαρ παταξεις αυτον ραβδω την δε ψυχην αυτου εκ θανατου ρυση | 14 Il te faut le corriger: ainsi tu le sauveras du séjour des morts. |
15 υιε εαν σοφη γενηται σου η καρδια ευφρανεις και την εμην καρδιαν | 15 Mon fils, si tu deviens sage, je serai le premier à m’en réjouir; |
16 και ενδιατριψει λογοις τα σα χειλη προς τα εμα χειλη εαν ορθα ωσιν | 16 je serai heureux lorsque tu seras dans le vrai. |
17 μη ζηλουτω η καρδια σου αμαρτωλους αλλα εν φοβω κυριου ισθι ολην την ημεραν | 17 N’envie pas les pécheurs mais reste toujours dans la crainte de Yahvé, |
18 εαν γαρ τηρησης αυτα εσται σοι εκγονα η δε ελπις σου ουκ αποστησεται | 18 si tu la gardes, tu en verras le résultat, et ton espérance ne sera pas déçue. |
19 ακουε υιε και σοφος γινου και κατευθυνε εννοιας σης καρδιας | 19 Écoute, mon fils, et deviens sage, marche sur le droit chemin. |
20 μη ισθι οινοποτης μηδε εκτεινου συμβολαις κρεων τε αγορασμοις | 20 Ne va pas avec les buveurs de vin et ceux qui s’empiffrent de viande; |
21 πας γαρ μεθυσος και πορνοκοπος πτωχευσει και ενδυσεται διερρηγμενα και ρακωδη πας υπνωδης | 21 car l’ivrogne et le glouton s’appauvrissent, et le fainéant portera des haillons. |
22 ακουε υιε πατρος του γεννησαντος σε και μη καταφρονει οτι γεγηρακεν σου η μητηρ | 22 Écoute ton père qui t’a donné la vie; ne méprise pas ta mère quand elle aura vieilli. |
23 - | 23 Achète la vérité, ne la revends pas; acquiers la sagesse, l’instruction et l’intelligence. |
24 καλως εκτρεφει πατηρ δικαιος επι δε υιω σοφω ευφραινεται η ψυχη αυτου | 24 Le père du juste aura de quoi se réjouir; celle qui a mis au monde un sage, il fera son bonheur. |
25 ευφραινεσθω ο πατηρ και η μητηρ επι σοι και χαιρετω η τεκουσα σε | 25 Que se réjouissent donc ton père et ta mère, qu’éclate la joie de celle qui t’a mis au monde! |
26 δος μοι υιε σην καρδιαν οι δε σοι οφθαλμοι εμας οδους τηρειτωσαν | 26 Donne-moi ton attention, mon fils, ne perds pas de vue le chemin que je t’indique; |
27 πιθος γαρ τετρημενος εστιν αλλοτριος οικος και φρεαρ στενον αλλοτριον | 27 sache que la prostituée est une fosse profonde, la femme adultère est un puits étroit. |
28 ουτος γαρ συντομως απολειται και πας παρανομος αναλωθησεται | 28 Comme un brigand elle se tient à l’affût; combien d’hommes n’ont-ils pas trahi pour elle! |
29 τινι ουαι τινι θορυβος τινι κρισις τινι αηδιαι και λεσχαι τινι συντριμματα δια κενης τινος πελειοι οι οφθαλμοι | 29 Pour qui les “Ah”? Pour qui les “Hélas”? Pour qui les disputes et les plaintes? Pour qui les coups sans motif et les yeux qui voient double? |
30 ου των εγχρονιζοντων εν οινοις ου των ιχνευοντων που ποτοι γινονται | 30 Pour ceux qui restent à boire, qui additionnent les verres et les alcools. |
31 μη μεθυσκεσθε οινω αλλα ομιλειτε ανθρωποις δικαιοις και ομιλειτε εν περιπατοις εαν γαρ εις τας φιαλας και τα ποτηρια δως τους οφθαλμους σου υστερον περιπατησεις γυμνοτερος υπερου | 31 Ne te laisse pas fasciner par le vin: quel beau rouge, transparent dans la coupe, et comme il descend! |
32 το δε εσχατον ωσπερ υπο οφεως πεπληγως εκτεινεται και ωσπερ υπο κεραστου διαχειται αυτω ο ιος | 32 Comme le serpent, il finira par te mordre, il te piquera comme une vipère. |
33 οι οφθαλμοι σου οταν ιδωσιν αλλοτριαν το στομα σου τοτε λαλησει σκολια | 33 Tu ne sauras plus ce que tu vois et tu te mettras à dire des bêtises. |
34 και κατακειση ωσπερ εν καρδια θαλασσης και ωσπερ κυβερνητης εν πολλω κλυδωνι | 34 Tu seras comme un homme en pleine mer, cramponné au mât du navire: |
35 ερεις δε τυπτουσιν με και ουκ επονεσα και ενεπαιξαν μοι εγω δε ουκ ηδειν ποτε ορθρος εσται ινα ελθων ζητησω μεθ' ων συνελευσομαι | 35 “On m’a frappé… non, je n’ai pas eu mal! On m’a battu… non, je n’ai rien senti! |
| 36 Vais-je me réveiller? Je veux en redemander!” |