ΠΑΡΟΙΜΙΑΙ - Proverbi - Proverbs 23

LXX	NEW JERUSALEM
1 εαν καθισης δειπνειν επι τραπεζης δυναστων νοητως νοει τα παρατιθεμενα σοι	1 If you take your seat at a great man's table, take careful note of what you have before you;
2 και επιβαλλε την χειρα σου ειδως οτι τοιαυτα σε δει παρασκευασαι	2 if you have a big appetite put a knife to your throat.
3 ει δε απληστοτερος ει μη επιθυμει των εδεσματων αυτου ταυτα γαρ εχεται ζωης ψευδους	3 Do not hanker for his delicacies, for they are deceptive food.
4 μη παρεκτεινου πενης ων πλουσιω τη δε ση εννοια αποσχου	4 Do not wear yourself out in quest of wealth, stop applying your mind to this.
5 εαν επιστησης το σον ομμα προς αυτον ουδαμου φανειται κατεσκευασται γαρ αυτω πτερυγες ωσπερ αετου και υποστρεφει εις τον οικον του προεστηκοτος αυτου	5 Fix your gaze on it, and it is there no longer, for it is able to sprout wings like an eagle that flies off tothe sky.
6 μη συνδειπνει ανδρι βασκανω μηδε επιθυμει των βρωματων αυτου	6 Do not eat the food of anyone whose eye is jealous, do not hanker for his delicacies.
7 ον τροπον γαρ ει τις καταπιοι τριχα ουτως εσθιει και πινει	7 For what he is real y thinking about is himself: 'Eat and drink,' he tells you, but his heart is not with you.
8 μηδε προς σε εισαγαγης αυτον και φαγης τον ψωμον σου μετ' αυτου εξεμεσει γαρ αυτον και λυμανειται τους λογους σου τους καλους	8 You wil spit out whatever you have eaten and find your compliments wasted.
9 εις ωτα αφρονος μηδεν λεγε μηποτε μυκτηριση τους συνετους λογους σου	9 Do not waste words on a fool, who wil not appreciate the shrewdness of your remarks.
10 μη μεταθης ορια αιωνια εις δε κτημα ορφανων μη εισελθης	10 Do not displace the ancient boundary-stone, or encroach on orphans' lands,
11 ο γαρ λυτρουμενος αυτους κυριος κραταιος εστιν και κρινει την κρισιν αυτων μετα σου	11 for they have a powerful avenger, and he will take up their cause against you.
12 δος εις παιδειαν την καρδιαν σου τα δε ωτα σου ετοιμασον λογοις αισθησεως	12 Apply your heart to discipline, and your ears to instructive sayings.
13 μη αποσχη νηπιον παιδευειν οτι εαν παταξης αυτον ραβδω ου μη αποθανη	13 Do not be chary of correcting a child, a stroke of the cane is not likely to be fatal.
14 συ μεν γαρ παταξεις αυτον ραβδω την δε ψυχην αυτου εκ θανατου ρυση	14 Give him a stroke of the cane, you wil save his soul from Sheol.
15 υιε εαν σοφη γενηται σου η καρδια ευφρανεις και την εμην καρδιαν	15 My child, if your heart is wise, then my own heart is glad,
16 και ενδιατριψει λογοις τα σα χειλη προς τα εμα χειλη εαν ορθα ωσιν	16 and my inmost self rejoices when from your lips come honest words.
17 μη ζηλουτω η καρδια σου αμαρτωλους αλλα εν φοβω κυριου ισθι ολην την ημεραν	17 Do not let your heart be envious of sinners but remain steady every day in the fear of Yahweh;
18 εαν γαρ τηρησης αυτα εσται σοι εκγονα η δε ελπις σου ουκ αποστησεται	18 for there is a future, and your hope wil not come to nothing.
19 ακουε υιε και σοφος γινου και κατευθυνε εννοιας σης καρδιας	19 Listen, my child, and be wise, and guide your heart in the way.
20 μη ισθι οινοποτης μηδε εκτεινου συμβολαις κρεων τε αγορασμοις	20 Do not be one of those forever tippling wine nor one of those who gorge themselves with meat;
21 πας γαρ μεθυσος και πορνοκοπος πτωχευσει και ενδυσεται διερρηγμενα και ρακωδη πας υπνωδης	21 for the drunkard and glutton impoverish themselves, and sleepiness is clothed in rags.
22 ακουε υιε πατρος του γεννησαντος σε και μη καταφρονει οτι γεγηρακεν σου η μητηρ	22 Listen to your father from whom you are sprung, do not despise your mother in her old age.
23 -	23 Purchase truth -- never sel it-wisdom, discipline, and discernment.
24 καλως εκτρεφει πατηρ δικαιος επι δε υιω σοφω ευφραινεται η ψυχη αυτου	24 The father of the upright wil rejoice indeed, he who fathers a wise child wil have joy of it.
25 ευφραινεσθω ο πατηρ και η μητηρ επι σοι και χαιρετω η τεκουσα σε	25 Your father and mother will be happy, and she who bore you joyful.
26 δος μοι υιε σην καρδιαν οι δε σοι οφθαλμοι εμας οδους τηρειτωσαν	26 My child, pay attention to me, let your eyes take pleasure in my way:
27 πιθος γαρ τετρημενος εστιν αλλοτριος οικος και φρεαρ στενον αλλοτριον	27 a prostitute is a deep pit, a narrow wel , the woman who belongs to another.
28 ουτος γαρ συντομως απολειται και πας παρανομος αναλωθησεται	28 Yes, like a brigand, she lies in wait, increasing the number of law-breakers.
29 τινι ουαι τινι θορυβος τινι κρισις τινι αηδιαι και λεσχαι τινι συντριμματα δια κενης τινος πελειοι οι οφθαλμοι	29 For whom is pity, for whom contempt, for whom is strife, for whom complaint, for whom blows struckat random, for whom the clouded eye?
30 ου των εγχρονιζοντων εν οινοις ου των ιχνευοντων που ποτοι γινονται	30 For those who linger over wine too long, ever on the look-out for the blended liquors.
31 μη μεθυσκεσθε οινω αλλα ομιλειτε ανθρωποις δικαιοις και ομιλειτε εν περιπατοις εαν γαρ εις τας φιαλας και τα ποτηρια δως τους οφθαλμους σου υστερον περιπατησεις γυμνοτερος υπερου	31 Do not gaze at wine, how red it is, how it sparkles in the cup! How smoothly it slips down the throat!
32 το δε εσχατον ωσπερ υπο οφεως πεπληγως εκτεινεται και ωσπερ υπο κεραστου διαχειται αυτω ο ιος	32 In the end its bite is like a serpent's, its sting as sharp as an adder's.
33 οι οφθαλμοι σου οταν ιδωσιν αλλοτριαν το στομα σου τοτε λαλησει σκολια	33 Your eyes wil see peculiar things, you will talk nonsense from your heart.
34 και κατακειση ωσπερ εν καρδια θαλασσης και ωσπερ κυβερνητης εν πολλω κλυδωνι	34 You will be like someone sleeping in mid-ocean, like one asleep at the mast-head.
35 ερεις δε τυπτουσιν με και ουκ επονεσα και ενεπαιξαν μοι εγω δε ουκ ηδειν ποτε ορθρος εσται ινα ελθων ζητησω μεθ' ων συνελευσομαι	35 'Struck me, have they? But I'm not hurt. Beaten me? I don't feel anything. When shal I wake up? . . I'lask for more of it!'