Daniel 13

NEW AMERICAN BIBLE	Biblia Tysiąclecia
1 In Babylon there lived a man named Joakim,	1 W Babilonie mieszkał pewien mąż, imieniem Joakim.
2 who married a very beautiful and God-fearing woman, Susanna, the daughter of Hilkiah;	2 Wziął on żonę imieniem Zuzanna, córkę Chilkiasza; była ona bardzo piękna i bogobojna.
3 her pious parents had trained their daughter according to the law of Moses.	3 Rodzice jej byli sprawiedliwi i wychowali swą córkę zgodnie z Prawem Mojżesza.
4 Joakim was very rich; he had a garden near his house, and the Jews had recourse to him often because he was the most respected of them all.	4 Joakim zaś był bardzo bogaty i posiadał ogród przyległy do swego domu. Przychodziło do niego wielu Żydów, ponieważ odznaczał się większą powagą niż inni.
5 That year, two elders of the people were appointed judges, of whom the Lord said, "Wickedness has come out of Babylon: from the elders who were to govern the people as judges."	5 W tym roku wybrano spośród ludu dwóch starców na sędziów. Należeli oni do tych, o których powiedział Pan: Wyszła nieprawość spośród sędziów-starców z Babilonu, którzy uchodzili tylko za kierowników narodu.
6 These men, to whom all brought their cases, frequented the house of Joakim.	6 Ludzie ci bywali często w domu Joakima, a wszyscy ci, którzy prowadzili spór sądowy, przychodzili do nich.
7 When the people left at noon, Susanna used to enter her husband's garden for a walk.	7 Gdy zaś koło południa odchodzili ludzie, Zuzanna udawała się na przechadzkę po ogrodzie swego męża.
8 When the old men saw her enter every day for her walk, they began to lust for her.	8 Obaj starcy widywali ją codziennie, gdy udawała się na przechadzkę, i zaczęli jej pożądać.
9 They suppressed their consciences; they would not allow their eyes to look to heaven, and did not keep in mind just judgments.	9 Zatracili swój rozsądek i odwrócili swe oczy, zaniedbując spoglądania ku Niebu i zapominając o sprawiedliwych sądach.
10 Though both were enamored of her, they did not tell each other their trouble,	10 Obaj zostali opanowani tym pożądaniem, ale ukrywali wzajemnie przed sobą tę udrękę;
11 for they were ashamed to reveal their lustful desire to have her.	11 wstydzili się bowiem przyznać do swego pożądania, by z nią obcować.
12 Day by day they watched eagerly for her.	12 Tak więc codziennie starali się usilnie ją zobaczyć.
13 One day they said to each other, "Let us be off for home, it is time for lunch." So they went out and parted;	13 Pewnego razu powiedział jeden do drugiego: Wracajmy do domu, bo już pora obiadowa. Rozeszli się więc każdy w swoją stronę.
14 but both turned back, and when they met again, they asked each other the reason. They admitted their lust, and then they agreed to look for an occasion when they could meet her alone.	14 Obaj jednak zawrócili z drogi i spotkali się na tym samym miejscu. Dopytując się wzajemnie o przyczynę powrotu, przyznali się do swej żądzy. Wtedy omówili wspólnie porę, kiedy będą mogli Zuzannę spotkać samą.
15 One day, while they were waiting for the right moment, she entered the garden as usual, with two maids only. She decided to bathe, for the weather was warm.	15 Oczekiwali więc sposobności. Pewnego dnia wyszła Zuzanna jak w poprzednich dniach jedynie w towarzystwie dwóch dziewcząt, chcąc się wykąpać w ogrodzie; był bowiem upał.
16 Nobody else was there except the two elders, who had hidden themselves and were watching her.	16 Nie było tam nikogo z wyjątkiem dwóch starców, którzy z ukrycia jej się przyglądali.
17 "Bring me oil and soap," she said to the maids, "and shut the garden doors while I bathe."	17 Powiedziała do dziewcząt: Przynieście mi olejek i wonności, a drzwi ogrodu zamknijcie, abym się mogła wykąpać.
18 They did as she said; they shut the garden doors and left by the side gate to fetch what she had ordered, unaware that the elders were hidden inside.	18 Uczyniły, jak powiedziała, i zamknąwszy drzwi ogrodu, wyszły bocznymi drzwiami, by przynieść to, co im rozkazano. Nie dostrzegły zaś starców, ponieważ się ukryli.
19 As soon as the maids had left, the two old men got up and hurried to her.	19 Gdy tylko dziewczęta odeszły, obaj starcy powstali i podbiegli do niej
20 "Look," they said, "the garden doors are shut, and no one can see us; give in to our desire, and lie with us.	20 mówiąc: Oto drzwi ogrodu są zamknięte i nikt nas nie widzi, my zaś pożądamy ciebie. Toteż zgódź się obcować z nami!
21 If you refuse, we will testify against you that you dismissed your maids because a young man was here with you."	21 W przeciwnym razie zaświadczymy przeciw tobie, że był z tobą młodzieniec i dlatego odesłałaś od siebie dziewczęta.
22 "I am completely trapped," Susanna groaned. "If I yield, it will be my death; if I refuse, I cannot escape your power.	22 Westchnęła Zuzanna i powiedziała: Jestem w trudnym ze wszystkich stron położeniu. Jeżeli to uczynię, zasługuję na śmierć; jeżeli zaś nie uczynię, nie ujdę waszych rąk.
23 Yet it is better for me to fall into your power without guilt than to sin before the Lord."	23 Wolę jednak niewinna wpaść w wasze ręce, niż zgrzeszyć wobec Pana.
24 Then Susanna shrieked, and the old men also shouted at her,	24 Zawołała więc Zuzanna bardzo głośno; krzyknęli także dwaj starcy przeciw niej.
25 as one of them ran to open the garden doors.	25 Jeden z nich pobiegł otworzyć drzwi ogrodu.
26 When the people in the house heard the cries from the garden, they rushed in by the side gate to see what had happened to her.	26 Gdy domownicy usłyszeli krzyk w ogrodzie, pobiegli przez boczne drzwi, by zobaczyć, co się jej stało.
27 At the accusations by the old men, the servants felt very much ashamed, for never had any such thing been said about Susanna.	27 Skoro starcy, opowiedzieli swoje, słudzy zmieszali się bardzo; nigdy bowiem nie mówiono takich rzeczy o Zuzannie.
28 When the people came to her husband Joakim the next day, the two wicked elders also came, fully determined to put Susanna to death. Before all the people they ordered:	28 Następnego dnia, gdy zebrał się lud u jej męża Joakima, przybyli dwaj starcy pełni niegodziwych zamiarów przeciw Zuzannie, by ją wydać na śmierć.
29 "Send for Susanna, the daughter of Hilkiah, the wife of Joakim." When she was sent for,	29 Powiedzieli więc do ludu: Poślijcie po Zuzannę, córkę Chilkiasza, która jest żoną Joakima. Zawołano ją.
30 she came with her parents, children and all her relatives.	30 Przyszła więc ze swymi rodzicami, dziećmi i wszystkimi swymi krewnymi.
31 Susanna, very delicate and beautiful,	31 Była zaś Zuzanna delikatna i bardzo piękna.
32 was veiled; but those wicked men ordered her to uncover her face so as to sate themselves with her beauty.	32 Ponieważ była zasłonięta, przeniewiercy kazali jej zdjąć zasłonę, by nasycić się jej pięknością.
33 All her relatives and the onlookers were weeping.	33 Wszyscy jej bliscy oraz ci, którzy ją widzieli, płakali.
34 In the midst of the people the two elders rose up and laid their hands on her head.	34 Dwaj sędziowie powstawszy włożyli ręce na jej głowę.
35 Through her tears she looked up to heaven, for she trusted in the Lord wholeheartedly.	35 Ona zaś płacząc spoglądała ku niebu, bo serce jej było pełne ufności w Panu.
36 The elders made this accusation: "As we were walking in the garden alone, this woman entered with two girls and shut the doors of the garden, dismissing the girls.	36 Starcy powiedzieli: Gdy przechadzaliśmy się sami w ogrodzie, ona wyszła wraz z dwoma dziewczętami, zamknęła drzwi ogrodu i odesłała dziewczęta.
37 A young man, who was hidden there, came and lay with her.	37 Przyszedł zaś do niej młodzieniec, który był ukryty, i położył się z nią.
38 When we, in a corner of the garden, saw this crime, we ran toward them.	38 Znajdując się na krańcu ogrodu i widząc nieprawość podbiegliśmy do nich.
39 We saw them lying together, but the man we could not hold, because he was stronger than we; he opened the doors and ran off.	39 Widzieliśmy ich razem, ale jego nie mogliśmy pochwycić, bo był silniejszy od nas, i otworzywszy drzwi rzucił się do ucieczki.
40 Then we seized this one and asked who the young man was,	40 Gdy zaś pochwyciliśmy ją pytając, kim był młodzieniec,
41 but she refused to tell us. We testify to this." The assembly believed them, since they were elders and judges of the people, and they condemned her to death.	41 nie chciała nam powiedzieć. Takie jest nasze oskarżenie. Zgromadzenie dało im wiarę jako starszym ludu i sędziom. Skazano ją na karę śmierci.
42 But Susanna cried aloud: "O eternal God, you know what is hidden and are aware of all things before they come to be:	42 Wtedy Zuzanna zawołała donośnym głosem: Wiekuisty Boże, który poznajesz to, co jest ukryte, i wiesz wszystko, zanim się stanie.
43 you know that they have testified falsely against me. Here I am about to die, though I have done none of the things with which these wicked men have charged me."	43 Ty wiesz, że złożyli fałszywe oskarżenie przeciw mnie. Oto umieram, chociaż nie uczyniłam nic z tego, o co mię ci złośliwie obwiniają.
44 The Lord heard her prayer.	44 A Pan wysłuchał jej głosu.
45 As she was being led to execution, God stirred up the holy spirit of a young boy named Daniel,	45 Gdy ją prowadzono na stracenie, wzbudził Bóg świętego ducha w młodzieńcu imieniem Daniel.
46 and he cried aloud: "I will have no part in the death of this woman."	46 Zawołał on donośnym głosem: Jestem czysty od jej krwi!
47 All the people turned and asked him, "What is this you are saying?"	47 Cały zaś lud zwrócił się do niego, mówiąc: Co oznacza to słowo, które wypowiedziałeś?
48 He stood in their midst and continued, "Are you such fools, O Israelites! To condemn a woman of Israel without examination and without clear evidence?	48 On zaś powstawszy wśród nich powiedział: Czy tak bardzo jesteście nierozumni, synowie Izraela, że skazujecie córkę izraelską bez dochodzenia i pewności?
49 Return to court, for they have testified falsely against her."	49 Wróćcie do sądu, bo ci ją fałszywie obwinili.
50 Then all the people returned in haste. To Daniel the elders said, "Come, sit with us and inform us, since God has given you the prestige of old age."	50 Cały lud powrócił śpiesznie. Starsi zaś powiedzieli: Usiądź tu wśród nas i wyjaśnij nam, bo tobie dał Bóg przywilej starszeństwa.
51 But he replied, "Separate these two far from one another that I may examine them."	51 Daniel powiedział do nich: Oddzielcie ich, jednego daleko od drugiego, a osądzę ich.
52 After they were separated one from the other, he called one of them and said: "How you have grown evil with age! Now have your past sins come to term:	52 Gdy zaś zostali oddzieleni od siebie, zawołał jednego z nich i powiedział do niego. Zestarzałeś się w przewrotności, a teraz wychodzą na jaw twe grzechy, jakie poprzednio popełniałeś,
53 passing unjust sentences, condemning the innocent, and freeing the guilty, although the Lord says, "The innocent and the just you shall not put to death.'	53 wydając niesprawiedliwe wyroki. Potępiałeś niewinnych i uwalniałeś winnych, chociaż Pan powiedział: Nie przyczynisz się do śmierci niewinnego i sprawiedliwego.
54 Now, then, if you were a witness, tell me under what tree you saw them together."	54 Teraz więc, jeśli ją rzeczywiście widziałeś, powiedz, pod jakim drzewem widziałeś ich obcujących ze sobą? On zaś powiedział: Pod lentyszkiem.
55 "Under a mastic tree," he answered. "Your fine lie has cost you your head," said Daniel; "for the angel of God shall receive the sentence from him and split you in two."	55 Daniel odrzekł: Dobrze! Skłamałeś na swą własną zgubę. Już bowiem anioł Boży otrzymał od Boga wyrok na ciebie, by cię rozedrzeć na dwoje.
56 Putting him to one side, he ordered the other one to be brought. "Offspring of Canaan, not of Judah," Daniel said to him, "beauty has seduced you, lust has subverted your conscience.	56 Odesławszy go rozkazał przyprowadzić drugiego i powiedział do niego: Potomku kananejski a nie judzki, piękność sprowadziła cię na bezdroża, a żądza uczyniła twe serce przewrotnym.
57 This is how you acted with the daughters of Israel, and in their fear they yielded to you; but a daughter of Judah did not tolerate your wickedness.	57 Tak postępowaliście z córkami izraelskimi, one zaś bojąc się obcowały z wami. Córka judzka jednak nie zgodziła się na waszą nieprawość.
58 Now, then, tell me under what tree you surprised them together."	58 Powiedz mi więc teraz, pod jakim drzewem spotkałeś ich obcujących ze sobą? On zaś powiedział: Pod dębem.
59 "Under an oak," he said. "Your fine lie has cost you also your head," said Daniel; "for the angel of God waits with a sword to cut you in two so as to make an end of you both."	59 Wtedy Daniel powiedział do niego: Dobrze! Skłamałeś i ty na swoją własną zgubę. Czeka bowiem anioł Boży z mieczem w ręku, by rozciąć cię na dwoje, by was wytępić.
60 The whole assembly cried aloud, blessing God who saves those that hope in him.	60 Całe zgromadzenie zawołało głośno i wychwalało Boga, że ocala tych, co pokładają w Nim nadzieję.
61 They rose up against the two elders, for by their own words Daniel had convicted them of perjury. According to the law of Moses, they inflicted on them the penalty they had plotted to impose on their neighbor:	61 Zwrócili się następnie przeciw obu starcom, ponieważ Daniel wykazał na podstawie ich własnych słów nieprawdziwość oskarżenia. Postąpiono z nimi według miary zła, wyrządzonego przez nich bliźnim,
62 they put them to death. Thus was innocent blood spared that day.	62 zabijając ich według Prawa Mojżeszowego. W dniu tym ocalono niewinną krew.
63 Hilkiah and his wife praised God for their daughter Susanna, as did Joakim her husband and all her relatives, because she was found innocent of any shameful deed.	63 Chilkiasz zaś i jego żona wychwalali Boga z powodu swej córki Zuzanny; czynili to wraz z jej mężem Joakimem i wszystkimi krewnymi, ponieważ nie znaleziono w niej nic hańbiącego.
64 And from that day onward Daniel was greatly esteemed by the people.	64 A Daniel od tego dnia i na przyszłość zasłynął wśród ludu jako wielki.