| 1 Leniwiec przyrównany będzie do obłoconego kamienia, a każdy zagwiżdże nad jego hańbą. | 1 Le paresseux est semblable à une pierre crottée, tout le monde le persifle. |
| 2 Leniwiec przyrównany będzie do krowiego nawozu, każdy, kto go podniesie, otrząśnie rękę. | 2 Le paresseux est semblable à une poignée d'ordures, quiconque le touche secoue la main. |
| 3 Hańba dla ojca, jeśli ma syna źle wychowanego, a jeśli córkę, to wstyd mu ona przyniesie. | 3 C'est la honte d'un père que d'avoir donné le jour à un fils mal élevé, mais une fille naît poursa confusion. |
| 4 Córka roztropna jest bogactwem dla swego męża, a córka, która wstyd przynosi, zgryzotą dla swego ojca. | 4 Une fille sensée trouvera un mari, mais la fille indigne est le chagrin de celui qui l'aengendrée. |
| 5 Nieobyczajna córka zawstydza ojca i męża i przez obydwóch będzie wzgardzona. | 5 Une fille éhontée déshonore son père et son mari, l'un et l'autre la renient. |
| 6 Jak muzyka w czas smutku, tak nauka w niewłaściwym czasie, natomiast chłosta i upomnienie są zawsze mądre. | 6 Remontrances inopportunes: musique en un jour de deuil; coups de fouet et correction, voilàen tout temps la sagesse. |
| |
| |
| 9 Uczyć głupiego - to kleić skorupy lub budzić śpiącego z głębokiego snu. | 9 C'est recoller des tessons que d'enseigner un sot, c'est réveiller un homme abruti desommeil. |
| 10 Nauczać głupiego - to jakby nauczać drzemiącego, który jeszcze w końcu zapyta: A o co chodzi? | 10 Raisonner un sot c'est raisonner un homme assoupi, à la fin il dira: "De quoi s'agit-il?" |
| 11 Płacz nad zmarłym, stracił bowiem światło, płacz nad głupim, bo rozum zgubił. Ciszej płacz nad zmarłym, bo znalazł odpoczynek, życie zaś głupiego gorsze jest od śmierci. | 11 Pleure un mort: il a perdu la lumière, pleure un insensé: il a perdu l'esprit; pleure plusdoucement le mort, car il a trouvé le repos, pour l'insensé la vie est plus triste que la mort. |
| 12 Żałoba po zmarłym trwa siedem dni, po głupim i bezbożnym zaś przez wszystkie dni jego życia. | 12 Pour un mort le deuil dure sept jours, pour l'insensé et l'impie, tous les jours de leur vie. |
| 13 Nie wdawaj się z głupim w długie rozmowy i nie chodź do tego, kto nie ma rozumu. Strzeż się go, byś nie miał przykrości i byś się nie splamił przez zetknięcie z nim. Unikaj go, a znajdziesz wytchnienie i nie doznasz rozgoryczenia z powodu jego nierozumu. | 13 N'adresse pas de longs discours à l'insensé, ne va pas au-devant du sot, garde-toi de luipour n'avoir pas d'ennuis, pour ne pas te souiller à son contact. Ecarte-toi de lui, tu trouveras le repos, sesdivagations ne t'ennuieront pas. |
| 14 Cóż jest cięższego nad ołów? a jak mu na imię? Głupi. | 14 Qu'y-a-t-il de plus lourd que le plomb? Comment cela s'appelle-t-il? L'insensé. |
| 15 Piasek, sól i bryłę żelaza łatwiej unieść, niż znieść człowieka nierozumnego. | 15 Le sable, le sel, la masse de fer sont plus faciles à porter que l'insensé. |
| 16 Jak drewniana belka, wprawiona w budowę, nie rozpadnie się w czasie trzęsienia ziemi, tak serce umocnione dojrzałym zastanowieniem, gdy nadejdzie chwila, nie stchórzy. | 16 Une charpente de bois assemblée dans une construction ne se laisse pas disjoindre par untremblement de terre; un coeur résolu, après mûre réflexion, ne se laisse pas émouvoir à l'heure du danger. |
| 17 Serce wsparte na mądrym myśleniu jest jak ozdoba z piasku na murze wygładzonym. | 17 Un coeur appuyé sur une sage réflexion est comme un ornement de stuc sur un mur poli. |
| 18 Postawione na szczytach gór cienkie tyczki nie oprą się wiatrowi, tak serce zalęknione przez niemądre myśli nie ostoi się wobec byle jakiego strachu. | 18 De petits cailloux au sommet d'un mur ne résistent pas au vent: le coeur du sot effrayé parses imaginations ne peut résister à la peur. |
| 19 Kto urazi oko, wyciska łzy, kto urazi serce, odkrywa uczucie. | 19 En frappant l'oeil on fait couler des larmes, en frappant le coeur on fait apparaître lessentiments. |
| 20 Kto rzuca kamieniem na ptaki, wypłasza je, a kto lży przyjaciela, zrywa przyjaźń. | 20 Qui lance une pierre sur des oiseaux les fait envoler, qui fait un reproche à son ami tuel'amitié. |
| 21 Jeślibyś wyciągnął miecz na przyjaciela, nie martw się, jest bowiem droga powrotu; | 21 Si tu as tiré l'épée contre ton ami, ne te désespère pas: il peut revenir; |
| 22 jeślibyś otworzył usta na niego, nie martw się, jest bowiem możność pojednania; wyjąwszy obelgę, wzgardę, wyjawienie tajemnicy i cios zdradliwy - to wszystko oddali każdego przyjaciela. | 22 si tu as ouvert la bouche contre ton ami, ne crains pas: une réconciliation est possible, saufle cas d'outrage, mépris, trahison d'un secret, coup perfide, car alors ton ami s'en ira. |
| 23 Zachowaj wierność bliźniemu twemu w biedzie, abyś z nim razem wzbogacił się w jego pomyślności. W czasie niepowodzenia trwaj przy nim, abyś, gdy przyjdzie do dziedziczenia, i ty miał w nim udział. | 23 Gagne la confiance de ton prochain dans sa pauvreté afin que, dans sa prospérité, tujouisses avec lui de ses biens; aux jours d'épreuve demeure-lui fidèle afin de recevoir, s'il vient à hériter, ta partde l'héritage. |
| 24 Przed ogniem - para w piecu i dym, a przed wylaniem krwi - obelgi. | 24 Précédant les flammes on voit la vapeur du brasier et la fumée; ainsi, précédant le sang, lesinjures. |
| 25 Nie będę się wstydził osłonić przyjaciela i nie będę się przed nim ukrywał; | 25 Je n'aurai pas honte de protéger un ami et de lui je ne me cacherai pas; |