Proverbi 23

BIBBIA MARTINI	Biblia Tysiąclecia
1 Quando sarai assiso alla mensa del principe, pon mente, e fa attenzione a quelle cose, che ti son posta davanti:	1 Gdy z możnym do stołu usiądziesz, pilnie uważaj, co masz przed sobą;
2 E mettiti un coltello alla gola, sa pure sei padrone dell'anima tua.	2 nóż sobie przyłóż do gardła, jeśli masz gardło żarłoczne.
3 Non desiderare le sue vivande, perché elle son cibo che inganna.	3 Nie pożądaj jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Non ti affannare per diventare ricco; ma modera la tua sollecitudine.	4 O bogactwo się nie ubiegaj i odstąp od twojej chytrości!
5 Non alzare gli occhi alle ricchezze, che aver non puoi: perocché elle prenderanno ale come di aquila, e voleranno per lo cielo.	5 Gdy utkwisz w nim wzrok - już go nie ma, bo skrzydła sobie przyprawi - jak orzeł, co odlatuje ku niebu.
6 Non andar a mangiare coll'avaro, e non desiderare la sua tavola:	6 Z nieżyczliwym człowiekiem nie ucztuj, nie pożądaj jego przysmaków;
7 Perché egli a imitazione dell'indovino, e dell'astrologo congettura quello, che non sa. Egli ti dirà: Mangia, e bevi; ma il cuore di lui non è con te.	7 jak ktoś, kto dogadza apetytowi, tak samo i on [postępuje]. Jedz i pij! - mówi do ciebie, a w sercu ci nie jest przychylny.
8 Tu vomiterai quello, che avrai mangiato, e farai getto di tue belle parole.	8 Zwrócisz spożyty kawałek, słów miłych użyjesz na próżno.
9 Non ti mettere a ragionare dinanzi agli stolti, perché sprezzeranno i tuoi sensati ragionamenti.	9 Nie mów do uszu głupiego, bo wzgardzi mądrością twej mowy.
10 Non toccare i termini dei padroni di tenera età; e non metter piede nel podere de' pupilli:	10 Nie przesuwaj prastarej miedzy, na pole sierot nie wstępuj,
11 Imperocché il loro curatore è forte, ed egli giudicherà la causa di quelli contro di te.	11 bo mocny jest ich Obrońca, przeciw tobie ich sprawę obróci.
12 Applica alla dottrina il tuo cuore, e le tue orecchie alle parole della scienza.	12 Do pouczeń serce swe nakłoń, do mądrych słów - swoje uszy!
13 Non privare il fanciullo della correzione: perocché se tu lo percuoterai colla verga, egli non morrà.	13 Karcenia chłopcu nie żałuj, gdy rózgą uderzysz - nie umrze.
14 Tu lo percuoterai colla verga, e libererai l'anima di lui dall'inferno.	14 Ty go uderzysz rózgą, a od Szeolu zachowasz mu duszę.
15 Figliuol mio, se il cuor tuo sarà saggio, il mio cuore se ne congratulerà con teco:	15 Synu, gdy mądre twe serce, i własne me serce się cieszy;
16 E le mie viscere esulteranno, allorché le tue labbra esporranno documenti di giustizia.	16 moje wnętrze także się weseli, gdy usta twe mówią, co słuszne.
17 Non portar invidia in cuor tuo ai peccatori; ma sta fisso perpetuamente nel timor del Signore:	17 Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz zabiega tylko o bojaźń Pańską:
18 Perocché averai alla fine quello che speri, e noli ti sarà tolta la tua espettazione.	18 gdyż przyszłe życie istnieje, nie zawiedzie cię twoja nadzieja.
19 Figliuol mio, ascolta, ed avrai saggezza: e indirizzerai nella via (il lei) il cuor tuo.	19 Słuchaj, mój synu - bądź dobry, prostą drogą prowadź twe serce,
20 Non frequentare i conviti de' buoni, né le gozzoviglie di quelli, che mettono insieme la lor porzione delle carni per banchettare:	20 nie bądź z tych, co winu hołdują lub mięsem się lubią obżerać;
21 Perocché questi sbevazzando, e pagando lo scotto si rifiniscono, e dormiglioni come sono si riducono ai cenci.	21 bo pijak i żarłok jest w nędzy, ospałość chodzi w łachmanach.
22 Ascolta il padre tuo, che ti ha generato, e non disprezzare la madre tua quando sia invecchiata.	22 Słuchaj ojca, który cię zrodził, i nie gardź twą matką, staruszką!
23 Compera la verità, e non alienare sapienza, la dottrina, e l'intelligenza.	23 Nie sprzedawaj - nabywaj prawdę, mądrość, karność, rozwagę!
24 Il padre del giusto nuota nel gaudio: colui che ha generato un uom saggio, avrà in lui la sua consolazione.	24 Raduje się ojciec prawego, kto zrodził mądrego, się cieszy;
25 Abbia questo gaudio il padre tuo, e la madre tua: ed esulti colei, che ti ha generato.	25 niech się weselą twój ojciec i matka, twa rodzicielka niech będzie szczęśliwa.
26 Figliuol mio, dammi il tuo cuore: e gli occhi tuoi siano intenti alle mie vie.	26 Synu, daj mi swe serce, dróg moich niech strzegą twe oczy,
27 Perocché fossa profonda è la donna impudica, e pozzo stretto l'adultera.	27 bo dołem głębokim jest nierządnica, a ciasną studnią jest obca niewiasta,
28 Ella tende insidie sulla strada come un ladrone, e ucciderà quanti vedrà degli incauti.	28 czatuje jakby rozbójnik, pomnaża niewiernych w narodzie.
29 A chi i guai? al padre di chi i guai? a chi le risse? a chi i precipizi? a chi le ferite, senza che si sappia il perché? a chi gli occhi salariati?	29 U kogo " Ach! ", u kogo " Biada! ", u kogo swary, u kogo żale, u kogo rany bez powodu, u kogo oczy są mętne?
30 Se non a quelli, che si stanno col vino, e si studiano di votar più bicchieri?	30 U przesiadujących przy winie, u chodzących próbować amfory.
31 Non guardare il vino quando rosseggia, quando il suo bel colore risplende nel vetro: egli entra con grazia,	31 Nie patrz na wino, jak się czerwieni, jak pięknie błyszczy w kielichu, jak łatwo płynie [przez gardło]:
32 Ma alla fine morde come serpente, e sparge veleno, come un basilisco.	32 bo w końcu kąsa jak żmija, swój jad niby wąż wypuszcza;
33 Gli occhi tuoi mireranno la donna altrui: e la tua bocca parlerà di cose perverse.	33 twoje oczy dostrzegą rzeczy dziwne, a serce twe brednie wypowie.
34 E tu sarai come uno che dorme in mezzo al mare, e come un piloto abbandonato al sonno, che ha perduto il timone:	34 Zdajesz się spać na dnie morza lub spoczywać na szczycie masztu.
35 E dirai: Mi hanno battuto; ma io non ne ho sentito dolore: mi hanno strascinato, ma io non me ne sono accorto; quando mi leverò, e tornerò, a bere di nuovo?	35 Obili mnie, nic nie poczułem, chłostali, nic nie wiedziałem. Kiedyż się zbudzę? Jeszcze nadal go pragnę...