1 υιε μη ζηλωσης κακους ανδρας μηδε επιθυμησης ειναι μετ' αυτων | 1 No envidies a los malvados ni desees estar con ellos, |
2 ψευδη γαρ μελετα η καρδια αυτων και πονους τα χειλη αυτων λαλει | 2 porque su corazón sólo trama violencia y sus labios no hablan más que de fechorías. |
3 μετα σοφιας οικοδομειται οικος και μετα συνεσεως ανορθουται | 3 Con la sabiduría se construye una casa y con la inteligencia se mantiene firme; |
4 μετα αισθησεως εμπιμπλαται ταμιεια εκ παντος πλουτου τιμιου και καλου | 4 con la ciencia se llenan las despensas de todos los bienes precios y agradables. |
5 κρεισσων σοφος ισχυρου και ανηρ φρονησιν εχων γεωργιου μεγαλου | 5 Más vale un sabio que un hombre fuerte y un hombre instruido que uno muy vigoroso, |
6 μετα κυβερνησεως γινεται πολεμος βοηθεια δε μετα καρδιας βουλευτικης | 6 porque la guerra se gana con estrategia y la victoria, con el número de consejeros. |
7 σοφια και εννοια αγαθη εν πυλαις σοφων σοφοι ουκ εκκλινουσιν εκ στοματος κυριου | 7 La sabiduría es demasiado elevada para el necio: en la puerta de la ciudad, él no abre la boca. |
8 αλλα λογιζονται εν συνεδριοις απαιδευτοις συναντα θανατος | 8 Al que sólo piensa en hacer el mal se lo llama maestro en malignidad. |
9 αποθνησκει δε αφρων εν αμαρτιαις ακαθαρσια δε ανδρι λοιμω εμμολυνθησεται | 9 La necedad no trama más que el pecado, y el insolente se hace abominable a los hombres. |
10 εν ημερα κακη και εν ημερα θλιψεως εως αν εκλιπη | 10 Si flaqueas en el día de la adversidad, ¡qué poca fuerza tienes! |
11 ρυσαι αγομενους εις θανατον και εκπριου κτεινομενους μη φειση | 11 Libra a los que son arrastrados a la muerte, salva a los que van con pasos vacilantes al suplicio. |
12 εαν δε ειπης ουκ οιδα τουτον γινωσκε οτι κυριος καρδιας παντων γινωσκει και ο πλασας πνοην πασιν αυτος οιδεν παντα ος αποδιδωσιν εκαστω κατα τα εργα αυτου | 12 Si dices: «¡Este no es asunto mío!», ¿no lo tendrá en cuenta el que pesa los corazones? Aquel que te observa lo sabrá y retribuirá a cada uno según sus obras. |
13 φαγε μελι υιε αγαθον γαρ κηριον ινα γλυκανθη σου ο φαρυγξ | 13 Come miel, hijo mío, porque es buena; la miel de panal es dulce a tu paladar. |
14 ουτως αισθηση σοφιαν τη ση ψυχη εαν γαρ ευρης εσται καλη η τελευτη σου και ελπις σε ουκ εγκαταλειψει | 14 Ten presente que así es la sabiduría para tu alma: si la encuentras, tendrás un porvenir y tu esperanza no quedará defraudada. |
15 μη προσαγαγης ασεβη νομη δικαιων μηδε απατηθης χορτασια κοιλιας | 15 No aceches, malvado, la morada del justo ni despojes su vivienda, |
16 επτακι γαρ πεσειται ο δικαιος και αναστησεται οι δε ασεβεις ασθενησουσιν εν κακοις | 16 porque el justo, aunque caiga siete veces, se levantará, mientras que los malvados se hunden en la desgracia. |
17 εαν πεση ο εχθρος σου μη επιχαρης αυτω εν δε τω υποσκελισματι αυτου μη επαιρου | 17 Si cae tu enemigo, no te alegres, y si tropieza, no te regocijes, |
18 οτι οψεται κυριος και ουκ αρεσει αυτω και αποστρεψει τον θυμον αυτου απ' αυτου | 18 no sea que el Señor lo vea y lo tome a mal, y aparte de él su indignación. |
19 μη χαιρε επι κακοποιοις μηδε ζηλου αμαρτωλους | 19 No te exasperes contra los malhechores ni tengas envidia de los malvados, |
20 ου γαρ μη γενηται εκγονα πονηρων λαμπτηρ δε ασεβων σβεσθησεται | 20 porque el malvado no tiene porvenir y su lámpara se extinguirá. |
21 φοβου τον θεον υιε και βασιλεα και μηθετερω αυτων απειθησης | 21 Teme al Señor, hijo mío, y también al rey, y no te mezcles con los sediciosos, |
22 εξαιφνης γαρ τεισονται τους ασεβεις τας δε τιμωριας αμφοτερων τις γνωσεται [22α] λογον φυλασσομενος υιος απωλειας εκτος εσται δεχομενος δε εδεξατο αυτον [22β] μηδεν ψευδος απο γλωσσης βασιλει λεγεσθω και ουδεν ψευδος απο γλωσσης αυτου ου μη εξελθη [22χ] μαχαιρα γλωσσα βασιλεως και ου σαρκινη ος δ' αν παραδοθη συντριβησεται [22δ] εαν γαρ οξυνθη ο θυμος αυτου συν νευροις ανθρωπους αναλισκει [22ε] και οστα ανθρωπων κατατρωγει και συγκαιει ωσπερ φλοξ ωστε αβρωτα ειναι νεοσσοις αετων | 22 porque su calamidad surgirá de repente y ¿quién conoce la ruina que causarán ellos dos? |
23 ταυτα δε λεγω υμιν τοις σοφοις επιγινωσκειν αιδεισθαι προσωπον εν κρισει ου καλον | 23 También estas son palabras de los sabios. No está bien hacer acepción de personas en el juicio. |
24 ο ειπων τον ασεβη δικαιος εστιν επικαταρατος λαοις εσται και μισητος εις εθνη | 24 Al que dice a un culpable: «Tú eres inocente», lo maldicen los pueblos y lo execran las naciones; |
25 οι δε ελεγχοντες βελτιους φανουνται επ' αυτους δε ηξει ευλογια αγαθη | 25 a quienes lo condenan todo les va bien y serán bendecidos con la felicidad. |
26 χειλη δε φιλησουσιν αποκρινομενα λογους αγαθους | 26 Da un beso en los labios el que da una respuesta acertada. |
27 ετοιμαζε εις την εξοδον τα εργα σου και παρασκευαζου εις τον αγρον και πορευου κατοπισθεν μου και ανοικοδομησεις τον οικον σου | 27 Ordena tu trabajo afuera, prepáralo en el campo, y después edificarás tu casa. |
28 μη ισθι ψευδης μαρτυς επι σον πολιτην μηδε πλατυνου σοις χειλεσιν | 28 No atestigües sin motivo contra tu prójimo: ¿acaso pretendes engañar con tus labios? |
29 μη ειπης ον τροπον εχρησατο μοι χρησομαι αυτω τεισομαι δε αυτον α με ηδικησεν | 29 No digas: «Le haré lo mismo que él me hizo, le pagaré conforme a sus obras». |
30 ωσπερ γεωργιον ανηρ αφρων και ωσπερ αμπελων ανθρωπος ενδεης φρενων | 30 Yo pasé junto al campo de un holgazán y junto a la viña de un falto de entendimiento, |
31 εαν αφης αυτον χερσωθησεται και χορτομανησει ολος και γινεται εκλελειμμενος οι δε φραγμοι των λιθων αυτου κατασκαπτονται | 31 y vi que las ortigas habían crecido por todas partes, los cardos cubrían la superficie y su cerco de piedras estaba demolido. |
32 υστερον εγω μετενοησα επεβλεψα του εκλεξασθαι παιδειαν | 32 Al ver esto, me puse a reflexionar, miré y aprendí la lección: |
33 ολιγον νυσταζω ολιγον δε καθυπνω ολιγον δε εναγκαλιζομαι χερσιν στηθη | 33 «Dormir un poco, dormitar otro poco, y descansar otro poco de brazos cruzados»: |
34 εαν δε τουτο ποιης ηξει προπορευομενη η πενια σου και η ενδεια σου ωσπερ αγαθος δρομευς | 34 así te llegará la pobreza como un salteador y la miseria como un hombre armado. |