Mądrość Syracha 11

Biblia Tysiąclecia	NEW AMERICAN BIBLE
1 Mądrość biednego podniesie mu głowę i posadzi go między możnymi.	1 The poor man's wisdom lifts his head high and sets him among princes.
2 Nie wychwalaj męża z powodu jego pięknej postawy ani się nie brzydź człowiekiem z powodu jego wyglądu.	2 Praise not a man for his looks; despise not a man for his appearance.
3 Mała jest pszczoła wśród latających stworzeń, lecz owoc jej ma pierwszeństwo pośród słodyczy.	3 Least is the bee among winged things, but she reaps the choicest of all harvests.
4 Nie chlub się ubraniem, które cię okrywa, a w dniu twej chwały nie bądź zarozumiały: zdumiewające są bowiem dzieła Pana i zakryte sprawy Jego przed ludźmi.	4 Mock not the worn cloak and jibe at no man's bitter day: For strange are the works of the LORD, hidden from men his deeds.
5 Wielu poniżonych zasiadło na tronie, i ten, o którym nikt nie myślał, nosił koronę.	5 The oppressed often rise to a throne, and some that none would consider wear a crown.
6 Wielu panujących bardzo zelżono i władców wydano w ręce obcych.	6 The exalted often fall into utter disgrace; the honored are given into enemy hands.
7 Nie oskarżaj, zanim dokładnie nie zbadasz, najpierw zastanów się, a dopiero potem udzielaj nagany.	7 Before investigating, find no fault; examine first, then criticize.
8 Nie odpowiadaj, zanim nie wysłuchasz, a w środek mów nie wpadaj!	8 Before hearing, answer not, and interrupt no one in the middle of his speech.
9 Nie wadź się o rzecz, która ci nie jest konieczna, i nie mieszaj się do sporów grzeszników!	9 Dispute not about what is not your concern; in the strife of the arrogant take no part.
10 Synu, nie bierz na siebie za wiele spraw, bo jeśli będziesz je mnożył, nie unikniesz szkody. I choćbyś pędził, nie dopędzisz, a uciekając nie uciekniesz.	10 My son, why increase your cares, since he who is avid for wealth will not be blameless? Even if you run after it, you will never overtake it; however you seek it, you will not find it.
11 Niejeden pracuje, trudzi się i spieszy, a tym bardziej pozostaje w tyle.	11 One may toil and struggle and drive, and fall short all the more.
12 Niejeden słaby potrzebuje pomocy, brak mu sił i obfituje w biedę, lecz gdy tylko oczy Pana łaskawie na niego spojrzą, wydźwignie On go z nędzy	12 Another goes his way a weakling and a failure, with little strength and great misery-- Yet the eyes of the LORD look favorably upon him; he raises him free of the vile dust,
13 i podniesie mu głowę, a wielu zdumieje się tym, co go spotkało.	13 Lifts up his head and exalts him to the amazement of the many.
14 Dobra i niedole, życie i śmierć, ubóstwo i bogactwo pochodzą od Pana.	14 Good and evil, life and death, poverty and riches, are from the LORD.
15 Mądrość, wiedza i znajomość Prawa są od Pana, miłość drogi dobrych czynów są od Niego.	15 Wisdom and understanding and knowledge of affairs, love and virtuous paths are from the LORD.
16 Błąd i mrok stworzone są dla grzeszników, a dla tych, którzy są dumni z niegodziwości, nieszczęścia będą towarzyszami starości,	16 Error and darkness were formed with sinners from their birth, and evil grows old with evildoers.
17 Dar Pana spocznie na ludziach bogobojnych, a upodobanie Jego na zawsze zapewni im szczęście.	17 The LORD'S gift remains with the just; his favor brings continued success.
18 Niejeden wzbogacił się mozołem i swoją chciwością, a oto udział jego w nagrodzie:	18 A man may become rich through a miser's life, and this is his allotted reward:
19 gdy powie: Znalazłem odpoczynek i teraz mogę żyć z moich dostatków - nie wie, ile czasu minie, a zostawi je innym i umrze.	19 When he says: "I have found rest, now I will feast on my possessions," He does not know how long it will be till he dies and leaves them to others.
20 Trwaj w przymierzu twoim i bądź mu oddany, a wypełniając je zestarzej się!	20 My son, hold fast to your duty, busy yourself with it, grow old while doing your task.
21 Niech cię w podziw nie wprawiają czyny grzesznika, ufaj Panu i wytrwaj w twym trudzie, albowiem łatwą jest rzeczą w oczach Pana natychmiast i niespodziewanie wzbogacić ubogiego.	21 Admire not how sinners live, but trust in the LORD and wait for his light; For it is easy with the LORD suddenly, in an instant, to make a poor man rich.
22 Błogosławieństwo Pana nagrodą bogobojnych i prędko zakwitnie Jego błogosławieństwo.	22 God's blessing is the lot of the just man, and in due time his hopes bear fruit.
23 Nie mów: Czego potrzebuję i jakie dobra mam mieć od tej chwili?	23 Say not: "What do I need? What further pleasure can be mine?"
24 Nie mów: Wystarczam sam sobie i jakież zło może mnie obecnie spotkać?	24 Say not: "I am independent. What harm can come to me now?"
25 W czasie pomyślności zapomina się o przykrościach, a w czasie przykrości nie pamięta się o pomyślności.	25 The day of prosperity makes one forget adversity; the day of adversity makes one forget prosperity.
26 A dla Pana łatwą jest rzeczą w dzień śmierci oddać człowiekowi według jego postępowania.	26 For it is easy with the LORD on the day of death to repay man according to his deeds.
27 Godzina nieszczęścia pokrywa zapomnieniem dobrobyt, a przy końcu życia wychodzą na jaw sprawy człowieka.	27 A moment's affliction brings forgetfulness of past delights; when a man dies, his life is revealed.
28 Przed śmiercią nikogo nie nazywaj szczęśliwym, gdyż dopiero w ostatniej chwili poznaje się męża.	28 Call no man happy before his death, for by how he ends, a man is known.
29 Nie wprowadzaj do domu swego każdego człowieka, różnorodne są bowiem podstępy oszusta.	29 Bring not every man into your house, for many are the snares of the crafty one;
30 Jak złowiona kuropatwa w klatce, tak serce pysznego: jak szpieg wypatruje on słabe strony,	30 Though he seem like a bird confined in a cage, yet like a spy he will pick out the weak spots.
31 podając dobre rzeczy za złe, przygotowuje zasadzkę i najlepszym twym zaletom przygania.	31 The talebearer turns good into evil; with a spark he sets many coals afire.
32 Przez iskrę węgiel napełnia się ogniem, a człowiek niegodziwy czyha na krew.	32 The evil man lies in wait for blood, and plots against your choicest possessions.
33 Strzeż się człowieka złego, który knuje niegodziwości, by nie sprowadził na ciebie hańby niezatartej.	33 Avoid a wicked man, for he breeds only evil, lest you incur a lasting stain.
34 Przyjmij obcego do domu, a wtrąci cię w zamieszanie i oddali cię od twoich najbliższych.	34 Lodge a stranger with you, and he will subvert your course, and make a stranger of you to your own household.