1 εαν καθισης δειπνειν επι τραπεζης δυναστων νοητως νοει τα παρατιθεμενα σοι | 1 Si te sientas a la mesa con un señor, fíjate bien en lo que tienes delante; |
2 και επιβαλλε την χειρα σου ειδως οτι τοιαυτα σε δει παρασκευασαι | 2 clava un cuchillo en tu garganta, si tienes mucho apetito. |
3 ει δε απληστοτερος ει μη επιθυμει των εδεσματων αυτου ταυτα γαρ εχεται ζωης ψευδους | 3 No ambiciones sus manjares, porque son un alimento engañoso. |
4 μη παρεκτεινου πενης ων πλουσιω τη δε ση εννοια αποσχου | 4 No te afanes por enriquecerte, deja de pensar en eso. |
5 εαν επιστησης το σον ομμα προς αυτον ουδαμου φανειται κατεσκευασται γαρ αυτω πτερυγες ωσπερ αετου και υποστρεφει εις τον οικον του προεστηκοτος αυτου | 5 Tus ojos vuelan hacia la riqueza, y ya no hay nada, porque ella se pone alas y vuela hacia el cielo como un águila. |
6 μη συνδειπνει ανδρι βασκανω μηδε επιθυμει των βρωματων αυτου | 6 No comas el pan del hombre malicioso ni codicies sus manjares, |
7 ον τροπον γαρ ει τις καταπιοι τριχα ουτως εσθιει και πινει | 7 porque él es en realidad como piensa dentro de sí: «Come y bebe», te dice, pero su corazón no está contigo. |
8 μηδε προς σε εισαγαγης αυτον και φαγης τον ψωμον σου μετ' αυτου εξεμεσει γαρ αυτον και λυμανειται τους λογους σου τους καλους | 8 El bocado que comiste, lo vomitarás, y habrás desperdiciado tus lindas palabras. |
9 εις ωτα αφρονος μηδεν λεγε μηποτε μυκτηριση τους συνετους λογους σου | 9 No hables a los oídos de un insensato, porque despreciará el buen sentido de tus palabras. |
10 μη μεταθης ορια αιωνια εις δε κτημα ορφανων μη εισελθης | 10 No desplaces los linderos antiguos, ni te metas en los campos de los huérfanos, |
11 ο γαρ λυτρουμενος αυτους κυριος κραταιος εστιν και κρινει την κρισιν αυτων μετα σου | 11 porque su Vengador es poderoso y defenderá su causa contra ti. |
12 δος εις παιδειαν την καρδιαν σου τα δε ωτα σου ετοιμασον λογοις αισθησεως | 12 Abre tu corazón a la instrucción y tus oídos a las palabras de la ciencia. |
13 μη αποσχη νηπιον παιδευειν οτι εαν παταξης αυτον ραβδω ου μη αποθανη | 13 No mezquines la corrección a un niño: si lo golpeas con la vara, no morirá. |
14 συ μεν γαρ παταξεις αυτον ραβδω την δε ψυχην αυτου εκ θανατου ρυση | 14 Tú lo golpearás con la vara, y librarás su vida del Abismo. |
15 υιε εαν σοφη γενηται σου η καρδια ευφρανεις και την εμην καρδιαν | 15 Hijo mío, si tu corazón es sabio, también se alegrará mi corazón: |
16 και ενδιατριψει λογοις τα σα χειλη προς τα εμα χειλη εαν ορθα ωσιν | 16 mis entrañas se regocijarán, cuando tus labios hablen con rectitud. |
17 μη ζηλουτω η καρδια σου αμαρτωλους αλλα εν φοβω κυριου ισθι ολην την ημεραν | 17 Que tu corazón no envidie a los pecadores, sino que siempre tema al Señor. |
18 εαν γαρ τηρησης αυτα εσται σοι εκγονα η δε ελπις σου ουκ αποστησεται | 18 Así, ciertamente, tendrás un porvenir y tu esperanza no quedará defraudada. |
19 ακουε υιε και σοφος γινου και κατευθυνε εννοιας σης καρδιας | 19 Escucha, hijo mío, y te harás sabio, y enderezarás tu corazón por el buen camino. |
20 μη ισθι οινοποτης μηδε εκτεινου συμβολαις κρεων τε αγορασμοις | 20 No te juntes con los borrachos ni con los que se hartan de carne, |
21 πας γαρ μεθυσος και πορνοκοπος πτωχευσει και ενδυσεται διερρηγμενα και ρακωδη πας υπνωδης | 21 porque el borracho y el glotón se empobrecen, y la modorra hace andar vestido con harapos. |
22 ακουε υιε πατρος του γεννησαντος σε και μη καταφρονει οτι γεγηρακεν σου η μητηρ | 22 Escucha a tu padre, que te engendró, y no desprecies a tu madre cuando sea vieja. |
23 - | 23 Adquiere la verdad y no la vendas, lo mismo que la sabiduría, la instrucción y la inteligencia. |
24 καλως εκτρεφει πατηρ δικαιος επι δε υιω σοφω ευφραινεται η ψυχη αυτου | 24 El padre de un justo se llena de gozo, el que tiene un hijo sabio se alegra por él: |
25 ευφραινεσθω ο πατηρ και η μητηρ επι σοι και χαιρετω η τεκουσα σε | 25 ¡que se alegren tu padre y tu madre y se llene de gozo la que te hizo nacer! |
26 δος μοι υιε σην καρδιαν οι δε σοι οφθαλμοι εμας οδους τηρειτωσαν | 26 Hijo mío, préstame atención y acepta de buena gana mis caminos. |
27 πιθος γαρ τετρημενος εστιν αλλοτριος οικος και φρεαρ στενον αλλοτριον | 27 Porque la prostituta es una fosa profunda y la mujer extraña, un pozo estrecho: |
28 ουτος γαρ συντομως απολειται και πας παρανομος αναλωθησεται | 28 también ella está al acecho como un ladrón y multiplica las traiciones entre los hombres. |
29 τινι ουαι τινι θορυβος τινι κρισις τινι αηδιαι και λεσχαι τινι συντριμματα δια κενης τινος πελειοι οι οφθαλμοι | 29 ¿Para quién los lamentos? ¿Para quién los quejidos? ¿Para quién las querellas? ¿Para quién los suspiros? ¿Para quién las heridas sin motivo? ¿Para quién la mirada turbia? |
30 ου των εγχρονιζοντων εν οινοις ου των ιχνευοντων που ποτοι γινονται | 30 Para los que se pasan bebiendo y van en busca de vino aromatizado. |
31 μη μεθυσκεσθε οινω αλλα ομιλειτε ανθρωποις δικαιοις και ομιλειτε εν περιπατοις εαν γαρ εις τας φιαλας και τα ποτηρια δως τους οφθαλμους σου υστερον περιπατησεις γυμνοτερος υπερου | 31 No mires el vino: ¡qué rojo es! ¡Cómo centellea en la copa! ¡Cómo fluye suavemente! |
32 το δε εσχατον ωσπερ υπο οφεως πεπληγως εκτεινεται και ωσπερ υπο κεραστου διαχειται αυτω ο ιος | 32 Pero al fin muerde como una serpiente y pica como una víbora. |
33 οι οφθαλμοι σου οταν ιδωσιν αλλοτριαν το στομα σου τοτε λαλησει σκολια | 33 Tus ojos verán cosas extrañas, tu corazón hablará sin ton ni son; |
34 και κατακειση ωσπερ εν καρδια θαλασσης και ωσπερ κυβερνητης εν πολλω κλυδωνι | 34 serás como un hombre acostado en alta mar, acostado en la punta de un mástil. |
35 ερεις δε τυπτουσιν με και ουκ επονεσα και ενεπαιξαν μοι εγω δε ουκ ηδειν ποτε ορθρος εσται ινα ελθων ζητησω μεθ' ων συνελευσομαι | 35 «Me han golpeado, pero no me dolió; me han pegado, pero no me di cuenta. ¿Cuándo me despertaré? ¡Volveré a pedir más todavía!». |