Genesis 44

NEW AMERICAN BIBLE	Biblia Tysiąclecia
1 Then Joseph gave his head steward these instructions: "Fill the men's bags with as much food as they can carry, and put each man's money in the mouth of his bag.	1 Tymczasem [Józef] dał takie polecenie przełożonemu swego domu: Napełnij torby tych ludzi żywnością, ile tylko zdołają unieść, i powkładaj pieniądze na wierzch do torby każdego.
2 In the mouth of the youngest one's bag put also my silver goblet, together with the money for his rations." The steward carried out Joseph's instructions.	2 Mój zaś puchar srebrny włożysz na wierzch torby najmłodszego oprócz pieniędzy za zboże. [Przełożony] uczynił tak, jak mu Józef rozkazał.
3 At daybreak the men and their donkeys were sent off.	3 O świcie wyprawiono ich wraz z ich osłami w drogę.
4 They had not gone far out of the city when Joseph said to his head steward: "Go at once after the men! When you overtake them, say to them, 'Why did you repay good with evil? Why did you steal the silver goblet from me?	4 Zaledwie jednak wyszli z miasta i jeszcze nie uszli daleko, Józef rzekł do przełożonego domu: Podąż co prędzej za nimi. A gdy ich dogonisz, powiedz im: Czemu odpłaciliście złem za dobro?
5 It is the very one from which my master drinks and which he uses for divination. What you have done is wrong.'"	5 Wszak "to wy skradliście srebrny puchar", ten, z którego pija pan mój i z którego potrafi wróżyć. Źle postąpiliście, dopuszczając się takiego czynu!
6 When the steward overtook them and repeated these words to them,	6 Gdy [ten] dogonił ich i powiedział im to,
7 they remonstrated with him: "How can my lord say such things? Far be it from your servants to do such a thing!	7 rzekli: Jak możesz, panie mój, mówić takie rzeczy? Dalekie jest od sług twoich takie postępowanie!
8 We even brought back to you from the land of Canaan the money that we found in the mouths of our bags. Why, then, would we steal silver or gold from your master's house?	8 Przecież pieniądze, które znaleźliśmy na wierzchu naszych torb, przynieśliśmy ci z Kanaanu. Jakże więc mielibyśmy dopuszczać się kradzieży złota lub srebra w domu twego pana?
9 If any of your servants is found to have the goblet, he shall die, and as for the rest of us, we shall become my lord's slaves."	9 U którego z twoich sług znajdzie się [ów puchar], ten niechaj umrze; my zaś, mój panie, staniemy się twoimi niewolnikami!
10 But he replied, "Even though it ought to be as you propose, only the one who is found to have it shall become my slave, and the rest of you shall be exonerated."	10 A on rzekł: Istotnie, powinno tak być, jak mówicie. Jednakże ten, u którego [puchar] się znajdzie, zostanie niewolnikiem, wy zaś będziecie wolni od winy.
11 Then each of them eagerly lowered his bag to the ground and opened it;	11 Wtedy pospiesznie każdy z nich zdjął swoją torbę, postawił na ziemię i otworzył ją.
12 and when a search was made, starting with the oldest and ending with the youngest, the goblet turned up in Benjamin's bag.	12 On zaś zaczął przeszukiwać [torby], począwszy od najstarszego, a kończąc na najmłodszym; i w torbie Beniamina znalazł ów puchar.
13 At this, they tore their clothes. Then, when each man had reloaded his donkey, they returned to the city.	13 Wtedy oni rozdarli z żalu swe szaty i objuczywszy każdy swego osła wrócili do miasta.
14 As Judah and his brothers reentered Joseph's house, he was still there; so they flung themselves on the ground before him.	14 Gdy Juda oraz jego bracia przyszli do domu Józefa, zastali go tam jeszcze i padli przed nim twarzą ku ziemi.
15 "How could you do such a thing?" Joseph asked them. "You should have known that such a man as I could discover by divination what happened."	15 A Józef rzekł do nich: Jak mogliście się dopuścić takiego czynu? Czy nie wiedzieliście, że taki człowiek jak ja potrafi wróżyć?
16 Judah replied: "What can we say to my lord? How can we plead or how try to prove our innocence? God has uncovered your servants' guilt. Here we are, then, the slaves of my lord--the rest of us no less than the one in whose possession the goblet was found."	16 Juda odpowiedział: Cóż mamy rzec tobie, panie mój? Cóż możemy powiedzieć na nasze usprawiedliwienie? Bóg znalazł winę w twoich sługach! Oddajemy się w niewolę tobie, panie mój; zarówno my jak i ten, u którego został znaleziony puchar.
17 "Far be it from me to act thus!" said Joseph. "Only the one in whose possession the goblet was found shall become my slave; the rest of you may go back safe and sound to your father."	17 Ale Józef rzekł: Jestem daleki od tego, abym miał tak postąpić. Tylko ten, u którego znaleziono puchar, będzie moim niewolnikiem, wy zaś możecie spokojnie odejść do waszego ojca.
18 Judah then stepped up to him and said: "I beg you, my lord, let your servant speak earnestly to my lord, and do not become angry with your servant, for you are the equal of Pharaoh.	18 Juda podszedłszy do niego, rzekł: Pozwól, panie mój, aby twój sługa powiedział słowo wobec ciebie. I nie gniewaj się na twego sługę, wszakżeś ty jak faraon!
19 My lord asked your servants, 'Have you a father, or another brother?'	19 Pytał mój pan swoje sługi: Czy macie ojca lub brata?
20 So we said to my lord, 'We have an aged father, and a young brother, the child of his old age. This one's full brother is dead, and since he is the only one by that mother who is left, his father dotes on him.'	20 Odpowiedzieliśmy panu mojemu: Mamy starego ojca i jeszcze jednego, najmłodszego brata, zrodzonego przez niego już w starości. Brat tego najmłodszego nie żyje; został on więc jeden z tej samej matki i dlatego ojciec go pokochał.
21 Then you told your servants, 'Bring him down to me that my eyes may look on him.'	21 Rozkazałeś sługom twoim: Sprowadźcie go do mnie, abym mógł go zobaczyć.
22 We replied to my lord, 'The boy cannot leave his father; his father would die if he were to leave him.'	22 Powiedzieliśmy panu mojemu: Nie może chłopiec opuścić ojca, bo gdyby go opuścił, ojciec by umarł.
23 But you told your servants, 'Unless your youngest brother comes back with you, you shall not come into my presence again.'	23 Wtedy rzekłeś do swych sług: Jeśli nie przyjdzie z wami wasz najmłodszy brat, nie pokazujcie mi się na oczy.
24 When we returned to your servant our father, we reported to him the words of my lord.	24 Gdy więc przyszliśmy do twego sługi, ojca naszego, powtórzyliśmy mu twe słowa, panie.
25 "Later, our father told us to come back and buy some food for the family.	25 Potem zaś powiedział nam ojciec: Idźcie znów, aby zakupić dla nas żywności.
26 So we reminded him, 'We cannot go down there; only if our youngest brother is with us can we go, for we may not see the man if our youngest brother is not with us.'	26 Odpowiedzieliśmy: Nie możemy iść. Pójdziemy tylko wtedy, gdy z nami pójdzie nasz najmłodszy brat. Bo nie możemy pokazać się owemu mężowi, jeśli nie będzie z nami naszego najmłodszego brata.
27 Then your servant our father said to us, 'As you know, my wife bore me two sons.	27 Wtedy powiedział nam twój sługa, ojciec nasz: Wiecie, że jedna z mych żon urodziła mi dwóch synów.
28 One of them, however, disappeared, and I had to conclude that he must have been torn to pieces by wild beasts; I have not seen him since.	28 Jeden - wyszedł ode mnie i wtedy pomyślałem sobie, że został rozszarpany, gdyż więcej go już nie widziałem.
29 If you now take this one away from me too, and some disaster befalls him, you will send my white head down to the nether world in grief.'	29 Jeżeli i tego drugiego zabierzecie ode mnie i spotka go jakieś nieszczęście, moja siwizna zstąpi do Szeolu wśród niedoli.
30 "If then the boy is not with us when I go back to your servant my father, whose very life is bound up with his, he will die as soon as he sees that the boy is missing;	30 Gdybym więc teraz przyszedł do sługi twego, a mojego ojca, i nie byłoby z nami chłopca tak przez niego umiłowanego,
31 and your servants will thus send the white head of our father down to the nether world in grief.	31 to gdy zobaczy, że go nie ma, umrze. My zaś, słudzy twoi, będziemy przyczyną, że siwizna naszego ojca zstąpi do Szeolu ze zgryzoty.
32 Besides, I, your servant, got the boy from his father by going surety for him, saying, 'If I fail to bring him back to you, father, you can hold it against me forever.'	32 Ja, sługa twój, wziąłem na siebie odpowiedzialność za tego chłopca względem ojca mego, mówiąc mu: Jeśli go nie przyprowadzę do ciebie, może mi nigdy mój ojciec nie darować mojej winy.
33 Let me, your servant, therefore, remain in place of the boy as the slave of my lord, and let the boy go back with his brothers.	33 Teraz więc niechaj ja, sługa twój, zostanę zamiast chłopca niewolnikiem pana mego, on zaś niechaj pójdzie ze swymi braćmi.
34 How could I go back to my father if the boy were not with me? I could not bear to see the anguish that would overcome my father."	34 Bo jakże mógłbym iść do mego ojca, jeśliby nie było go ze mną? Nie chciałbym patrzeć na nieszczęście mego ojca, które by go dotknęło!