Scrutatio

Martedi, 14 maggio 2024 - San Mattia ( Letture di oggi)

Primo libro dei Maccabei 12


font
BIBBIA MARTININOVA VULGATA
1 E Gionata vedendo, che il tempo era favorevole, elesse deputati per mandargli a Roma a stabilire e rinnovar l'amicizia.1 Et vidit Ionathas quia tem pus eum adiuvat; et elegit vi ros et misitRomam statuere et renovare cum eis amicitiam;
2 Similmente agli Sparziati e ad altri potentati scrisse lettere dello stesso tenore.2 et ad Spartiatas et ad alia locamisit epistulas secundum eadem.
3 E quegli andarono a Roma, ed entrati nella Curia, dissero: Gionata sommo Sacerdote e la nazione dei Giudei ci hanno mandati a rinnovare l'amicizia e la confederazione, quale ella è stata per la passato.3 Et abierunt Romam et intraverunt curiam etdixerunt: “Ionathas summus sacerdos et gens Iudaeorum miserunt nos renovareamicitiam et societatem secundum pristinum”.
4 E (i Romani) diedero ad essi lettere pe' loro presidi d'un luogo all'altro, affinché li facesser condurre con sicurezza nella terra di Giuda.4 Et dederunt illis epistulas adipsos per loca, ut deducerent eos in terram Iudae cum pace.
5 Or ecco la copia della lettera scritta da Gionata agli Sparziati:5 Et hoc estexemplum epistularum, quas scripsit Ionathas Spartiatis:
6 Gionata sommo Sacerdote e i seniori della nazione e i sacerdoti e tutto il popolo dei Giudei, agli Sparziati fratelli, salute.6 “ Ionathas summussacerdos et seniores gentis et sacerdotes et reliquus populus IudaeorumSpartiatis fratribus salutem.
7 È già tempo, che fu scritta lettera da Ario, che regnava tra voi a Onia sommo Sacerdote, nella quale si dicea come voi siete nostri fratelli, come lo dimostra la copia, che qui sotto si riferirà.7 Iampridem missae erant epistulae ad Oniam summumsacerdotem ab Ario, qui regnabat apud vos, quoniam estis fratres nostri, sicutrescriptum continet, quod subiectum est.
8 E Onia accolse onorevolmente il messo e le lettere, nelle quali si trattava di fare amicizia e confederazione.8 Et suscepit Onias virum, qui missusfuerat, cum honore; et accepit epistulas, in quibus significabatur de societateet amicitia.
9 Noi non avendo bisogno di nissuna di queste cose, perchè abbiamo per nostra consolazione i libri santi a che sono nelle nostre mani,9 Nos igitur, cum nullo horum indigeremus, exhortationem habentessanctos libros, qui sunt in manibus nostris,
10 Abbiam voluto nulladimeno mandar a voi deputati per rinovellare la fraternità e l'amicizia, affinché non accada, che noi diventiamo stranieri a voi; perocchè gran tempo è trascorso dopo che voi mandaste a visitarci.10 tentavimus mittere ad vosrenovare fraternitatem et amicitiam, ne forte alieni efficiamur a vobis; multaenim tempora transierunt, ex quo misistis ad nos.
11 Noi però in ogni tempo non abbiam mai tralasciato nè giorni solenni e negli altri tempi quando convien di farlo, di far commemorazione di voi nè sacrifizj; che da noi sono offerti, e nelle orazioni, come è giusto e convenevole di aver memoria de' fratelli.11 Nos ergo in omni temporesine intermissione in diebus sollemnibus et ceteris, quibus oportet, memoressumus vestri in sacrificiis, quae offerimus, et in obsecrationibus, sicut fasest et decet meminisse fratrum.
12 Or noi ci rallegriamo della vostra gloria.12 Laetamur itaque de gloria vestra.
13 Ma noi siamo stati circondati da molte tribolazioni e guerre; e i re circonvicini ci hanno vessati.13 Nosautem circumdederunt multae tribulationes et multa proelia; et impugnaverunt nosreges, qui sunt in circuitu nostro.
14 Noi adunque non abbiam voluto in queste guerre recar molestia a voi, né agli altri confederati e amici nostri:14 Noluimus ergo vobis molesti esse etceteris sociis et amicis nostris in his proeliis;
15 Perocchè noi abbiam ricevuto soccorso dal cielo, e siamo stati liberati, e son rimasi svergognati i nostri nemici.15 habemus enim de caeloauxilium, quod nos adiuvat, et liberati sumus nos ab inimicis nostris, ethumiliati sunt inimici nostri.
16 Ma avendo noi eletto Numenio figliuolo' di Antioco, e Antipatro figliuolo di Giasone per mandargli ai Romani a rinnovar con essi l'amicizia e la confederazione antica,16 Elegimus itaque Numenium Antiochi filium etAntipatrem Iasonis filium et misimus ad Romanos renovare cum eis amicitiam etsocietatem pristinam;
17 Abbiam data ad essi commissione di venir anche da voi a salutarvi, e a portarvi questa nostra lettera, che ha per fine di rinnovellare la nostra fraternità.17 mandavimus itaque eis, ut veniant etiam ad vos etsalutent vos et reddant vobis epistulas nostras de innovatione et fraternitatenostra.
18 Or voi ben farete rispondendo a noi sopra tali cose.18 Et nunc bene facietis respondentes nobis ad haec ”.
19 E questa è la copia della lettera scritta ad Onia:19 Et hoc est rescriptum epistularum, quas miserunt Oniae:
20 Ario re degli Sparziati, ad Onia sommo Sacerdote, salute.20 “ Arius rexSpartiatarum Oniae sacerdoti magno salutem.
21 Si è trovato in certa scrittura, che gli sparziali e i Giudei sono fratelli, e sono della stirpe d'Abramo.21 Inventum est in scriptura deSpartiatis et Iudaeis quoniam sunt fratres et quod sunt de genere Abraham.
22 Or dacchè noi abbiamo scoperta tal cosa, voi farete bene a scriverci, se siate in pace.22 Etnunc, ex quo haec cognovimus, bene facietis scribentes nobis de pace vestra.
23 E noi pure scriviamo a voi: I nostri bestiami e le nostre possessioni sono vostre, e nostre sono le vostre: queste cose adunque abbiamo dato commissione di far sapere a voi.23 Sed et nos rescribimus vobis. Pecora vestra et possessiones vestrae nostraesunt; et, quae nostra, vestra sunt. Mandamus itaque, ut annuntient vobissecundum haec ”.
24 Or Gionata seppe come i capitani di Demetrio eran tornati con esercito maggior di prima per assalirlo:24 Et audivit Ionathas quoniam regressi sunt principes Demetrii cum exercitumulto supra quam prius pugnare adversus eum.
25 Ed egli parti da Gerusalemme, e andò ad incontrarti nel paese di Amath; perocchè non avea dato loro il tempo di metter piede nel suo paese.25 Et exiit ab Ierusalem etoccurrit eis in Amathitem regionem; non enim dedit eis spatium, ut ingrederenturregionem eius.
26 E mandò delle spie nel loro campo, le quali tornarono a dirgli, che quelli avean risoluto di coglierlo all'improvviso quella notte.26 Et misit speculatores in castra eorum, et reversirenuntiaverunt ei quod ita constituunt supervenire illis nocte.
27 Or tramontata che fu il sole, Gionata ordinò ai suoi di vegliare, e di stare coll'armi in ordine per la battaglia tutta la notte, e pose sentinelle intorno al quartiere.27 Cumoccidisset autem sol, praecepit Ionathas suis vigilare et esse in armis paratosad pugnam tota nocte; et emisit custodes per circuitum castrorum.
28 Ma i nemici avendo risaputo come Giornata era colla sua gente in ordine per la battaglia, ebber timore, e perderon coraggio, e acceser de' fuochi nel loro campo.28 Etaudierunt adversarii quod paratus est Ionathas cum suis in bellum, et timueruntet formidaverunt in corde suo et accenderunt focos in castris suis.
29 E Gionata e i suoi non si accorsero del fatto fino alla mattina, oeggendo quei fuochi accesi:29 Ionathasautem et, qui cum eo erant, non cognoverunt usque mane; videbant enim luminariaardentia.
30 E Gionata andò dietro ad essi, e non li raggiunse; perocchè avean passato il fiume Eleuthero.30 Et insecutus est eos Ionathas et non comprehendit eos; transierantenim flumen Eleutherum.
31 E Gionata piegò verso gli Arabi detti Zabadei, e gli sconfisse, e prese le loro spoglie.31 Et divertit Ionathas ad Arabas, qui vocanturZabadaei, et percussit eos et accepit spolia eorum.
32 E riuniti i suoi andò a Damasco, e andava attorno per tutto quel paese.32 Et iunxit et venitDamascum et perambulabat omnem regionem illam.
33 E Simone partì, e andò fino ad Ascalon e alle vicine fortezze; e si voltò verso Joppe, e la occupò.33 Simon autem exiit et venitusque ad Ascalonem et ad proxima praesidia et declinavit in Ioppen et occupaviteam;
34 Perocche' aveva inteso come quelli volevano rimettere la fortezza alle genti di Demetrio: ond'egli vi mise presidio, che la custodisse.34 audivit enim quod vellent praesidium tradere partibus Demetrii, etposuit ibi custodes, ut custodirent eam.
35 E Gionata al suo ritorno convocò i seniori del popolo, e risolvè con essi di fabbricare delle cittadella nella Giudea,35 Et reversus est Ionathas et convocavit seniores populi et cogitavit cum eisaedificare praesidia in Iudaea
36 E di riedificare le mura di Gerusalemme, e di alzare un muro altissimo in mezzo tralla cittadella e la città per separar quella dalla città, affinché restasse isolata, e quelli non potessero nè comprare, nè vendere:36 et altius extollere muros Ierusalem etexaltare altitudinem magnam inter medium arcis et civitatis, ut separaret eam acivitate, ut esset ipsa singulariter, ut neque emant neque vendant.
37 E si adunò la gente per fabbricare attorno alla città; e cadde la muraglia, che era lungo il torrente da levante: ed egli ristorò il muro chiamato Caphetetha:37 Etconvenerunt, ut aedificarent civitatem; et cecidit de muro, qui erat supertorrentem a subsolano, et reparavit eum, qui vocatur Chaphenatha.
38 E Simone fabbricò, Adiada in Sephela, e la fortificò e vi pose le porte e le sbarre.38 Et Simonaedificavit Adida in Sephela et munivit eam et imposuit portas et seras.
39 Ma Trifone avendo disegnato di farsi re dell'Asia, e di prendere il diadema, e di porre le mani addosso al re Antioco:39 Et quaesivit Tryphon regnare Asiae et imponere sibi diadema et extenderemanum in Antiochum regem.
40 Temendo, che Gionata non gli fosse di ostacolo, e anzi gli facesse guerra, cercava di averlo nelle mani e ucciderlo: quindi si mosse, e andò a Bethsan.40 Et veritus est, ne forte non permitteret eumIonathas et ne forte pugnaret adversus eum, et quaerebat comprehendere eum etoccidere et exsurgens abiit in Bethsan.
41 E Gionata gli andò incontro con quaranta mila guerrieri scelti,e giunse a Bethsan.41 Et exivit Ionathas obviam illi cumquadraginta milibus virorum electorum in proelium et venit Bethsan.
42 Ma veggendo Trifone, che Gionata era venuto con grosso esercito per assalirlo, ebbe paura.42 Et viditTryphon quia venit cum exercitu multo et extendere in eum manus timuit
43 E lo accolse onorevolmente, e lo raccomandò a tutti i suoi amici, e gli fece dei regali, e ordinò ai suoi eserciti, che obbedissero a lui come a se stesso.43 etexcepit eum cum honore et commendavit eum omnibus amicis suis et dedit ei muneraet praecepit exercitibus suis, ut oboedirent ei sicut sibi.
44 E disse a Gionata: Per qual motivo hai tu incomodata tutta la tua gente, mentre noi non abbiam guerra?44 Et dixitIonathae: “ Ut quid vexasti universum populum, cum bellum nobis non sit?
45 Or tu rimandagli alle case loro, e scegli un piccol numero d'uomini, che restin teco, e vieni meco a Tolemaide, e io te ne farò padrone, come degli altri presidj e delle milizie e di tutte le persone del governo, e me ne ritornerò in dietro; perocchè a questo fine son venuto.45 Etnunc remitte eos in domos suas. Elige autem tibi viros paucos, qui tecum sint,et veni mecum Ptolemaidam, et tradam eam tibi et reliqua praesidia et reliquumexercitum et universos praepositos negotiis et conversus abibo; propterea enimveni ”.
46 E quegli prestogli fede, e fece come egli avea detto; e licenziò i soldati, i quali se n'andarono nel paese di Giuda.46 Et credidit ei et fecit, sicut dixit, et dimisit exercitum, etabierunt in terram Iudae.
47 E ritenne seco tre mila uomini; dei quali ne rimando due mila nella Galilea, e mille andaron con lui.47 Retinuit autem secum tria milia virorum, ex quibusremisit in Galilaeam duo milia; mille autem venerunt cum eo.
48 Ma appena ebbe Gionata messo il piede in Tolemaide, que' cittadini chiuser le porte della città, e lo fecero prigione, e messer a fil di spada tutti quelli che erano venuti dentro con lui.48 Ut autemintravit Ptolemaidam Ionathas, clauserunt portas Ptolemenses et comprehenderunteum; et omnes, qui cum eo intraverant, gladio interfecerunt.
49 E Trifone mandò un esercito e la cavalleria nella Galileo e nella pianura grande per isterminar tutti quelli che aveano accompagnato Gionata.49 Et misit Tryphonexercitum et equites in Galilaeam et in campum magnum, ut perderent omnes sociosIonathae.
50 Ma quelli avendo saputo, come Gionata era stato preso, e messo a morte con tutti quelli che eran con lui, si esortarono gli uni gli altri, e si mossero pronti a venir alle mani.50 At illi, cum cognovissent quia comprehensus est Ionathas et periit,et omnes, qui cum eo erant, hortati sunt semetipsos et ibant conglobati paratiin proelium.
51 Or quelli che erano andati in traccia di essi, veggendoli disposti a far tutto per la loro vita, tornarono indietro:51 Et videntes hi, qui insecuti fuerant, quia pro anima res estillis, reversi sunt;
52 E quelli se ne tornarono tutti salvi nella Giudea: e piansero grandemente Gionata e i suoi compagni; e Israele meno gran duolo.52 illi autem venerunt omnes cum pace in terram Iudae etplanxerunt Ionathan et eos, qui cum ipso fuerant, et timuerunt valde; et luxitIsrael luctu magno.
53 E tutte le circonvicine nazioni cercavano di abbatterli; perocchè dicevano.53 Et quaesierunt omnes gentes, quae erant in circuitueorum, conterere eos; dixerunt enim:
54 Ei non han condottiero, ne chi gli aiuti: adesso pertanto sterminiamoli, e si cancelli il loro nome dalla memoria degli uomini.54 “Non habent principem et adiuvantem;nunc ergo expugnemus illos et tollamus de hominibus memoriam eorum ”.