Premier livre des Maccabées 6

BIBLES DES PEUPLES	GREEK BIBLE
1 Le roi Antiocus parcourait les provinces de la montagne. Il entendit alors parler de la ville d’Élymaïs en Perse, célèbre pour ses richesses, son argent et son or.	1 και ο βασιλευς αντιοχος διεπορευετο τας επανω χωρας και ηκουσεν οτι εστιν ελυμαις εν τη περσιδι πολις ενδοξος πλουτω αργυριω και χρυσιω
2 Le temple de cette ville était très riche, il y avait là des tentures d’or, des cuirasses et des armes laissées par Alexandre fils de Philippe, roi de Macédoine (celui qui régna le premier sur les Grecs).	2 και το ιερον το εν αυτη πλουσιον σφοδρα και εκει καλυμματα χρυσα και θωρακες και οπλα α κατελιπεν εκει αλεξανδρος ο του φιλιππου ο βασιλευς ο μακεδων ος εβασιλευσεν πρωτος εν τοις ελλησι
3 Il arriva donc et voulut s’emparer de cette ville pour la piller, mais il ne réussit pas, car les habitants de la ville avaient appris la chose.	3 και ηλθεν και εζητει καταλαβεσθαι την πολιν και προνομευσαι αυτην και ουκ ηδυνασθη οτι εγνωσθη ο λογος τοις εκ της πολεως
4 Ils le reçurent les armes à la main, il dut prendre la fuite et abandonner la place très désappointé pour revenir à Babylone.	4 και αντεστησαν αυτω εις πολεμον και εφυγεν και απηρεν εκειθεν μετα λυπης μεγαλης αποστρεψαι εις βαβυλωνα
5 Il était encore en Perse lorsqu’il reçut cette nouvelle: “Les armées qui sont allées au pays de Juda ont été battues.	5 και ηλθεν τις απαγγελλων αυτω εις την περσιδα οτι τετροπωνται αι παρεμβολαι αι πορευθεισαι εις γην ιουδα
6 Lysias, qui s’était avancé avec une armée puissante, a dû céder le terrain aux Juifs. Ceux-ci se sont renforcés en armes et en nombre, sans parler de tout ce qu’ils ont récupéré sur les colonnes qu’ils ont vaincues.	6 και επορευθη λυσιας δυναμει ισχυρα εν πρωτοις και ενετραπη απο προσωπου αυτων και επισχυσαν οπλοις και δυναμει και σκυλοις πολλοις οις ελαβον απο των παρεμβολων ων εξεκοψαν
7 Ils ont renversé l’abomination que le roi avait élevée sur l’autel de Jérusalem, ils ont entouré leur Lieu Saint de hauts remparts comme autrefois, et de même Beth-Sour, l’une des villes royales.”	7 και καθειλον το βδελυγμα ο ωκοδομησεν επι το θυσιαστηριον το εν ιερουσαλημ και το αγιασμα καθως το προτερον εκυκλωσαν τειχεσιν υψηλοις και την βαιθσουραν πολιν αυτου
8 En apprenant ces nouvelles, le roi fut consterné et resta très abattu, il se laissa tomber sur son lit et en fut malade de chagrin, parce que les choses ne s’étaient pas déroulées comme il le voulait.	8 και εγενετο ως ηκουσεν ο βασιλευς τους λογους τουτους εθαμβηθη και εσαλευθη σφοδρα και επεσεν επι την κοιτην και ενεπεσεν εις αρρωστιαν απο της λυπης οτι ουκ εγενετο αυτω καθως ενεθυμειτο
9 Durant plusieurs jours il resta ainsi, retombant sans cesse dans un profond abattement. Lorsqu’il se vit prêt de mourir,	9 και ην εκει ημερας πλειους οτι ανεκαινισθη επ' αυτον λυπη μεγαλη και ελογισατο οτι αποθνησκει
10 il rassembla tous ses amis: “Le sommeil, leur dit-il, a quitté mes yeux et mon cœur est rempli d’inquiétude.	10 και εκαλεσεν παντας τους φιλους αυτου και ειπεν προς αυτους αφισταται ο υπνος απο των οφθαλμων μου και συμπεπτωκα τη καρδια απο της μεριμνης
11 Je me suis dit: À quel degré d’angoisse suis-je arrivé? Comment suis-je tombé dans un tel abattement, moi qui étais beau et aimé lorsque j’étais puissant?	11 και ειπα τη καρδια εως τινος θλιψεως ηλθα και κλυδωνος μεγαλου εν ω νυν ειμι οτι χρηστος και αγαπωμενος ημην εν τη εξουσια μου
12 Maintenant je me souviens de tout le mal que j’ai fait à Jérusalem lorsque j’ai pris tous les objets d’argent et d’or qui s’y trouvaient, et que j’ai envoyé des hommes pour faire disparaître sans raison tous les habitants de Juda.	12 νυν δε μιμνησκομαι των κακων ων εποιησα εν ιερουσαλημ και ελαβον παντα τα σκευη τα αργυρα και τα χρυσα τα εν αυτη και εξαπεστειλα εξαραι τους κατοικουντας ιουδα δια κενης
13 Je reconnais que c’est là la cause des malheurs qui m’atteignent maintenant. Voyez que je meurs misérable sur une terre étrangère.”	13 εγνων οτι χαριν τουτων ευρεν με τα κακα ταυτα και ιδου απολλυμαι λυπη μεγαλη εν γη αλλοτρια
14 Il fit appeler Philippe, un de ses Amis, et l’établit sur tout son royaume.	14 και εκαλεσεν φιλιππον ενα των φιλων αυτου και κατεστησεν αυτον επι πασης της βασιλειας αυτου
15 Il lui donna sa couronne, son manteau et son anneau, pour qu’il prenne soin de l’éducation et de l’entretien de son fils Antiocus, pour le préparer au trône.	15 και εδωκεν αυτω το διαδημα και την στολην αυτου και τον δακτυλιον του αγαγειν αντιοχον τον υιον αυτου και εκθρεψαι αυτον του βασιλευειν
16 Le roi Antiocus mourut à cet endroit en l’an 149.	16 και απεθανεν εκει αντιοχος ο βασιλευς ετους ενατου και τεσσαρακοστου και εκατοστου
17 En apprenant sa mort, Lysias lui donna pour successeur son fils Antiocus qu’il avait élevé depuis son enfance et auquel il avait donné le surnom d’Eupator.	17 και επεγνω λυσιας οτι τεθνηκεν ο βασιλευς και κατεστησεν βασιλευειν αντιοχον τον υιον αυτου ον εξεθρεψεν νεωτερον και εκαλεσεν το ονομα αυτου ευπατωρ
18 Les défenseurs de la Citadelle bloquaient Israël autour du Temple; ils cherchaient toutes les occasions de nuire et ils étaient un point d’appui pour les païens.	18 και οι εκ της ακρας ησαν συγκλειοντες τον ισραηλ κυκλω των αγιων και ζητουντες κακα δι' ολου και στηριγμα τοις εθνεσιν
19 Judas décida de les éliminer et il convoqua tout le peuple pour les assiéger.	19 και ελογισατο ιουδας εξαραι αυτους και εξεκκλησιασε παντα τον λαον του περικαθισαι επ' αυτους
20 Tous se rassemblèrent et mirent le siège devant la Citadelle en l’an 150; ils construisirent des tours et des machines de siège.	20 και συνηχθησαν αμα και περιεκαθισαν επ' αυτην ετους πεντηκοστου και εκατοστου και εποιησεν βελοστασεις και μηχανας
21 Cependant quelques assiégés parvinrent à s’échapper. Des Israélites impies se joignirent à eux	21 και εξηλθον εξ αυτων εκ του συγκλεισμου και εκολληθησαν αυτοις τινες των ασεβων εξ ισραηλ
22 et ils allèrent ensemble trouver le roi. Ils lui dirent: “Combien de temps attendras-tu pour nous rendre justice et venger nos frères?	22 και επορευθησαν προς τον βασιλεα και ειπον εως ποτε ου ποιηση κρισιν και εκδικησεις τους αδελφους ημων
23 Nous avons accepté de servir ton père, nous nous sommes conduits selon ses ordres et nous avons observé ses décrets,	23 ημεις ευδοκουμεν δουλευειν τω πατρι σου και πορευεσθαι τοις υπ' αυτου λεγομενοις και κατακολουθειν τοις προσταγμασιν αυτου
24 et à cause de cela des gens de notre peuple nous ont rejetés. Bien plus! Ils ont tué tous ceux d’entre nous qui sont tombés entre leurs mains et ils ont pris nos domaines.	24 και περιεκαθηντο επ' αυτην οι υιοι του λαου ημων χαριν τουτου και ηλλοτριουντο αφ' ημων πλην οσοι ευρισκοντο εξ ημων εθανατουντο και αι κληρονομιαι ημων διηρπαζοντο
25 Ils ne s’en sont pas pris seulement à nous, mais aussi à tes territoires.	25 και ουκ εφ' ημας μονον εξετειναν χειρα αλλα και επι παντα τα ορια αυτων
26 À présent ils assiègent la Citadelle de Jérusalem pour s’en emparer et ils ont fortifié le Temple et Beth-Sour.	26 και ιδου παρεμβεβληκασι σημερον επι την ακραν εν ιερουσαλημ του καταλαβεσθαι αυτην και το αγιασμα και την βαιθσουραν ωχυρωσαν
27 Si tu ne prends pas les devants, ils feront bien pire encore et tu ne pourras plus les arrêter.”	27 και εαν μη προκαταλαβη αυτους δια ταχους μειζονα τουτων ποιησουσιν και ου δυνηση του κατασχειν αυτων
28 En entendant cela, le roi se mit en colère, il réunit tous ses Amis, les chefs de son armée et les commandants.	28 και ωργισθη ο βασιλευς οτε ηκουσεν και συνηγαγεν παντας τους φιλους αυτου αρχοντας δυναμεως αυτου και τους επι των ηνιων
29 Des troupes mercenaires lui arrivèrent également des autres royaumes et des îles de la mer.	29 και απο βασιλειων ετερων και απο νησων θαλασσων ηλθον προς αυτον δυναμεις μισθωται
30 Son armée comptait 100 000 fantassins, 20 000 cavaliers et 32 éléphants entraînés à la guerre.	30 και ην ο αριθμος των δυναμεων αυτου εκατον χιλιαδες πεζων και εικοσι χιλιαδες ιππεων και ελεφαντες δυο και τριακοντα ειδοτες πολεμον
31 Ils arrivèrent par l’Idumée et assiégèrent Beth-Sour avec leurs machines; le siège dura longtemps car les défenseurs faisaient des sorties, mettaient le feu aux machines et se battaient courageusement.	31 και ηλθον δια της ιδουμαιας και παρενεβαλον επι βαιθσουραν και επολεμησαν ημερας πολλας και εποιησαν μηχανας και εξηλθον και ενεπυρισαν αυτας πυρι και επολεμησαν ανδρωδως
32 Alors Judas laissa la Citadelle et vint camper à Beth-Zakaria, face à l’armée du roi.	32 και απηρεν ιουδας απο της ακρας και παρενεβαλεν εις βαιθζαχαρια απεναντι της παρεμβολης του βασιλεως
33 Levé de bon matin, le roi mena ses troupes pleines d’ardeur sur les chemins de Beth-Zakaria, où elles prirent position pour le combat. On sonna de la trompette,	33 και ωρθρισεν ο βασιλευς το πρωι και απηρεν την παρεμβολην εν ορμηματι αυτης κατα την οδον βαιθζαχαρια και διεσκευασθησαν αι δυναμεις εις τον πολεμον και εσαλπισαν ταις σαλπιγξιν
34 on mit sous les yeux des éléphants du jus de raisins et du jus de mûres pour les exciter à l’attaque,	34 και τοις ελεφασιν εδειξαν αιμα σταφυλης και μορων του παραστησαι αυτους εις τον πολεμον
35 on répartit les bêtes parmi les corps d’armée; autour de chaque éléphant on rangea 1 000 hommes avec des cuirasses de fer et des casques de bronze; 500 cavaliers parmi les meilleurs accompagnaient chaque éléphant.	35 και διειλον τα θηρια εις τας φαλαγγας και παρεστησαν εκαστω ελεφαντι χιλιους ανδρας τεθωρακισμενους εν αλυσιδωτοις και περικεφαλαιαι χαλκαι επι των κεφαλων αυτων και πεντακοσια ιππος διατεταγμενη εκαστω θηριω εκλελεγμενη
36 Ils surveillaient tous les mouvements de l’animal et l’accompagnaient partout sans jamais s’écarter de lui.	36 ουτοι προ καιρου ου αν η το θηριον ησαν και ου εαν επορευετο επορευοντο αμα ουκ αφισταντο απ' αυτου
37 Sur chaque éléphant, une solide tour de bois servait de défense, elle était attachée avec des sangles et dans chacune se trouvaient trois guerriers qui combattaient sur le dos de l’éléphant, en plus de son guide.	37 και πυργοι ξυλινοι επ' αυτους οχυροι σκεπαζομενοι εφ' εκαστου θηριου εζωσμενοι επ' αυτου μηχαναις και εφ' εκαστου ανδρες δυναμεως τεσσαρες οι πολεμουντες επ' αυτοις και ο ινδος αυτου
38 Le reste de la cavalerie avait été répartie par le roi sur les deux côtés de l’armée, pour combattre l’ennemi et protéger les corps d’armée.	38 και την επιλοιπον ιππον ενθεν και ενθεν εστησεν επι τα δυο μερη της παρεμβολης κατασειοντες και καταφρασσομενοι εν ταις φαλαγξιν
39 Lorsque le soleil brilla sur les boucliers d’or et de bronze, les montagnes furent illuminées et brillèrent comme des torches allumées.	39 ως δε εστιλβεν ο ηλιος επι τας χρυσας και χαλκας ασπιδας εστιλβεν τα ορη απ' αυτων και κατηυγαζεν ως λαμπαδες πυρος
40 Une partie de l’armée du roi se déploya sur le sommet des montagnes, et l’autre au pied. Ils avançaient en formation régulière et bien ordonnée.	40 και εξεταθη μερος τι της παρεμβολης του βασιλεως επι τα υψηλα ορη και τινες επι τα ταπεινα και ηρχοντο ασφαλως και τεταγμενως
41 Il suffisait d’entendre la rumeur de cette masse, le pas de cette multitude et le bruit des armes qui s’entrechoquaient pour être pris de peur: c’était vraiment une armée grande et puissante.	41 και εσαλευοντο παντες οι ακουοντες φωνης πληθους αυτων και οδοιποριας του πληθους και συγκρουσμου των οπλων ην γαρ η παρεμβολη μεγαλη σφοδρα και ισχυρα
42 Malgré tout, Judas et ses hommes s’avancèrent pour engager le combat et 600 hommes de l’armée du roi tombèrent.	42 και ηγγισεν ιουδας και η παρεμβολη αυτου εις παραταξιν και επεσον απο της παρεμβολης του βασιλεως εξακοσιοι ανδρες
43 Éléazar surnommé Avaran aperçut un des éléphants portant un harnais royal; comme il dépassait tous les autres par sa taille, il pensa que le roi était dessus.	43 και ειδεν ελεαζαρος ο αυαραν εν των θηριων τεθωρακισμενον θωραξιν βασιλικοις και ην υπεραγον παντα τα θηρια και ωηθη οτι εν αυτω εστιν ο βασιλευς
44 Il sacrifia sa vie pour sauver son peuple et devenir célèbre pour toujours.	44 και εδωκεν εαυτον του σωσαι τον λαον αυτου και περιποιησαι εαυτω ονομα αιωνιον
45 Hardiment, il courut sur l’animal au milieu des soldats: il tuait à droite, il tuait à gauche, si bien que les ennemis s’écartaient devant lui.	45 και επεδραμεν αυτω θρασει εις μεσον της φαλαγγος και εθανατου δεξια και ευωνυμα και εσχιζοντο απ' αυτου ενθα και ενθα
46 Il se glissa alors sous l’éléphant, le frappa par en dessous et le tua; la bête s’écroula à terre sur Éléazar qui mourut sur place.	46 και εισεδυ υπο τον ελεφαντα και υπεθηκεν αυτω και ανειλεν αυτον και επεσεν επι την γην επανω αυτου και απεθανεν εκει
47 Les Juifs avaient pu mesurer les forces du roi et l’ardeur de ses soldats, ils leur laissèrent le terrain.	47 και ειδον την ισχυν της βασιλειας και το ορμημα των δυναμεων και εξεκλιναν απ' αυτων
48 Une partie de l’armée du roi monta à Jérusalem pour les combattre et le roi mit en état de siège la Judée et le mont Sion.	48 οι δε εκ της παρεμβολης του βασιλεως ανεβαινον εις συναντησιν αυτων εις ιερουσαλημ και παρενεβαλεν ο βασιλευς εις την ιουδαιαν και εις το ορος σιων
49 Au même moment il faisait la paix avec les gens de Beth-Sour. Ils évacuèrent la ville car ils n’avaient pas de nourriture pour soutenir un siège, vu qu’on était dans l’année sabbatique où la terre est au repos.	49 και εποιησεν ειρηνην μετα των εκ βαιθσουρων και εξηλθον εκ της πολεως οτι ουκ ην αυτοις εκει διατροφη του συγκεκλεισθαι εν αυτη οτι σαββατον ην τη γη
50 Le roi prit possession de Beth-Sour et il y mit une garnison pour la défendre.	50 και κατελαβετο ο βασιλευς την βαιθσουραν και απεταξεν εκει φρουραν τηρειν αυτην
51 Il fit le siège du Temple durant de longs jours avec ses tours et ses machines de siège, avec ses machines à lancer le feu et les pierres, et les plus petites pour les flèches et les cailloux.	51 και παρενεβαλεν επι το αγιασμα ημερας πολλας και εστησεν εκει βελοστασεις και μηχανας και πυροβολα και λιθοβολα και σκορπιδια εις το βαλλεσθαι βελη και σφενδονας
52 De leur côté, les assiégés dressèrent des machines contre celles des attaquants et le siège dura longtemps.	52 και εποιησαν και αυτοι μηχανας προς τας μηχανας αυτων και επολεμησαν ημερας πολλας
53 Il n’y avait pas de nourriture dans les entrepôts parce que c’était la septième année, et les Israélites que l’on avait sauvés des territoires païens et ramenés en Judée avaient mangé les dernières réserves.	53 βρωματα δε ουκ ην εν τοις αγγειοις δια το εβδομον ετος ειναι και οι ανασωζομενοι εις την ιουδαιαν απο των εθνων κατεφαγον το υπολειμμα της παραθεσεως
54 Il ne resta donc que quelques hommes dans le Lieu Saint, car la famine avait été la plus forte et ils s’étaient dispersés chacun chez soi.	54 και υπελειφθησαν εν τοις αγιοις ανδρες ολιγοι οτι κατεκρατησεν αυτων ο λιμος και εσκορπισθησαν εκαστος εις τον τοπον αυτου
55 C’est alors que Lysias reçut des nouvelles de Philippe, celui que le roi Antiocus avait choisi alors qu’il était encore en vie pour élever son fils Antiocus et le préparer à régner.	55 και ηκουσεν λυσιας οτι φιλιππος ον κατεστησεν ο βασιλευς αντιοχος ετι ζωντος αυτου εκθρεψαι αντιοχον τον υιον αυτου εις το βασιλευσαι αυτον
56 Il était revenu de Perse et de Médie avec les troupes qui avaient accompagné le roi, et maintenant il cherchait à prendre en main les affaires.	56 απεστρεψεν απο της περσιδος και μηδιας και αι δυναμεις αι πορευθεισαι μετα του βασιλεως μετ' αυτου και οτι ζητει παραλαβειν τα των πραγματων
57 Lysias voulut donner au plus tôt le signal du départ. Il dit donc au roi, aux chefs de l’armée et aux soldats: “Nous allons en nous affaiblissant, nous avons peu de vivres et la place que nous assiégeons est bien fortifiée; pendant ce temps, les affaires du royaume nous attendent.	57 και κατεσπευδεν και επενευσεν του απελθειν και ειπεν προς τον βασιλεα και τους ηγεμονας της δυναμεως και τους ανδρας εκλειπομεν καθ' ημεραν και η τροφη ημιν ολιγη και ο τοπος ου παρεμβαλλομεν εστιν οχυρος και επικειται ημιν τα της βασιλειας
58 Faisons donc la paix avec ces hommes, faisons la paix avec eux et avec tout leur peuple.	58 νυν ουν δωμεν δεξιας τοις ανθρωποις τουτοις και ποιησωμεν μετ' αυτων ειρηνην και μετα παντος εθνους αυτων
59 Accordons-leur de vivre selon leurs coutumes, comme autrefois, car c’est à cause de ces coutumes que nous avons supprimées, qu’ils se sont soulevés et en sont arrivés là.”	59 και στησωμεν αυτοις του πορευεσθαι τοις νομιμοις αυτων ως το προτερον χαριν γαρ των νομιμων αυτων ων διεσκεδασαμεν ωργισθησαν και εποιησαν ταυτα παντα
60 Le roi et les chefs approuvèrent ses raisons; le roi envoya des hommes pour offrir la paix aux Juifs et ceux-ci acceptèrent.	60 και ηρεσεν ο λογος εναντιον του βασιλεως και των αρχοντων και απεστειλεν προς αυτους ειρηνευσαι και επεδεξαντο
61 Le roi et les chefs s’engagèrent par serment et les assiégés sortirent de la forteresse.	61 και ωμοσεν αυτοις ο βασιλευς και οι αρχοντες επι τουτοις εξηλθον εκ του οχυρωματος
62 Mais lorsque le roi entra au mont Sion et qu’il vit la force de cette place, il viola le serment qu’il avait prêté et donna l’ordre de détruire tout le rempart.	62 και εισηλθεν ο βασιλευς εις ορος σιων και ειδεν το οχυρωμα του τοπου και ηθετησεν τον ορκισμον ον ωμοσεν και ενετειλατο καθελειν το τειχος κυκλοθεν
63 De là, il se mit en route rapidement pour regagner Antioche. Là, il trouva Philippe maître de la ville; il lui livra bataille et reprit la ville par la force.	63 και απηρεν κατα σπουδην και απεστρεψεν εις αντιοχειαν και ευρεν φιλιππον κυριευοντα της πολεως και επολεμησεν προς αυτον και κατελαβετο την πολιν βια