1 La cattiva fama porterà vergogna e biasimo: tale è la sorte del peccatore che simula. | 1 Jak złe imię powoduje wstyd i niesławę, tak nieszczęście spotka grzeszącego obłudą. |
2 Non eccedere nelle smanie della passione, che abbatte la tua forza come un toro; | 2 Nie wydawaj się na pastwę swych pożądliwości, żeby nie poszarpały twej duszy, jak rozwścieczone zwierzę. |
3 divora le tue foglie e devasta i tuoi frutti, per lasciarti come albero avvizzito. | 3 Zjedzą z ciebie liście, zmarnują owoce, a potem zostawią cię jak uschnięte drzewo. |
4 La passione sfrenata rovina chi la possiede e lo rende ridicolo ai suoi nemici. | 4 Każdą swą ofiarę niszczą ślepe żądze i czynią ją pośmiewiskiem dla okrutnych wrogów. |
5 Il parlare dolce moltiplica gli amici e la lingua affabile trova accoglienza. | 5 Słowem miłym pomnaża się przyjaciół i nikt nie stroni od ust dobrze mówiących. |
6 Siano molti in pace con te, ma tuoi consiglieri, uno su mille. | 6 Miej wielu takich, co cię pozdrawiają życzliwie, lecz ufaj w pełni jednemu na tysiąc. |
7 Prima di farti un amico, mettilo alla prova, non confidarti subito con lui. | 7 Jeżeli chcesz mieć przyjaciela, najpierw go wypróbuj. Nie obdarzaj go zbyt szybko swoim zaufaniem. |
8 C'è chi è amico quando gli conviene, ma non resiste nel giorno della disgrazia. | 8 Niektórzy stają się przyjaciółmi, bo tak im wygodnie, lecz przestają być nimi, gdy znajdziesz się w biedzie. |
9 C'è l'amico che diventa nemico e svela agli altri i vostri litigi. | 9 Niejeden przyjaciel staje się z czasem wrogiem i ujawnia wasze spory ku twemu zawstydzeniu. |
10 C'è l'amico compagno dei banchetti, che si dilegua nella tribolazione. | 10 Bywają przyjaciele jako goście przy stole, ale za dni ucisku nie znajdziesz ich nigdzie. |
11 Nella tua prosperità si sentirà come te, comanderà anche ai tuoi servi. | 11 Gdy dobrze ci się wiedzie, wtedy jest jakby drugim tobą, gdy w nieszczęście popadniesz odchodzi od ciebie. |
12 Se sei sfortunato, lui sarà contro di te e non si farà più vedere da te. | 12 Gdy znajdziesz się w biedzie, przeciw tobie się zwróci, albo przynajmniej skryje się przed tobą. |
13 Rimani lontano dai nemici, sii circospetto anche con gli amici. | 13 Trzymaj się z dala od swoim wrogów, a wobec przyjaciół miej się na baczności. |
14 L'amico fedele è solido rifugio, chi lo trova trova un tesoro. | 14 Wierny przyjaciel to jak bezpieczne schronienie kto znajdzie takiego to jakby skarb posiadł. |
15 L'amico fedele non ha prezzo, non c'è misura per il suo valore. | 15 Na przyjaciela wiernego nie ma żadnej ceny, nic nie jest w stanie jemu dorównać. |
16 L'amico fedele è medicina che dà vita, lo troveranno quanti temono il Signore. | 16 Wierny przyjaciel jest balsamem życia, znajduje go ten tylko, kto boi się Boga. |
17 Chi teme il Signore è cauto nelle sue amicizie: come è lui, tali saranno i suoi amici. | 17 Kto boi się Pana, znajdzie przyjaźń prawdziwą, i jakim on sam jest, takim jego przyjaciel. |
18 Figlio, fin da giovane ricerca l'istruzione e fino alla vecchiaia troverai sapienza. | 18 Synu mój, od wczesnej młodości słuchaj nauk, a będziesz posiadał mądrość do późnej starości. |
19 Avvicinati ad essa come chi ara e semina, e attendi poi i suoi buoni frutti; con poca fatica la coltiverai e mangerai presto le sue primizie. | 19 Oracz i siewca pole uprawia w nadziei, że zbierze kiedyś należyte plony: potrudzisz się trochę, lecz ucieszą cię wkrótce owoce twej pracy. |
20 La sapienza è difficile per gli ignoranti, l'insensato non vi si applica. | 20 Twarda jest mądrość dla głupców i ten, kto nieroztropny, nigdy w niej nie wytrwa. |
21 E' pietra pesante che spossa la sua forza, fa presto a scrollarsela d'addosso. | 21 Ciąży mu niczym kamień olbrzymi, którego on czym prędzej chciałby się pozbyć. |
22 La sapienza è come vuole il suo nome: non si manifesta a molti. | 22 Bo karność zgodnie ze swą nazwą nie jest wygodna dla każdego człowieka. |
23 Ascolta, figlio, ti mostrerò il mio pensiero, non rifiutare il mio consiglio. | 23 Posłuchaj mnie, mój synu, przyjmij mą naukę i nie odrzucaj rad moich. |
24 Introduci i piedi nei suoi ceppi ed il collo nei suoi lacci. | 24 Włóż swoje nogi w jej pęta, na szyję pozwól sobie włożyć jej jarzmo. |
25 Abbassa le tue spalle per caricartela, non infastidirti per i suoi legami. | 25 Weź jej ciężar na swe ramiona i podźwignij, i nie narzekaj tak bardzo na jej więzy. |
26 Avvicìnati ad essa con tutto l'animo, con tutta la forza osserva le sue vie. | 26 Całym sercem staraj się do niej dotrzeć, wszystkimi siłami trzymaj się jej drogi. |
27 Ricerca le sue tracce e si farà conoscere, una volta afferrata non l'abbandonare. | 27 Pytaj, badaj i szukaj, a znajdziesz, a gdy ją już posiądziesz, nie daj jej sobie wyrwać! |
28 Alla fine otterrai il suo riposo, si muterà per te in godimento. | 28 Bo w niej znajdziesz w końcu odpocznienie, a ona będzie ci samą radością. |
29 I suoi ceppi saranno robusta difesa, i suoi collari una veste sontuosa. | 29 Jej więzy zapewnią ci bezpieczne schronienie, a jej jarzmo szczerozłotą ozdobę. |
30 Essa porta un paludamento d'oro, i suoi ceppi son fili di porpora. | 30 Ozdobą ze złota będzie ci jej jarzmo, a pęta okażą się ze złotych nici. |
31 L'indosserai come veste sontuosa, la cingerai come corona d'allegrezza. | 31 Przyodziejesz się w nią jak w szatę wspaniałą, włożysz ją sobie na skronie jak drogą koronę. |
32 Se vuoi, o figlio, puoi essere istruito, se ti ci dedichi diventerai perspicace; | 32 Jeżeli tylko zechcesz, mój synu, możesz posiąść mądrość, mądrym będziesz, jeśli zapragniesz tego całym sercem. |
33 se ti piace ascoltare, apprenderai, se apri il tuo orecchio, diventerai sapiente. | 33 Jeśli jesteś gotów słuchać, otrzymasz mądre wskazania, nadstaw tylko uszu, a staniesz się mądry. |
34 Stai dove ci sono molti anziani, attàccati alla loro sapienza. | 34 Śpiesz chętnie na zgromadzenia starszych i przyłączaj się do każdego, kto już jest mądry. |
35 Ascolta volentieri ogni discorso divino, non ti sfuggano i proverbi della sapienza. | 35 Słuchaj chętnie każdej zbożnej mowy, staraj się zapamiętać każde mądre zdanie. |
36 Se vedi un sapiente, avvicinalo di buon mattino, il tuo piede pesti sempre la sua soglia. | 36 Przypatruj się pilnie temu, który mądrość posiada, niech twoje stopy przekraczają często jego progi. |
37 Medita i comandamenti del Signore, òccupati sempre dei suoi precetti. Egli renderà forte il tuo cuore, ti sarà data la sapienza che desideri. | 37 I rozważaj ciągle przykazania Pana, I zastanawiaj się nad nakazami Jego. Pan bowiem umocni twoje serce i będzie ci dana mądrość, której tak pożądasz. |