1 Nieżywa mucha zepsuje naczynie wonnego olejku. Bardziej niż mądrość, niż sława zaważy trochę głupoty. | 1 - Le mosche morte corrompono l'aroma dell'unguento:[così] più che la sapienza e la gloria ha peso un po' di follia. |
2 Serce mędrca zwraca się ku prawej stronie, a serce głupca ku lewej. | 2 Il cuor del savio è alla sua destrae il cuor dello stolto alla sua sinistra. |
3 Nawet gdy głupiec idzie drogą, brakuje mu rozwagi i mówi o każdym: To głupiec. | 3 E quando lo stolto cammina per via, essendo egli uno sciocco, tutti reputa stolti. |
4 Jeśli gniew władcy się przeciw tobie podniesie, miejsca swego nie opuszczaj, bo zachowanie spokoju zapobiec może wielkim wykroczeniom. | 4 Se l'animo del potente si leva contro di te, non abbandonare il tuo posto; giacchè il rimedio [della calma] fa cessare le più grandi colpe. |
5 Jest zło - widziałem je pod słońcem, to błąd ze strony władcy: | 5 C'è un male, ch'io vidi sotto il sole, derivante, qual errore, da chi governa: |
6 wynosi się głupotę na stanowiska wysokie, podczas gdy zdolni siedzą nisko. | 6 lo stolto [cioè] posto nella dignità più altae i nobili confinati in basso. |
7 Widziałem sługi na koniach, a książąt kroczących, jak słudzy, pieszo. | 7 Vidi schiavi a cavallo, e principi andare a piedi come schiavi. |
8 Kto kopie dół, ten może weń wpaść, a tego, kto mur rozwala, ukąsić może żmija. | 8 Chi scava una fossa, ci cadrà dentro, e chi abbatte una siepe, lo morderà una serpe. |
9 Kto wyłamuje kamienie, może się o nie skaleczyć, kto rąbie drwa, naraża się na niebezpieczeństwo. | 9 Chi smuove sassi ne sarà colpito, e chi spacca le legna, corre rischio d'esserne ferito. |
10 Jeśli siekiera się stępi, a nie naostrzy się jej, trzeba zwiększyć wysiłek. Pożyteczna jest wtedy mądrość, by osiągnąć powodzenie. | 10 Se spuntato è il ferro, e non è più come prima, ma ha perduto il taglio, molta fatica ci vuole ad affilarlo;[così] frutto d'industre lavoro è la sapienza. |
11 Jeżeli żmija ukąsi, nim doszło do zaklęcia, traci swój zysk zaklinacz. | 11 Se il serpe morde in silenzio, non è da meno di esso chi sparla in segreto. |
12 Słowa z ust mędrca są przyjemnością, lecz usta głupca gubią jego samego. | 12 Le parole della bocca del savio son [piene di] grazia; le labbra dello stolto lo mandano in rovina: |
13 Początek słów jego ust to głupstwo, a koniec jego mowy to wielkie szaleństwo. | 13 il principio delle sue parole è stoltezza, e la fine del suo parlare, perniciosa follia. |
14 A głupiec mnoży słowa. Nie wie przecież człowiek, co będzie, bo kto mu oznajmi, co będzie potem? | 14 Lo stolto moltiplica le parole, mentre l'uomo ignora quel che fu prima di lui, e chi mai potrebbe indicargli ciò che avverrà dopo? |
15 Głupiec tak się męczy wysiłkiem, że nie potrafi nawet dotrzeć do miasta. | 15 Il travagliarsi degli stolti gli stanca [vanamente], giacchè non sanno [neppure] andare in città! |
16 Biada ci, kraju, którego królem jest prostak i gdzie książęta już z rana ucztują! | 16 Guai a te, o paese, che hai per re un fanciullo, e i cui principi si rimpinzano [sin] dal mattino. |
17 Szczęśliwyś, kraju, którego król ze szlachetnie urodzonych pochodzi, i gdzie książęta w czasie właściwym ucztują, na sposób męski, bez uprawiania pijaństwa. | 17 Beato il paese, il cui re è nobile, e i cui principi mangiano a tempo debito, per ristorar le forze e non per gozzoviglia. |
18 Skutkiem wielkiego lenistwa chyli się strop, gdy ręce są opuszczone, przecieka dom. | 18 Per via della pigrizia precipiterà il soffitto, e per l'inerzia delle mani farà acqua la casa. |
19 Gdy dla zabawy gotują biesiadę i wino życie rozwesela, a pieniądz na wszystko pozwala: | 19 A sollazzo banchettan [gli stolti], e del vino [abusano] per crapulare in vita: tutto obbedisce al danaro. |
20 w myślach nawet swoich nie złorzecz królowi ani w sypialni swojej nie przeklinaj możnego, bo ptactwo powietrzne zaniesie głos, a to, co skrzydlate, doniesie słowa. | 20 [Neppur] col pensiero non sparlare del re, e [neppur] nel segreto di tua stanza non dir male del ricco: perchè gli ucccelli del cielo trasporteran la tua voce, e i volatili riferiran le tue parole. |