1 τους εμους λογους υιε φοβηθητι και δεξαμενος αυτους μετανοει ταδε λεγει ο ανηρ τοις πιστευουσιν θεω και παυομαι | 1 Here are some more of Solomon's proverbs, transcribed at the court of Hezekiah king of Judah: |
2 αφρονεστατος γαρ ειμι παντων ανθρωπων και φρονησις ανθρωπων ουκ εστιν εν εμοι | 2 To conceal a matter, this is the glory of God, to sift it thoroughly, the glory of kings. |
3 θεος δεδιδαχεν με σοφιαν και γνωσιν αγιων εγνωκα | 3 The heavens for height and the earth for depth, unfathomable, as are the hearts of kings. |
4 τις ανεβη εις τον ουρανον και κατεβη τις συνηγαγεν ανεμους εν κολπω τις συνεστρεψεν υδωρ εν ιματιω τις εκρατησεν παντων των ακρων της γης τι ονομα αυτω η τι ονομα τοις τεκνοις αυτου ινα γνως | 4 From silver remove the dross and it emerges wholly purified; |
5 παντες λογοι θεου πεπυρωμενοι υπερασπιζει δε αυτος των ευλαβουμενων αυτον | 5 from the king's presence remove the wicked and on uprightness his throne is founded. |
6 μη προσθης τοις λογοις αυτου ινα μη ελεγξη σε και ψευδης γενη | 6 In the presence of the king do not give yourself airs, do not take a place among the great; |
7 δυο αιτουμαι παρα σου μη αφελης μου χαριν προ του αποθανειν με | 7 better to be invited, 'Come up here', than be humiliated in the presence of the prince. |
8 ματαιον λογον και ψευδη μακραν μου ποιησον πλουτον δε και πενιαν μη μοι δως συνταξον δε μοι τα δεοντα και τα αυταρκη | 8 What your eyes have witnessed do not produce too quickly at the trial, for what are you to do at theend should your neighbour confute you? |
9 ινα μη πλησθεις ψευδης γενωμαι και ειπω τις με ορα η πενηθεις κλεψω και ομοσω το ονομα του θεου | 9 Have the quarrel out with your neighbour. but do not disclose another's secret, |
10 μη παραδως οικετην εις χειρας δεσποτου μηποτε καταρασηται σε και αφανισθης | 10 for fear your listener put you to shame, and the loss of repute be irremediable. |
11 εκγονον κακον πατερα καταραται την δε μητερα ουκ ευλογει | 11 Like apples of gold inlaid with silver is a word that is aptly spoken. |
12 εκγονον κακον δικαιον εαυτον κρινει την δε εξοδον αυτου ουκ απενιψεν | 12 A golden ring, an ornament of finest gold, is a wise rebuke to an attentive ear. |
13 εκγονον κακον υψηλους οφθαλμους εχει τοις δε βλεφαροις αυτου επαιρεται | 13 The coolness of snow in harvest time, such is a trustworthy messenger to those who send him: herevives the soul of his master. |
14 εκγονον κακον μαχαιρας τους οδοντας εχει και τας μυλας τομιδας ωστε αναλισκειν και κατεσθιειν τους ταπεινους απο της γης και τους πενητας αυτων εξ ανθρωπων | 14 Clouds and wind, but no rain: such is anyone whose promises are princely but never kept. |
15 τη βδελλη τρεις θυγατερες ησαν αγαπησει αγαπωμεναι και αι τρεις αυται ουκ ενεπιμπλασαν αυτην και η τεταρτη ουκ ηρκεσθη ειπειν ικανον | 15 With patience a judge may be cajoled: a soft tongue breaks bones. |
16 αδης και ερως γυναικος και ταρταρος και γη ουκ εμπιπλαμενη υδατος και υδωρ και πυρ ου μη ειπωσιν αρκει | 16 Eat to your satisfaction what honey you may find, but not to excess or you wil bring it up again. |
17 οφθαλμον καταγελωντα πατρος και ατιμαζοντα γηρας μητρος εκκοψαισαν αυτον κορακες εκ των φαραγγων και καταφαγοισαν αυτον νεοσσοι αετων | 17 Do not set foot too often in your neighbour's house, for fear the neighbour tire of you and come tohate you. |
18 τρια δε εστιν αδυνατα μοι νοησαι και το τεταρτον ουκ επιγινωσκω | 18 A mace, a sword, a piercing arrow, such is anyone who bears false witness against a companion. |
19 ιχνη αετου πετομενου και οδους οφεως επι πετρας και τριβους νηος ποντοπορουσης και οδους ανδρος εν νεοτητι | 19 Decaying tooth, lame foot, such is the fickle when trusted in time of trouble: |
20 τοιαυτη οδος γυναικος μοιχαλιδος η οταν πραξη απονιψαμενη ουδεν φησιν πεπραχεναι ατοπον | 20 as well take off your coat in bitter weather. You are pouring vinegar on a wound when you sing songsto a sorrowing heart. |
21 δια τριων σειεται η γη το δε τεταρτον ου δυναται φερειν | 21 If your enemy is hungry, give him something to eat; if thirsty, something to drink. |
22 εαν οικετης βασιλευση και αφρων πλησθη σιτιων | 22 By this you will be heaping red-hot coals on his head, and Yahweh wil reward you. |
23 και οικετις εαν εκβαλη την εαυτης κυριαν και μισητη γυνη εαν τυχη ανδρος αγαθου | 23 The north wind begets the rain, and a backbiting tongue, black looks. |
24 τεσσαρα δε εστιν ελαχιστα επι της γης ταυτα δε εστιν σοφωτερα των σοφων | 24 Better the corner of a roof to live on than a house shared with a quarrelsome woman. |
25 οι μυρμηκες οις μη εστιν ισχυς και ετοιμαζονται θερους την τροφην | 25 Cold water to a thirsty throat; such is good news from a distant land. |
26 και οι χοιρογρυλλιοι εθνος ουκ ισχυρον οι εποιησαντο εν πετραις τους εαυτων οικους | 26 A churned -- up spring, a fountain fouled; such is the upright person trembling before the wicked. |
27 αβασιλευτον εστιν η ακρις και εκστρατευει αφ' ενος κελευσματος ευτακτως | 27 It is not good to eat too much honey, nor to seek for glory on top of glory. |
28 και καλαβωτης χερσιν ερειδομενος και ευαλωτος ων κατοικει εν οχυρωμασιν βασιλεως | 28 An open town, and without defences: such is anyone who lacks self-control. |
29 τρια δε εστιν α ευοδως πορευεται και το τεταρτον ο καλως διαβαινει | |
30 σκυμνος λεοντος ισχυροτερος κτηνων ος ουκ αποστρεφεται ουδε καταπτησσει κτηνος | |
31 και αλεκτωρ εμπεριπατων θηλειαις ευψυχος και τραγος ηγουμενος αιπολιου και βασιλευς δημηγορων εν εθνει | |
32 εαν προη σεαυτον εις ευφροσυνην και εκτεινης την χειρα σου μετα μαχης ατιμασθηση | |
33 αμελγε γαλα και εσται βουτυρον εαν δε εκπιεζης μυκτηρας εξελευσεται αιμα εαν δε εξελκης λογους εξελευσονται κρισεις και μαχαι | |