1 τους εμους λογους υιε φοβηθητι και δεξαμενος αυτους μετανοει ταδε λεγει ο ανηρ τοις πιστευουσιν θεω και παυομαι | 1 These also are proverbs of Solomon. The men of Hezekiah, king of Judah, transmitted them. |
2 αφρονεστατος γαρ ειμι παντων ανθρωπων και φρονησις ανθρωπων ουκ εστιν εν εμοι | 2 God has glory in what he conceals, kings have glory in what they fathom. |
3 θεος δεδιδαχεν με σοφιαν και γνωσιν αγιων εγνωκα | 3 As the heavens in height, and the earth in depth, the heart of kings is unfathomable. |
4 τις ανεβη εις τον ουρανον και κατεβη τις συνηγαγεν ανεμους εν κολπω τις συνεστρεψεν υδωρ εν ιματιω τις εκρατησεν παντων των ακρων της γης τι ονομα αυτω η τι ονομα τοις τεκνοις αυτου ινα γνως | 4 Remove the dross from silver, and it comes forth perfectly purified; |
5 παντες λογοι θεου πεπυρωμενοι υπερασπιζει δε αυτος των ευλαβουμενων αυτον | 5 Remove the wicked from the presence of the king, and his throne is made firm through righteousness. |
6 μη προσθης τοις λογοις αυτου ινα μη ελεγξη σε και ψευδης γενη | 6 Claim no honor in the king's presence, nor occupy the place of great men; |
7 δυο αιτουμαι παρα σου μη αφελης μου χαριν προ του αποθανειν με | 7 For it is better that you be told, "Come up closer!" than that you be humbled before the prince. |
8 ματαιον λογον και ψευδη μακραν μου ποιησον πλουτον δε και πενιαν μη μοι δως συνταξον δε μοι τα δεοντα και τα αυταρκη | 8 What your eyes have seen bring not forth hastily against an opponent; For what will you do later on when your neighbor puts you to shame? |
9 ινα μη πλησθεις ψευδης γενωμαι και ειπω τις με ορα η πενηθεις κλεψω και ομοσω το ονομα του θεου | 9 Discuss your case with your neighbor, but another man's secret do not disclose; |
10 μη παραδως οικετην εις χειρας δεσποτου μηποτε καταρασηται σε και αφανισθης | 10 Lest, hearing it, he reproach you, and your ill repute cease not. |
11 εκγονον κακον πατερα καταραται την δε μητερα ουκ ευλογει | 11 Like golden apples in silver settings are words spoken at the proper time. |
12 εκγονον κακον δικαιον εαυτον κρινει την δε εξοδον αυτου ουκ απενιψεν | 12 Like a golden earring, or a necklace of fine gold, is a wise reprover to an obedient ear. |
13 εκγονον κακον υψηλους οφθαλμους εχει τοις δε βλεφαροις αυτου επαιρεται | 13 Like the coolness of snow in the heat of the harvest is a faithful messenger for the one who sends him. (He refreshes the soul of his master.) |
14 εκγονον κακον μαχαιρας τους οδοντας εχει και τας μυλας τομιδας ωστε αναλισκειν και κατεσθιειν τους ταπεινους απο της γης και τους πενητας αυτων εξ ανθρωπων | 14 Like clouds and wind when no rain follows is the man who boastfully promises what he never gives. |
15 τη βδελλη τρεις θυγατερες ησαν αγαπησει αγαπωμεναι και αι τρεις αυται ουκ ενεπιμπλασαν αυτην και η τεταρτη ουκ ηρκεσθη ειπειν ικανον | 15 By patience is a ruler persuaded, and a soft tongue will break a bone. |
16 αδης και ερως γυναικος και ταρταρος και γη ουκ εμπιπλαμενη υδατος και υδωρ και πυρ ου μη ειπωσιν αρκει | 16 If you find honey, eat only what you need, lest you become glutted with it and vomit it up. |
17 οφθαλμον καταγελωντα πατρος και ατιμαζοντα γηρας μητρος εκκοψαισαν αυτον κορακες εκ των φαραγγων και καταφαγοισαν αυτον νεοσσοι αετων | 17 Let your foot be seldom in your neighbor's house, lest he have more than enough of you, and hate you. |
18 τρια δε εστιν αδυνατα μοι νοησαι και το τεταρτον ουκ επιγινωσκω | 18 Like a club, or a sword, or a sharp arrow, is the man who bears false witness against his neighbor. |
19 ιχνη αετου πετομενου και οδους οφεως επι πετρας και τριβους νηος ποντοπορουσης και οδους ανδρος εν νεοτητι | 19 Like an infected tooth or an unsteady foot is (dependence on) a faithless man in time of trouble. |
20 τοιαυτη οδος γυναικος μοιχαλιδος η οταν πραξη απονιψαμενη ουδεν φησιν πεπραχεναι ατοπον | 20 Like a moth in clothing, or a maggot in wood, sorrow gnaws at the human heart. |
21 δια τριων σειεται η γη το δε τεταρτον ου δυναται φερειν | 21 If your enemy be hungry, give him food to eat, if he be thirsty, give him to drink; |
22 εαν οικετης βασιλευση και αφρων πλησθη σιτιων | 22 For live coals you will heap on his head, and the LORD will vindicate you. |
23 και οικετις εαν εκβαλη την εαυτης κυριαν και μισητη γυνη εαν τυχη ανδρος αγαθου | 23 The north wind brings rain, and a backbiting tongue an angry countenance. |
24 τεσσαρα δε εστιν ελαχιστα επι της γης ταυτα δε εστιν σοφωτερα των σοφων | 24 It is better to dwell in a corner of the housetop than in a roomy house with a quarrelsome woman. |
25 οι μυρμηκες οις μη εστιν ισχυς και ετοιμαζονται θερους την τροφην | 25 Like cool water to one faint from thirst is good news from a far country. |
26 και οι χοιρογρυλλιοι εθνος ουκ ισχυρον οι εποιησαντο εν πετραις τους εαυτων οικους | 26 Like a troubled fountain or a polluted spring is a just man who gives way before the wicked. |
27 αβασιλευτον εστιν η ακρις και εκστρατευει αφ' ενος κελευσματος ευτακτως | 27 To eat too much honey is not good; nor to seek honor after honor. |
28 και καλαβωτης χερσιν ερειδομενος και ευαλωτος ων κατοικει εν οχυρωμασιν βασιλεως | 28 Like an open city with no defenses is the man with no check on his feelings. |
29 τρια δε εστιν α ευοδως πορευεται και το τεταρτον ο καλως διαβαινει | |
30 σκυμνος λεοντος ισχυροτερος κτηνων ος ουκ αποστρεφεται ουδε καταπτησσει κτηνος | |
31 και αλεκτωρ εμπεριπατων θηλειαις ευψυχος και τραγος ηγουμενος αιπολιου και βασιλευς δημηγορων εν εθνει | |
32 εαν προη σεαυτον εις ευφροσυνην και εκτεινης την χειρα σου μετα μαχης ατιμασθηση | |
33 αμελγε γαλα και εσται βουτυρον εαν δε εκπιεζης μυκτηρας εξελευσεται αιμα εαν δε εξελκης λογους εξελευσονται κρισεις και μαχαι | |