1 τους εμους λογους υιε φοβηθητι και δεξαμενος αυτους μετανοει ταδε λεγει ο ανηρ τοις πιστευουσιν θεω και παυομαι | 1 Estos también son proverbios de Salomón, coleccionados por los hombres de Ezequías, rey de Judá. |
2 αφρονεστατος γαρ ειμι παντων ανθρωπων και φρονησις ανθρωπων ουκ εστιν εν εμοι | 2 Es gloria de Dios mantener oculta una cosa, y gloria de los reyes investigarla. |
3 θεος δεδιδαχεν με σοφιαν και γνωσιν αγιων εγνωκα | 3 El cielo por su altura, la tierra por su profundidad, y el corazón de los reyes son impenetrables. |
4 τις ανεβη εις τον ουρανον και κατεβη τις συνηγαγεν ανεμους εν κολπω τις συνεστρεψεν υδωρ εν ιματιω τις εκρατησεν παντων των ακρων της γης τι ονομα αυτω η τι ονομα τοις τεκνοις αυτου ινα γνως | 4 Quita las escorias de la plata, y saldrá un vaso para el orfebre; |
5 παντες λογοι θεου πεπυρωμενοι υπερασπιζει δε αυτος των ευλαβουμενων αυτον | 5 quita al malvado de la presencia del rey, y su trono se afianzará en la justicia. |
6 μη προσθης τοις λογοις αυτου ινα μη ελεγξη σε και ψευδης γενη | 6 No te des importancia en la presencia del rey ni te pongas en el lugar de los grandes: |
7 δυο αιτουμαι παρα σου μη αφελης μου χαριν προ του αποθανειν με | 7 más vale que te digan: «Sube aquí», que verte humillado ante un noble. Lo que han visto tus ojos, |
8 ματαιον λογον και ψευδη μακραν μου ποιησον πλουτον δε και πενιαν μη μοι δως συνταξον δε μοι τα δεοντα και τα αυταρκη | 8 no te apresures a llevarlo a juicio; porque ¿qué harás al final, cuando tu prójimo te cubra de confusión? |
9 ινα μη πλησθεις ψευδης γενωμαι και ειπω τις με ορα η πενηθεις κλεψω και ομοσω το ονομα του θεου | 9 Defiende tu causa contra tu prójimo, pero no reveles el secreto de otro, |
10 μη παραδως οικετην εις χειρας δεσποτου μηποτε καταρασηται σε και αφανισθης | 10 no sea que te eche en cara el que lo oye y tu infamia sea irreparable. |
11 εκγονον κακον πατερα καταραται την δε μητερα ουκ ευλογει | 11 Manzanas de oro con filigranas de plata es la palabra dicha oportunamente. |
12 εκγονον κακον δικαιον εαυτον κρινει την δε εξοδον αυτου ουκ απενιψεν | 12 Anillo de oro y collar de oro fino es el sabio que reprende al que sabe escuchar. |
13 εκγονον κακον υψηλους οφθαλμους εχει τοις δε βλεφαροις αυτου επαιρεται | 13 Como frescura de nieve en tiempo de cosecha es el emisario fiel para aquel que lo envía: él reconforta el ánimo de su señor. |
14 εκγονον κακον μαχαιρας τους οδοντας εχει και τας μυλας τομιδας ωστε αναλισκειν και κατεσθιειν τους ταπεινους απο της γης και τους πενητας αυτων εξ ανθρωπων | 14 Nubes y viento, pero sin lluvia, es el que se jacta de dar y no da nada. |
15 τη βδελλη τρεις θυγατερες ησαν αγαπησει αγαπωμεναι και αι τρεις αυται ουκ ενεπιμπλασαν αυτην και η τεταρτη ουκ ηρκεσθη ειπειν ικανον | 15 Con mucha paciencia se convence a un magistrado, y la lengua suave quiebra hasta un hueso. |
16 αδης και ερως γυναικος και ταρταρος και γη ουκ εμπιπλαμενη υδατος και υδωρ και πυρ ου μη ειπωσιν αρκει | 16 ¿Has encontrado miel? Come lo indispensable, no sea que te hartes y la tengas que vomitar. |
17 οφθαλμον καταγελωντα πατρος και ατιμαζοντα γηρας μητρος εκκοψαισαν αυτον κορακες εκ των φαραγγων και καταφαγοισαν αυτον νεοσσοι αετων | 17 Pon tu pie raramente en la casa de tu vecino, no sea que se harte de ti y te aborrezca. |
18 τρια δε εστιν αδυνατα μοι νοησαι και το τεταρτον ουκ επιγινωσκω | 18 Maza, espada y flecha puntiaguda es el que atestigua falsamente contra su prójimo. |
19 ιχνη αετου πετομενου και οδους οφεως επι πετρας και τριβους νηος ποντοπορουσης και οδους ανδρος εν νεοτητι | 19 Diente picado, pie que vacila es confiar en el traidor cuando llega la adversidad. |
20 τοιαυτη οδος γυναικος μοιχαλιδος η οταν πραξη απονιψαμενη ουδεν φησιν πεπραχεναι ατοπον | 20 Quitar el manto en un día de frío, echar vinagre sobre una llaga es entonar canciones a un corazón afligido. |
21 δια τριων σειεται η γη το δε τεταρτον ου δυναται φερειν | 21 Si tu enemigo tiene hambre, dale de comer; si tiene sed, dale de beber: |
22 εαν οικετης βασιλευση και αφρων πλησθη σιτιων | 22 así acumulas carbones encendidos sobre tu cabeza y el Señor te recompensará. |
23 και οικετις εαν εκβαλη την εαυτης κυριαν και μισητη γυνη εαν τυχη ανδρος αγαθου | 23 El viento del norte engendra la lluvia y la lengua simuladora, un rostro irritado. |
24 τεσσαρα δε εστιν ελαχιστα επι της γης ταυτα δε εστιν σοφωτερα των σοφων | 24 Más vale habitar en un rincón del techo que compartir la casa con una mujer pendenciera. |
25 οι μυρμηκες οις μη εστιν ισχυς και ετοιμαζονται θερους την τροφην | 25 Agua fresca para una garganta reseca es una buena noticia que llega de un país lejano. |
26 και οι χοιρογρυλλιοι εθνος ουκ ισχυρον οι εποιησαντο εν πετραις τους εαυτων οικους | 26 Fuente enturbiada y manantial contaminado es el justo que vacila ante el malvado. |
27 αβασιλευτον εστιν η ακρις και εκστρατευει αφ' ενος κελευσματος ευτακτως | 27 No es bueno comer mucha miel ni buscar excesivos honores. |
28 και καλαβωτης χερσιν ερειδομενος και ευαλωτος ων κατοικει εν οχυρωμασιν βασιλεως | 28 Ciudad desmantelada y sin muralla es el hombre que no domina su genio. |
29 τρια δε εστιν α ευοδως πορευεται και το τεταρτον ο καλως διαβαινει | |
30 σκυμνος λεοντος ισχυροτερος κτηνων ος ουκ αποστρεφεται ουδε καταπτησσει κτηνος | |
31 και αλεκτωρ εμπεριπατων θηλειαις ευψυχος και τραγος ηγουμενος αιπολιου και βασιλευς δημηγορων εν εθνει | |
32 εαν προη σεαυτον εις ευφροσυνην και εκτεινης την χειρα σου μετα μαχης ατιμασθηση | |
33 αμελγε γαλα και εσται βουτυρον εαν δε εκπιεζης μυκτηρας εξελευσεται αιμα εαν δε εξελκης λογους εξελευσονται κρισεις και μαχαι | |