1 Και αυται ειναι παροιμιαι του Σολομωντος, τας οποιας συνελεξαν οι ανθρωποι του Εζεκιου, βασιλεως του Ιουδα. | 1 Here are some more of Solomon's proverbs, transcribed at the court of Hezekiah king of Judah: |
2 Δοξα του Θεου ειναι να καλυπτη το πραγμα? δοξα δε των βασιλεων να εξιχνιαζωσι το πραγμα. | 2 To conceal a matter, this is the glory of God, to sift it thoroughly, the glory of kings. |
3 Ο ουρανος κατα το υψος και η γη κατα το βαθος και η καρδια των βασιλεων ειναι ανεξερευνητα. | 3 The heavens for height and the earth for depth, unfathomable, as are the hearts of kings. |
4 Αφαιρεσον την σκωριαν απο του αργυρου, και σκευος θελει εξελθει εις τον χρυσοχοον? | 4 From silver remove the dross and it emerges wholly purified; |
5 αφαιρεσον τους ασεβεις απ' εμπροσθεν του βασιλεως, και ο θρονος αυτου θελει στερεωθη εν δικαιοσυνη. | 5 from the king's presence remove the wicked and on uprightness his throne is founded. |
6 Μη αλαζονευου εμπροσθεν του βασιλεως, και μη ιστασαι εν τω τοπω των μεγαλων? | 6 In the presence of the king do not give yourself airs, do not take a place among the great; |
7 Διοτι καλητερον να σοι ειπωσιν, Αναβα εδω, παρα να καταβιβασθης επι παρουσια του αρχοντος, τον οποιον ειδον οι οφθαλμοι σου. | 7 better to be invited, 'Come up here', than be humiliated in the presence of the prince. |
8 Μη εξελθης εις εριδα ταχεως? μηποτε εν τω τελει απορησης τι να καμης, οταν ο πλησιον σου σε καταισχυνη. | 8 What your eyes have witnessed do not produce too quickly at the trial, for what are you to do at theend should your neighbour confute you? |
9 Εκδικασον την δικην σου μετα του πλησιον σου? και μη ανακαλυπτε το μυστικον αλλου? | 9 Have the quarrel out with your neighbour. but do not disclose another's secret, |
10 Μηποτε ο ακουων σε ονειδιση και η καταισχυνη σου δεν εξαλειφθη. | 10 for fear your listener put you to shame, and the loss of repute be irremediable. |
11 Λογος λαληθεις πρεποντως ειναι μηλα χρυσα εις ποικιλματα αργυρα. | 11 Like apples of gold inlaid with silver is a word that is aptly spoken. |
12 Ως ενωτιον χρυσουν και στολιδιον καθαρου χρυσιου, ειναι ο σοφος ο ελεγχων ωτιον υπηκοον. | 12 A golden ring, an ornament of finest gold, is a wise rebuke to an attentive ear. |
13 Ως το ψυχος της χιονος εν καιρω του θερισμου, ουτως ειναι ο πιστος πρεσβυς εις τους αποστελλοντας αυτον? διοτι αναπαυει την ψυχην των κυριων αυτου. | 13 The coolness of snow in harvest time, such is a trustworthy messenger to those who send him: herevives the soul of his master. |
14 Ο καυχωμενος εις δωρον ψευδες ομοιαζει συννεφα και ανεμον χωρις βροχης. | 14 Clouds and wind, but no rain: such is anyone whose promises are princely but never kept. |
15 Δι' υπομονης πειθεται ο ηγεμων? και η γλυκεια γλωσσα συντριβει οστα. | 15 With patience a judge may be cajoled: a soft tongue breaks bones. |
16 Ευρηκας μελι; φαγε οσον σοι ειναι αρκετον, μηποτε υπερεμπλησθης απ' αυτου και εξεμεσης αυτο. | 16 Eat to your satisfaction what honey you may find, but not to excess or you wil bring it up again. |
17 Σπανιως βαλε τον ποδα σου εις τον οικον του πλησιον σου, μηποτε σε βαρυνθη και σε μισηση. | 17 Do not set foot too often in your neighbour's house, for fear the neighbour tire of you and come tohate you. |
18 Ο ανθρωπος, οστις μαρτυρει κατα του πλησιον αυτου μαρτυριαν ψευδη, ειναι ως ροπαλον και μαχαιρα και βελος οξυ. | 18 A mace, a sword, a piercing arrow, such is anyone who bears false witness against a companion. |
19 Πιστις προς απιστον εν ημερα συμφορας ειναι ως οδοντιον σεσηπος και πους εξηρθρωμενος. | 19 Decaying tooth, lame foot, such is the fickle when trusted in time of trouble: |
20 Ως ο εκδυομενος ιματιον εν ημερα ψυχους και το οξος επι νιτρον, ουτως ειναι ο ψαλλων ασματα εις λελυπημενην καρδιαν. | 20 as well take off your coat in bitter weather. You are pouring vinegar on a wound when you sing songsto a sorrowing heart. |
21 Εαν πεινα ο εχθρος σου, δος εις αυτον αρτον να φαγη? και εαν διψα, ποτισον αυτον υδωρ? | 21 If your enemy is hungry, give him something to eat; if thirsty, something to drink. |
22 διοτι θελεις σωρευσει ανθρακας πυρος επι την κεφαλην αυτου, και ο Κυριος θελει σε ανταμειψει. | 22 By this you will be heaping red-hot coals on his head, and Yahweh wil reward you. |
23 Ο βορρας ανεμος εκδιωκει την βροχην? το δε ωργισμενον προσωπον την υποψιθυριζουσαν γλωσσαν. | 23 The north wind begets the rain, and a backbiting tongue, black looks. |
24 Καλητερον να κατοικη τις εν γωνια δωματος, παρα εν οικω ευρυχωρω μετα γυναικος φιλεριδος. | 24 Better the corner of a roof to live on than a house shared with a quarrelsome woman. |
25 Ως υδωρ ψυχρον εις ψυχην διψωσαν, ουτως ειναι αγγελιαι αγαθαι απο μακρυνης γης. | 25 Cold water to a thirsty throat; such is good news from a distant land. |
26 Ο δικαιος σφαλλων εμπροσθεν του ασεβους ειναι ως πηγη θολερα και βρυσις διαφθαρεισα. | 26 A churned -- up spring, a fountain fouled; such is the upright person trembling before the wicked. |
27 Καθως δεν ειναι καλον να τρωγη τις πολυ μελι, ουτω δεν ειναι ενδοξον να ζητη την ιδιαν αυτου δοξαν. | 27 It is not good to eat too much honey, nor to seek for glory on top of glory. |
28 Οστις δεν κρατει το πνευμα αυτου, ειναι ως πολις κατηδαφισμενη και ατειχιστος. | 28 An open town, and without defences: such is anyone who lacks self-control. |