1 - | 1 for a bad name will earn you shame and reproach, as happens to the double-talking sinner. |
2 μη επαρης σεαυτον εν βουλη ψυχης σου ινα μη διαρπαγη ως ταυρος η ψυχη σου | 2 Do not get carried aloft on the wings of passion, for fear your strength tear itself apart like a bul , |
3 τα φυλλα σου καταφαγεσαι και τους καρπους σου απολεσεις και αφησεις σεαυτον ως ξυλον ξηρον | 3 and you devour your own foliage and destroy your own fruit and end by making yourself like a piece of dried-up wood. |
4 ψυχη πονηρα απολει τον κτησαμενον αυτην και επιχαρμα εχθρων ποιησει αυτον | 4 An evil temper destroys the person who has it and makes him the laughing-stock of his enemies. |
5 λαρυγξ γλυκυς πληθυνει φιλους αυτου και γλωσσα ευλαλος πληθυνει ευπροσηγορα | 5 A kindly turn of speech attracts new friends, a courteous tongue invites many a friendly response. |
6 οι ειρηνευοντες σοι εστωσαν πολλοι οι δε συμβουλοι σου εις απο χιλιων | 6 Let your acquaintances be many, but for advisers choose one out of a thousand. |
7 ει κτασαι φιλον εν πειρασμω κτησαι αυτον και μη ταχυ εμπιστευσης αυτω | 7 If you want to make a friend, take him on trial, and do not be in a hurry to trust him; |
8 εστιν γαρ φιλος εν καιρω αυτου και ου μη παραμεινη εν ημερα θλιψεως σου | 8 for one kind of friend is so only when it suits him but wil not stand by you in your day of trouble. |
9 και εστιν φιλος μετατιθεμενος εις εχθραν και μαχην ονειδισμου σου αποκαλυψει | 9 Another kind of friend wil fal out with you and to your dismay make your quarrel public, |
10 και εστιν φιλος κοινωνος τραπεζων και ου μη παραμεινη εν ημερα θλιψεως σου | 10 and a third kind of friend wil share your table, but not stand by you in your day of trouble: |
11 και εν τοις αγαθοις σου εσται ως συ και επι τους οικετας σου παρρησιασεται | 11 when you are doing well he wil be your second self, ordering your servants about; |
12 εαν ταπεινωθης εσται κατα σου και απο του προσωπου σου κρυβησεται | 12 but, if disaster befal s you, he wil recoil from you and keep out of your way. |
13 απο των εχθρων σου διαχωρισθητι και απο των φιλων σου προσεχε | 13 Keep well clear of your enemies, and be wary of your friends. |
14 φιλος πιστος σκεπη κραταια ο δε ευρων αυτον ευρεν θησαυρον | 14 A loyal friend is a powerful defence: whoever finds one has indeed found a treasure. |
15 φιλου πιστου ουκ εστιν ανταλλαγμα και ουκ εστιν σταθμος της καλλονης αυτου | 15 A loyal friend is something beyond price, there is no measuring his worth. |
16 φιλος πιστος φαρμακον ζωης και οι φοβουμενοι κυριον ευρησουσιν αυτον | 16 A loyal friend is the elixir of life, and those who fear the Lord will find one. |
17 ο φοβουμενος κυριον ευθυνει φιλιαν αυτου οτι κατ' αυτον ουτως και ο πλησιον αυτου | 17 Whoever fears the Lord makes true friends, for as a person is, so is his friend too. |
18 τεκνον εκ νεοτητος σου επιλεξαι παιδειαν και εως πολιων ευρησεις σοφιαν | 18 My child, from your earliest youth choose instruction, and til your hair is white you wil keep findingwisdom. |
19 ως ο αροτριων και ο σπειρων προσελθε αυτη και αναμενε τους αγαθους καρπους αυτης εν γαρ τη εργασια αυτης ολιγον κοπιασεις και ταχυ φαγεσαι των γενηματων αυτης | 19 Like ploughman and sower, cultivate her and wait for her fine harvest, for in tilling her you wil toil a littlewhile, but very soon you wil be eating her crops. |
20 ως τραχεια εστιν σφοδρα τοις απαιδευτοις και ουκ εμμενει εν αυτη ακαρδιος | 20 How very harsh she is to the undisciplined! The senseless does not stay with her for long: |
21 ως λιθος δοκιμασιας ισχυρος εσται επ' αυτω και ου χρονιει απορριψαι αυτην | 21 she wil weigh as heavily on the senseless as a touchstone and such a person will lose no time inthrowing her off; |
22 σοφια γαρ κατα το ονομα αυτης εστιν και ου πολλοις εστιν φανερα | 22 for Wisdom is true to her name, she is not accessible to many. |
23 ακουσον τεκνον και εκδεξαι γνωμην μου και μη απαναινου την συμβουλιαν μου | 23 Listen, my child, and take my advice, do not reject my counsel: |
24 και εισενεγκον τους ποδας σου εις τας πεδας αυτης και εις τον κλοιον αυτης τον τραχηλον σου | 24 put your feet into her fetters, and your neck into her collar; |
25 υποθες τον ωμον σου και βασταξον αυτην και μη προσοχθισης τοις δεσμοις αυτης | 25 offer your shoulder to her burden, do not be impatient of her bonds; |
26 εν παση ψυχη σου προσελθε αυτη και εν ολη δυναμει σου συντηρησον τας οδους αυτης | 26 court her with al your soul, and with al your might keep in her ways; |
27 εξιχνευσον και ζητησον και γνωσθησεται σοι και εγκρατης γενομενος μη αφης αυτην | 27 search for her, track her down: she wil reveal herself; once you hold her, do not let her go. |
28 επ' εσχατων γαρ ευρησεις την αναπαυσιν αυτης και στραφησεται σοι εις ευφροσυνην | 28 For in the end you wil find rest in her and she wil take the form of joy for you: |
29 και εσονται σοι αι πεδαι εις σκεπην ισχυος και οι κλοιοι αυτης εις στολην δοξης | 29 her fetters you will find a mighty defence, her col ars, a precious necklace. |
30 κοσμος γαρ χρυσεος εστιν επ' αυτης και οι δεσμοι αυτης κλωσμα υακινθινον | 30 Her yoke wil be a golden ornament, and her bonds be purple ribbons; |
31 στολην δοξης ενδυση αυτην και στεφανον αγαλλιαματος περιθησεις σεαυτω | 31 you wil wear her like a robe of honour, you wil put her on like a crown of joy. |
32 εαν θελης τεκνον παιδευθηση και εαν επιδως την ψυχην σου πανουργος εση | 32 If you wish it, my child, you can be taught; apply yourself, and you will become intel igent. |
33 εαν αγαπησης ακουειν εκδεξη και εαν κλινης το ους σου σοφος εση | 33 If you love listening, you will learn, if you pay attention, you will become wise. |
34 εν πληθει πρεσβυτερων στηθι και τις σοφος αυτω προσκολληθητι | 34 Attend the gathering of elders; if there is a wise man there, attach yourself to him. |
35 πασαν διηγησιν θειαν θελε ακροασθαι και παροιμιαι συνεσεως μη εκφευγετωσαν σε | 35 Listen willingly to any discourse coming from God, do not let wise proverbs escape you. |
36 εαν ιδης συνετον ορθριζε προς αυτον και βαθμους θυρων αυτου εκτριβετω ο πους σου | 36 If you see a man of understanding, visit him early, let your feet wear out his doorstep. |
37 διανοου εν τοις προσταγμασιν κυριου και εν ταις εντολαις αυτου μελετα δια παντος αυτος στηριει την καρδιαν σου και η επιθυμια της σοφιας δοθησεται σοι | 37 Reflect on the injunctions of the Lord, busy yourself at al times with his commandments. He wilstrengthen your mind, and the wisdom you desire will be granted you. |