Sirach 13

NEW JERUSALEM	Biblia Tysiąclecia
1 Whoever touches pitch will be defiled, and anyone who associates with the proud wil come to be likethem.	1 Kto się dotyka smoły, ten się pobrudzi, a kto z pysznym przestaje - - do niego się upodobni.
2 Do not try to carry a burden too heavy for you, do not associate with someone more powerful andwealthy than yourself. Why put the clay pot next to the iron cauldron? It wil only break when they bang againsteach other.	2 Nie bierz ciężaru ponad swoje siły i nie szukaj towarzystwa z możniejszym i bogatszym od siebie. Cóż za towarzystwo może mieć garnek gliniany z metalowym kotłem? Gdy ten uderzy, skruszy tamtego.
3 The rich does wrong and takes a high line; the poor is wronged and has to beg for pardon.	3 Gdy bogaty wyrządzi krzywdę, zżymać się będzie, gdy biedny poniesie krzywdę, jeszcze sam poprosi o przebaczenie.
4 If you are useful the rich will exploit you, if you go bankrupt he wil desert you.	4 Jeśli będziesz tamtemu pożyteczny, wykorzysta ciebie, a jeśli popadniesz w biedę, to cię opuści.
5 Are you well off? - he wil live with you, he will clean you out without a single qualm.	5 Jeśli coś masz, będzie żyć z tobą w przyjaźni i wyniszczy cię, a sam się nawet nie zmartwi.
6 Does he need you? - he will hoodwink you, smile at you and raise your hopes; he wil speak politely toyou and say, 'Is there anything you need?'	6 Jeśli będziesz mu potrzebny, będzie cię zwodzić, uśmiechać się do ciebie, dawać nadzieję, przemawiać pięknymi słowami, owszem spyta: Czego potrzebujesz?
7 He will make you feel smal at his dinner parties and, having cleaned you out two or three times over,wil end by laughing at you. Afterwards, when he sees you, he will avoid you and shake his head about you.	7 Zawstydzi cię przez swoje uczty, aż cię ogołoci dwa lub trzy razy, na koniec wyśmieje się z ciebie, a potem, gdy cię zobaczy, nie zwróci na ciebie uwagi i nad tobą będzie kiwać głową.
8 Take care you are not hoodwinked and thus humiliated through your own stupidity.	8 Miej się na baczności, by nie dać się oszukać ani poniżyć przez swą bezmyślność.
9 When an influential person invites you, show reluctance, and he will press his invitation all the more.	9 Gdy jakiś możny pan ciebie wzywa, ty się ukryj, a tym usilniej będzie cię wzywał.
10 Do not thrust yourself forward, in case you are pushed aside, but do not stand aloof, or you will beoverlooked.	10 Nie pchaj się, aby cię nie odsunięto, ani nie stój za daleko, żeby cię nie zapomniano.
11 Do not affect to treat him as an equal, do not trust his flow of words; since all this talking is expresslymeant to test you, under cover of geniality he wil be weighing you up.	11 Nie zamierzaj rozmawiać z nim, jakby z równym sobie, ani nie dowierzaj jego wielu słowom; przez swoje wielomówstwo wystawi cię na próbę i niby uśmiechając się, dokładnie cię wybada.
12 Pitiless is anyone who retails gossip; he wil not spare you either blows or chains.	12 Bez miłosierdzia jest i nie zachowuje dla siebie zwierzeń, nie oszczędzi ci ani razów, ani więzów.
13 Be wary, take very great care, because you are walking with your own downfal .	13 Zapamiętaj to sobie, uważaj pilnie, bo się przechadzasz w towarzystwie swej zguby.
14	14 Słuchając tego, zbudź się z twego snu. Przez całe swe życie miłuj Pana i wzywaj Go, aby cię zbawił.
15 Every living thing loves its own sort, and every man his fel ow.	15 Każda istota żyjąca lubi podobną do siebie, a każdy człowiek tego, kto jest mu równy.
16 Every creature mixes with its kind, and human beings stick to their own sort.	16 Każda istota żyjąca łączy się według swego gatunku, a człowiek przystaje do podobnego sobie.
17 How can wolf and lamb agree? - Just so with sinner and devout.	17 Czy współżyć będzie wilk z jagnięciem? Podobnie grzesznik ze sprawiedliwym?
18 What peace can there be between hyena and dog? And what peace between rich and poor?	18 Jakiż pokój być może między hieną a psem i jakiż pokój być może między bogatym a ubogim?
19 Wild desert donkeys are the prey of lions; so too, the poor is the quarry of the rich.	19 Dziki osioł na pustyni jest żerem dla lwów, a biedni są łupem dla bogatego.
20 The proud thinks humility abhorrent; so too, the rich abominates the poor.	20 Jak obrzydliwością jest dla pysznego pokora, tak obmierzłym dla bogatego jest biedny.
21 When the rich stumbles he is supported by friends; when the poor fal s, his friends push him away.	21 Kiedy bogaty się potknie, przyjaciele go podeprą, kiedy biedny upadnie, odepchną go nawet przyjaciele.
22 When the rich slips, there are many hands to catch him, if he talks nonsense he is congratulated. Thepoor slips, and is blamed for it, he may talk good sense, but no room is made for him.	22 Gdy bogaty wpadnie w nieszczęście, wielu ma takich, którzy mu pomogą, gdy wstrętnie mówić będzie, jeszcze uniewinniać go będą. Gdy natomiast biedny w nieszczęście wpadnie, będą go ganili, a gdy mówić będzie mądrze, nie znajdzie uznania.
23 The rich speaks and everyone stops talking, and then they praise his discourse to the skies. The poorspeaks and people say, 'Who is this?' and if he stumbles, they trip him up yet more.	23 Gdy bogaty przemówi, wszyscy zamilkną i mowę jego wynosić będą pod obłoki. Gdy biedny przemówi, spytają: Któż to taki?, a jeśliby się potknął, całkiem go obalą.
24 Wealth is good where there is no sin, poverty is evil, the godless say.	24 To bogactwo jest dobre, które jest bez grzechu, a ubóstwo jest złem w ustach bezbożnego.
25 The heart moulds a person's expression whether for better or worse.	25 Serce człowieka zmienia jego twarz, raz na dobro, to znów na zło.
26 Happy heart, cheerful expression; but wearisome work, inventing proverbs.	26 Wyrazem serca w pomyślności - twarz wesoła, ale wynajdywanie przypowieści - to trudne myślenie.