1 Una mosca morta manda a male tutto un vasetto di unguento, un po' di stoltezza ha più peso della sapienza e della gloria. | 1 Nieżywa mucha zepsuje naczynie wonnego olejku. Bardziej niż mądrość, niż sława zaważy trochę głupoty. |
2 Il sapiente ha il cuore alla sua destra, lo stolto alla sua sinistra. | 2 Serce mędrca zwraca się ku prawej stronie, a serce głupca ku lewej. |
3 Anche per strada, mentre cammina, lo stolto non ha cervello e intanto pensa di tutti che sono stolti. | 3 Nawet gdy głupiec idzie drogą, brakuje mu rozwagi i mówi o każdym: To głupiec. |
4 Se l'ira di un potente ti assale, non abbandonare il tuo posto, perché la mansuetudine pone rimedio a errori anche grandi. | 4 Jeśli gniew władcy się przeciw tobie podniesie, miejsca swego nie opuszczaj, bo zachowanie spokoju zapobiec może wielkim wykroczeniom. |
5 Un altro male ho visto sotto il sole: il comportamento avventato di chi comanda. | 5 Jest zło - widziałem je pod słońcem, to błąd ze strony władcy: |
6 Lo stolto è stato posto a coprire alte cariche e i potenti giacciono nelle più umili posizioni. | 6 wynosi się głupotę na stanowiska wysokie, podczas gdy zdolni siedzą nisko. |
7 Ho visto servi a cavallo e prìncipi camminare a piedi come servi. | 7 Widziałem sługi na koniach, a książąt kroczących, jak słudzy, pieszo. |
8 Chi scava una fossa, ci può cadere, e chi demolisce un muro, può essere morso da una serpe. | 8 Kto kopie dół, ten może weń wpaść, a tego, kto mur rozwala, ukąsić może żmija. |
9 Chi trasporta pietre, si può ferire, e chi taglia la legna, si può far male. | 9 Kto wyłamuje kamienie, może się o nie skaleczyć, kto rąbie drwa, naraża się na niebezpieczeństwo. |
10 Se il ferro si ottunde e non gli si fa di nuovo il filo, si deve aumentare lo sforzo: il vantaggio di chi si impegna è la sapienza. | 10 Jeśli siekiera się stępi, a nie naostrzy się jej, trzeba zwiększyć wysiłek. Pożyteczna jest wtedy mądrość, by osiągnąć powodzenie. |
11 Se un serpente non incantato morde l'incantatore, per questo non c'è più speranza. | 11 Jeżeli żmija ukąsi, nim doszło do zaklęcia, traci swój zysk zaklinacz. |
12 Le parole che escono dalla bocca del sapiente gli portano favore, ma quelle che escono dalle labbra dello stolto lo mandano in rovina. | 12 Słowa z ust mędrca są przyjemnością, lecz usta głupca gubią jego samego. |
13 Se l'inizio dei suoi discorsi è stoltezza, la fine di ciò che dice è funesta follia. | 13 Początek słów jego ust to głupstwo, a koniec jego mowy to wielkie szaleństwo. |
14 Lo stolto moltiplica le parole, per quanto l'uomo non sappia che cosa avverrà, perché nessuno gli può dire che cosa avverrà in futuro. | 14 A głupiec mnoży słowa. Nie wie przecież człowiek, co będzie, bo kto mu oznajmi, co będzie potem? |
15 La fatica dello stolto lo spossa, perché non sa andare in città. | 15 Głupiec tak się męczy wysiłkiem, że nie potrafi nawet dotrzeć do miasta. |
16 Guai a te, o terra governata da un re che è un ragazzo, e i cui grandi pranzano al mattino. | 16 Biada ci, kraju, którego królem jest prostak i gdzie książęta już z rana ucztują! |
17 Felice te, o terra governata da un re nobile, e i cui grandi mangiano quando è il momento. | 17 Szczęśliwyś, kraju, którego król ze szlachetnie urodzonych pochodzi, i gdzie książęta w czasie właściwym ucztują, na sposób męski, bez uprawiania pijaństwa. |
18 Per la pigrizia delle mani crolla il soffitto, e per la loro inerzia pioverà in casa. | 18 Skutkiem wielkiego lenistwa chyli się strop, gdy ręce są opuszczone, przecieka dom. |
19 Per divertirsi mangiano e il vino rallegra la vita: il danaro poi provvede a tutto. | 19 Gdy dla zabawy gotują biesiadę i wino życie rozwesela, a pieniądz na wszystko pozwala: |
20 Non parlar male del re nemmeno nella tua mente e non parlar male del potente nemmeno nella tua stanza da letto, perché un uccello dell'aria riferirà le tue parole e un signore delle ali dirà i tuoi discorsi. | 20 w myślach nawet swoich nie złorzecz królowi ani w sypialni swojej nie przeklinaj możnego, bo ptactwo powietrzne zaniesie głos, a to, co skrzydlate, doniesie słowa. |