Livre de Daniel 2

BIBLES DES PEUPLES	LXX
1 En la deuxième année de son règne, Nabukodonozor eut un songe qui le troubla au point d’en perdre le sommeil.	1 και εν τω ετει τω δευτερω της βασιλειας ναβουχοδονοσορ συνεβη εις οραματα και ενυπνια εμπεσειν τον βασιλεα και ταραχθηναι εν τω ενυπνιω αυτου και ο υπνος αυτου εγενετο απ' αυτου
2 Le roi donna l’ordre de convoquer les magiciens, les devins, les sorciers et les astrologues pour lui expliquer le songe qu’il avait eu; ils arrivèrent et se tinrent devant le roi.	2 και επεταξεν ο βασιλευς εισενεχθηναι τους επαοιδους και τους μαγους και τους φαρμακους των χαλδαιων αναγγειλαι τω βασιλει τα ενυπνια αυτου και παραγενομενοι εστησαν παρα τω βασιλει
3 Le roi leur dit: “J’ai fait un songe et je n’aurai pas l’esprit en repos tant que je ne saurai pas ce que signifie ce songe.”	3 και ειπεν αυτοις ο βασιλευς ενυπνιον εωρακα και εκινηθη μου το πνευμα επιγνωναι ουν θελω το ενυπνιον
4 Les astrologues dirent au roi: “Vive le roi à jamais! Raconte à tes serviteurs le songe et nous te donnerons l’interprétation.”	4 και ελαλησαν οι χαλδαιοι προς τον βασιλεα συριστι κυριε βασιλευ τον αιωνα ζηθι αναγγειλον το ενυπνιον σου τοις παισι σου και ημεις σοι φρασομεν την συγκρισιν αυτου
5 Mais le roi répondit aux astrologues: “Voici ce que j’ai décidé: si vous ne me faites pas connaître le songe et son explication, vous serez mis en pièces et vos maisons seront ruinées.	5 αποκριθεις δε ο βασιλευς ειπε τοις χαλδαιοις οτι εαν μη απαγγειλητε μοι επ' αληθειας το ενυπνιον και την τουτου συγκρισιν δηλωσητε μοι παραδειγματισθησεσθε και αναληφθησεται υμων τα υπαρχοντα εις το βασιλικον
6 Mais si vous me faites connaître le songe et son explication, vous recevrez de moi des dons, des cadeaux et de grands honneurs. Donc racontez-moi le songe et vous en donnerez l’interprétation.”	6 εαν δε το ενυπνιον διασαφησητε μοι και την τουτου συγκρισιν αναγγειλητε ληψεσθε δοματα παντοια και δοξασθησεσθε υπ' εμου δηλωσατε μοι το ενυπνιον και κρινατε
7 Ils prirent de nouveau la parole et dirent: “Le roi doit raconter le songe à ses serviteurs, ensuite nous l’expliquerons.”	7 απεκριθησαν δε εκ δευτερου λεγοντες βασιλευ το οραμα ειπον και οι παιδες σου κρινουσι προς ταυτα
8 Mais le roi leur dit: “Je le vois bien, vous cherchez à gagner du temps, parce que vous savez que ma décision est prise.	8 και ειπεν αυτοις ο βασιλευς επ' αληθειας οιδα οτι καιρον υμεις εξαγοραζετε καθαπερ εωρακατε οτι απεστη απ' εμου το πραγμα καθαπερ ουν προστεταχα ουτως εσται
9 Si vous ne me faites pas connaître le songe, vous serez tous exécutés. Autrement, vous vous mettez d’accord pour me dire des choses inventées et tordues alors que le temps passe; racontez-moi donc le songe et je saurai que vous êtes capables de l’interpréter.”	9 εαν μη το ενυπνιον απαγγειλητε μοι επ' αληθειας και την τουτου συγκρισιν δηλωσητε θανατω περιπεσεισθε συνειπασθε γαρ λογους ψευδεις ποιησασθαι επ' εμου εως αν ο καιρος αλλοιωθη νυν ουν εαν το ρημα ειπητε μοι ο την νυκτα εωρακα γνωσομαι οτι και την τουτου κρισιν δηλωσετε
10 Les astrologues répondirent au roi: “Il n’y a personne sur la terre qui puisse faire ce que le roi demande. Aucun roi, si grand et si puissant fût-il, n’a demandé une chose pareille à l’un de ses magiciens, devins ou astrologues.	10 και απεκριθησαν οι χαλδαιοι επι του βασιλεως οτι ουδεις των επι της γης δυνησεται ειπειν τω βασιλει ο εωρακε καθαπερ συ ερωτας και πας βασιλευς και πας δυναστης τοιουτο πραγμα ουκ επερωτα παντα σοφον και μαγον και χαλδαιον
11 La chose que le roi demande est trop difficile, seuls les dieux pourraient répondre à la demande du roi, mais ils n’habitent pas chez les hommes.”	11 και ο λογος ον ζητεις βασιλευ βαρυς εστι και επιδοξος και ουδεις εστιν ος δηλωσει ταυτα τω βασιλει ει μητι αγγελος ου ουκ εστι κατοικητηριον μετα πασης σαρκος οθεν ουκ ενδεχεται γενεσθαι καθαπερ οιει
12 Alors le roi entra dans une telle colère, dans une telle fureur, qu’il ordonna d’exécuter tous les sages de Babylone.	12 τοτε ο βασιλευς στυγνος γενομενος και περιλυπος προσεταξεν εξαγαγειν παντας τους σοφους της βαβυλωνιας
13 On afficha l’ordre d’exécuter les sages et l’on chercha aussi Daniel et ses compagnons pour les mettre à mort.	13 και εδογματισθη παντας αποκτειναι εζητηθη δε ο δανιηλ και παντες οι μετ' αυτου χαριν του συναπολεσθαι
14 Alors Daniel parla avec sagesse et astuce à Aryok, le chef des bourreaux du roi qui était parti pour exécuter les sages de Babylone.	14 τοτε δανιηλ ειπε βουλην και γνωμην ην ειχεν αριωχη τω αρχιμαγειρω του βασιλεως ω προσεταξεν εξαγαγειν τους σοφιστας της βαβυλωνιας
15 Il dit à Aryok, le chef des bourreaux: “Pourquoi le roi a-t-il donné cet ordre de façon si urgente?” Aryok expliqua à Daniel ce qui se passait.	15 και επυνθανετο αυτου λεγων περι τινος δογματιζεται πικρως παρα του βασιλεως τοτε το προσταγμα εσημανεν ο αριωχης τω δανιηλ
16 Daniel alla dire au roi: “Accorde-moi un délai et je te donnerai l’explication du songe.”	16 ο δε δανιηλ εισηλθε ταχεως προς τον βασιλεα και ηξιωσεν ινα δοθη αυτω χρονος παρα του βασιλεως και δηλωση παντα επι του βασιλεως
17 Daniel rentra chez lui et fit connaître la chose à ses compagnons Ananias, Misaël et Azarias.	17 τοτε απελθων δανιηλ εις τον οικον αυτου τω ανανια και μισαηλ και αζαρια τοις συνεταιροις υπεδειξε παντα
18 Il leur demanda de supplier la miséricorde du Dieu du ciel pour qu’il leur éclaire ce mystère: autrement on ferait mourir Daniel et ses compagnons avec le reste des sages de Babylone.	18 και παρηγγειλε νηστειαν και δεησιν και τιμωριαν ζητησαι παρα του κυριου του υψιστου περι του μυστηριου τουτου οπως μη εκδοθωσι δανιηλ και οι μετ' αυτου εις απωλειαν αμα τοις σοφισταις βαβυλωνος
19 Et voilà que le mystère fut révélé à Daniel au cours d’une vision pendant la nuit. Daniel bénit le Dieu du Ciel,	19 τοτε τω δανιηλ εν οραματι εν αυτη τη νυκτι το μυστηριον του βασιλεως εξεφανθη ευσημως τοτε δανιηλ ευλογησε τον κυριον τον υψιστον
20 il dit: “Béni soit Dieu pour les siècles des siècles! à lui appartiennent la sagesse et la force.	20 και εκφωνησας ειπεν εσται το ονομα του κυριου του μεγαλου ευλογημενον εις τον αιωνα οτι η σοφια και η μεγαλωσυνη αυτου εστι
21 Il est le maître des temps et des moments, il renverse les rois comme il les établit, il donne la sagesse aux sages, l’intelligence à ceux qui décident.	21 και αυτος αλλοιοι καιρους και χρονους μεθιστων βασιλεις και καθιστων διδους σοφοις σοφιαν και συνεσιν τοις εν επιστημη ουσιν
22 Il révèle les mystères et les secrets, il connaît ce qui est caché dans les ténèbres; là où il est, tout est lumière.	22 ανακαλυπτων τα βαθεα και σκοτεινα και γινωσκων τα εν τω σκοτει και τα εν τω φωτι και παρ' αυτω καταλυσις
23 “Dieu de mes pères, je te loue et je te glorifie, car tu m’as donné la sagesse et la force et tu viens de me faire connaître ce que nous t’avons demandé: tu nous as révélé le secret du roi.”	23 σοι κυριε των πατερων μου εξομολογουμαι και αινω οτι σοφιαν και φρονησιν εδωκας μοι και νυν εσημανας μοι οσα ηξιωσα του δηλωσαι τω βασιλει προς ταυτα
24 Alors Daniel entra chez Aryok que le roi avait chargé d’exécuter les sages de Babylone. Il lui dit: “Ne fais pas périr les sages de Babylone, mais conduis-moi chez le roi et je donnerai au roi l’explication.”	24 εισελθων δε δανιηλ προς τον αριωχ τον κατασταθεντα υπο του βασιλεως αποκτειναι παντας τους σοφιστας της βαβυλωνιας ειπεν αυτω τους μεν σοφιστας της βαβυλωνιας μη απολεσης εισαγαγε δε με προς τον βασιλεα και εκαστα τω βασιλει δηλωσω
25 Aryok conduisit Daniel en toute hâte chez le roi et il lui dit: “Parmi les déportés de Juda j’ai trouvé un homme qui donnera au roi la signification du songe.”	25 τοτε αριωχ κατα σπουδην εισηγαγεν τον δανιηλ προς τον βασιλεα και ειπεν αυτω οτι ευρηκα ανθρωπον σοφον εκ της αιχμαλωσιας των υιων της ιουδαιας ος τω βασιλει δηλωσει εκαστα
26 Le roi prit la parole et dit à Daniel, dont le nom était Baltsasar: “Es-tu capable de me faire connaître le songe que j’ai eu et de m’en donner l’interprétation?”	26 αποκριθεις δε ο βασιλευς ειπε τω δανιηλ επικαλουμενω δε χαλδαιστι βαλτασαρ δυνηση δηλωσαι μοι το οραμα ο ειδον και την τουτου συγκρισιν
27 Daniel prit la parole en présence du roi et dit: “Ni les sages, ni les devins, ni les magiciens ou les astrologues n’ont pu faire connaître au roi le mystère sur lequel il les interroge,	27 εκφωνησας δε ο δανιηλ επι του βασιλεως ειπεν το μυστηριον ο εωρακεν ο βασιλευς ουκ εστι σοφων και φαρμακων και επαοιδων και γαζαρηνων η δηλωσις
28 car c’est Dieu, dans le ciel, qui a révélé des mystères. Il a fait connaître au roi Nabukodonozor ce qui doit arriver dans la suite des jours. Ton songe et les visions que tu as eues dans ton lit, les voici:	28 αλλ' εστι θεος εν ουρανω ανακαλυπτων μυστηρια ος εδηλωσε τω βασιλει ναβουχοδονοσορ α δει γενεσθαι επ' εσχατων των ημερων βασιλευ εις τον αιωνα ζηθι το ενυπνιον και το οραμα της κεφαλης σου επι της κοιτης σου τουτο εστι
29 “Les pensées qui te sont venues à l’esprit pendant la nuit concernent l’avenir, Celui qui révèle les mystères t’a fait connaître ce qui arrivera.	29 συ βασιλευ κατακλιθεις επι της κοιτης σου εωρακας παντα οσα δει γενεσθαι επ' εσχατων των ημερων και ο ανακαλυπτων μυστηρια εδηλωσε σοι α δει γενεσθαι
30 Si ce mystère m’a été révélé, ce n’est pas que j’aie en moi une sagesse supérieure à celle des autres hommes, c’est pour que tu entendes ce mystère et que tu en connaisses l’explication.	30 καμοι δε ου παρα την σοφιαν την ουσαν εν εμοι υπερ παντας τους ανθρωπους το μυστηριον τουτο εξεφανθη αλλ' ενεκεν του δηλωθηναι τω βασιλει εσημανθη μοι α υπελαβες τη καρδια σου εν γνωσει
31 “Tu as vu une statue très grande et d’un éclat extraordinaire; elle était là dressée devant toi et son aspect était redoutable.	31 και συ βασιλευ εωρακας και ιδου εικων μια και ην η εικων εκεινη μεγαλη σφοδρα και η προσοψις αυτης υπερφερης εστηκει εναντιον σου και η προσοψις της εικονος φοβερα
32 Cette statue avait une tête d’or fin, la poitrine et les bras étaient d’argent, le ventre et les cuisses de bronze,	32 και ην η κεφαλη αυτης απο χρυσιου χρηστου το στηθος και οι βραχιονες αργυροι η κοιλια και οι μηροι χαλκοι
33 les jambes de fer, et les pieds de fer mélangé d’argile.	33 τα δε σκελη σιδηρα οι ποδες μερος μεν τι σιδηρου μερος δε τι οστρακινον
34 “Tu regardais, et voici qu’une pierre se détacha sans que personne ne l’ait touchée; elle frappa la statue au niveau des pieds de fer et d’argile et les brisa.	34 εωρακας εως οτου ετμηθη λιθος εξ ορους ανευ χειρων και επαταξε την εικονα επι τους ποδας τους σιδηρους και οστρακινους και κατηλεσεν αυτα
35 Alors le fer, l’argile, le bronze, l’argent et l’or furent brisés du même coup, le vent les emporta sans laisser de trace, comme il emporte la bale du blé sur les aires à battre pendant l’été. Mais la pierre qui avait frappé la statue devint une grande montagne et remplit toute la terre.	35 τοτε λεπτα εγενετο αμα ο σιδηρος και το οστρακον και ο χαλκος και ο αργυρος και το χρυσιον και εγενετο ωσει λεπτοτερον αχυρου εν αλωνι και ερριπισεν αυτα ο ανεμος ωστε μηδεν καταλειφθηναι εξ αυτων και ο λιθος ο παταξας την εικονα εγενετο ορος μεγα και επαταξε πασαν την γην
36 “Voilà donc le songe: maintenant nous donnerons au roi son explication.	36 τουτο το οραμα και την κρισιν δε ερουμεν επι του βασιλεως
37 Tu es le roi des rois, le Dieu du Ciel t’a donné la royauté, la puissance, la force et la gloire.	37 συ βασιλευ βασιλευς βασιλεων και σοι ο κυριος του ουρανου την αρχην και την βασιλειαν και την ισχυν και την τιμην και την δοξαν εδωκεν
38 Il a remis entre tes mains les hommes, les bêtes des champs et les oiseaux du ciel, il a fait de toi leur maître partout où ils habitent. La tête d’or, c’est toi.	38 εν παση τη οικουμενη απο ανθρωπων και θηριων αγριων και πετεινων ουρανου και των ιχθυων της θαλασσης παρεδωκεν υπο τας χειρας σου κυριευειν παντων συ ει η κεφαλη η χρυση
39 Après toi se lèvera un autre royaume inférieur au tien, puis un troisième royaume qui sera de bronze et dominera toute la terre.	39 και μετα σε αναστησεται βασιλεια ελαττων σου και τριτη βασιλεια αλλη χαλκη η κυριευσει πασης της γης
40 “Ensuite viendra un quatrième royaume, fort comme le fer. De même que le fer brise et réduit tout en poussière, il brisera et réduira tout.	40 και βασιλεια τεταρτη ισχυρα ωσπερ ο σιδηρος ο δαμαζων παντα και παν δενδρον εκκοπτων και σεισθησεται πασα η γη
41 Comme tu l’as vu, les pieds et les orteils sont mélangés de fer et d’argile de potier; ce royaume sera un royaume divisé. Il y aura en lui la solidité du fer: tu as vu le fer mélangé à l’argile boueuse.	41 και ως εωρακας τους ποδας αυτης μερος μεν τι οστρακου κεραμικου μερος δε τι σιδηρου βασιλεια αλλη διμερης εσται εν αυτη καθαπερ ειδες τον σιδηρον αναμεμειγμενον αμα τω πηλινω οστρακω
42 Mais les orteils des pieds sont moitié fer, moitié argile; le royaume sera fort en partie seulement, il sera aussi fragile.	42 και οι δακτυλοι των ποδων μερος μεν τι σιδηρουν μερος δε τι οστρακινον μερος τι της βασιλειας εσται ισχυρον και μερος τι εσται συντετριμμενον
43 De même que tu as vu le fer mélangé à l’argile boueuse, ils se mêleront par une semence d’hommes mais ils ne seront pas unis l’un à l’autre, tout comme le fer ne peut s’unir avec l’argile.	43 και ως ειδες τον σιδηρον αναμεμειγμενον αμα τω πηλινω οστρακω συμμειγεις εσονται εις γενεσιν ανθρωπων ουκ εσονται δε ομονοουντες ουτε ευνοουντες αλληλοις ωσπερ ουδε ο σιδηρος δυναται συγκραθηναι τω οστρακω
44 “Au temps de ces rois, le Dieu du Ciel suscitera un royaume qui ne sera jamais détruit; sa puissance ne passera pas à un autre peuple. Il brisera et détruira tous les royaumes et les remplacera pour toujours.	44 και εν τοις χρονοις των βασιλεων τουτων στησει ο θεος του ουρανου βασιλειαν αλλην ητις εσται εις τους αιωνας και ου φθαρησεται και αυτη η βασιλεια αλλο εθνος ου μη εαση παταξει δε και αφανισει τας βασιλειας ταυτας και αυτη στησεται εις τον αιωνα
45 Tu as vu qu’une pierre s’est détachée de la montagne sans qu’aucune main l’ait touchée, qu’elle a broyé le fer, le bronze, l’argile, l’argent et l’or: c’est cela même qui arrivera. “Le Grand Dieu vient de faire connaître au roi ce qui arrivera un jour; puisque c’est bien là le songe, l’interprétation est exacte.”	45 καθαπερ εωρακας εξ ορους τμηθηναι λιθον ανευ χειρων και συνηλοησε το οστρακον τον σιδηρον και τον χαλκον και τον αργυρον και τον χρυσον ο θεος ο μεγας εσημανε τω βασιλει τα εσομενα επ' εσχατων των ημερων και ακριβες το οραμα και πιστη η τουτου κρισις
46 En entendant cela, le roi Nabukodonozor tomba la face contre terre et se prosterna devant Daniel, puis il donna l’ordre de lui présenter des offrandes et des parfums d’agréable odeur.	46 τοτε ναβουχοδονοσορ ο βασιλευς πεσων επι προσωπον χαμαι προσεκυνησε τω δανιηλ και επεταξε θυσιας και σπονδας ποιησαι αυτω
47 Le roi s’adressa à Daniel, il lui dit: “En vérité, votre Dieu est le Dieu des dieux, le Seigneur des Rois; c’est bien lui qui fait connaître les mystères, puisque tu as pu nous les révéler.”	47 και εκφωνησας ο βασιλευς προς τον δανιηλ ειπεν επ' αληθειας εστιν ο θεος υμων θεος των θεων και κυριος των βασιλεων ο εκφαινων μυστηρια κρυπτα μονος οτι εδυνασθης δηλωσαι το μυστηριον τουτο
48 Le roi éleva Daniel et lui donna de nombreux et riches cadeaux; il en fit le gouverneur de la province de Babylone et le grand chef de tous les sages de Babylone.	48 τοτε ο βασιλευς ναβουχοδονοσορ δανιηλ μεγαλυνας και δους δωρεας μεγαλας και πολλας κατεστησεν επι των πραγματων της βαβυλωνιας και απεδειξεν αυτον αρχοντα και ηγουμενον παντων των σοφιστων βαβυλωνιας
49 Aussitôt Daniel demanda au roi de mettre à la tête de l’administration de la province de Babylone, Chadrak, Méchak et Abed-Négo; Daniel restait à la disposition du roi.	49 και δανιηλ ηξιωσε τον βασιλεα ινα κατασταθωσιν επι των πραγματων της βαβυλωνιας σεδραχ μισαχ αβδεναγω και δανιηλ ην εν τη βασιλικη αυλη