Deuxième livre des Macchabées 12

BIBLES DES PEUPLES	Biblia Tysiąclecia
1 Une fois ces accords passés, Lysias retourna auprès du roi, et les Juifs retournèrent aux travaux des champs.	1 Kiedy układy zostały zawarte, Lizjasz udał się do króla. Żydzi zaś oddali się pracy na roli.
2 Mais bien des chefs militaires de la région: Timothée, Apollonius fils de Généos, Hiéronyme, Démofon et Nicanor, le chef des mercenaires de Chypre, ne laissaient aux Juifs ni paix ni tranquillité.	2 Spomiędzy jednak miejscowych dowódców Tymoteusz, Apoloniusz, syn Gennajosa, nadto Hieronim i Demofon, a razem z nimi również Nikanor, dowódca Cypryjczyków, nie pozwolili im zażyć odpoczynku ani spokoju.
3 Par ailleurs, les habitants de Joppé commirent un crime odieux. Ils invitèrent les Juifs qui habitaient chez eux à monter avec leurs femmes et leurs enfants dans des barques qu’ils avaient préparées eux-mêmes;	3 Mieszkańcy Jafy popełnili taką oto zbrodnię: poprosili, aby Żydzi, którzy wśród nich mieszkali, weszli razem ze swoimi żonami i dziećmi do przygotowanych przez nich wcześniej łodzi, jak gdyby nie mieli względem nich żadnych wrogich zamiarów,
4 cela répondait à un décret de la ville qui ne laissait voir aucune mauvaise intention. Les Juifs acceptèrent donc comme des gens qui veulent la paix et n’ont aucune méfiance; mais quand ils furent au large, on les fit couler par le fond. Ils étaient au moins 200.	4 lecz tak, jakby działali zgodnie z ogólną uchwałą miasta. [Żydzi] przyjęli to również jako ci, którzy chcą pokoju, a niczego złego nie podejrzewają. Kiedy jednak byli daleko od brzegu, [tamci] wrzucili ich w głębinę, topiąc co najmniej dwieście osób.
5 Dès que Judas apprit cette action cruelle commise contre des gens de sa nation, il le fit savoir à ses hommes.	5 Kiedy Juda dowiedział się o okrucieństwie popełnionym względem jego rodaków, rozgłosił tę wiadomość wśród ludzi, którzy z nim byli,
6 Après avoir supplié Dieu, le juste Juge, il alla surprendre les meurtriers de ses frères. Il incendia le port pendant la nuit, il brûla toutes les barques et mit à mort tous ceux qui s’y étaient réfugiés.	6 a wzywając Boga jako sprawiedliwego sędziego, wyruszył przeciwko zabójcom swoich braci, w nocy podpalił port, spalił łodzie i wymordował tych, którzy tam się schronili.
7 La ville avait été fermée; il s’en alla donc, mais bien décidé à revenir pour mettre à mort tous les habitants de Joppé.	7 Ponieważ obszar był zamknięty, wycofał się, aby ponownie powrócić i wytępić wszystkich obywateli Jafy.
8 Il apprit que les habitants de Jamnia voulaient faire la même chose aux Juifs qui habitaient chez eux.	8 Dowiedziawszy się zaś, że mieszkańcy Jamnii chcieli w ten sam sposób uczynić z Żydami, którzy wśród nich mieszkali,
9 Alors, de nuit, il attaqua Jamnia, mettant le feu au port et aux bateaux; l’incendie était si grand, qu’on l’apercevait de Jérusalem, éloignée pourtant d’une cinquantaine de kilomètres.	9 również na mieszkańców Jamnii napadł w nocy, podpalił port razem z flotą, tak że łunę pożaru było widać aż w Jerozolimie - na odległość dwustu czterdziestu stadiów.
10 De là ils marchèrent contre Timothée. Comme ils s’étaient déjà éloignés d’un ou deux kilomètres, des Arabes se jetèrent sur Judas avec au moins 5 000 hommes et 500 cavaliers.	10 Oddalili się stamtąd dziewięć stadiów. Gdy szli przeciw Tymoteuszowi, napadli na niego Arabowie w liczbie co najmniej pięciu tysięcy [pieszych], jezdnych zaś pięciuset.
11 Le combat fut sérieux mais les hommes de Judas, grâce à l’aide que Dieu leur donnait, remportèrent la victoire. Les nomades vaincus demandèrent à Judas de lui tendre la main, ils promirent de livrer du bétail et de leur rendre des services à l’avenir.	11 Gdy rozpętała się zażarta bitwa, a żołnierzom Judy dzięki Bożej pomocy się powiodło, pokonani koczownicy prosili, aby Juda podał im prawicę, a obiecywali przy tym, że nie tylko dadzą bydła, ale nawet we wszystkim będą im pomagali.
12 Judas pensa qu’ils pourraient être utiles pour bien des choses et il accepta de faire la paix avec eux. Les Arabes, après avoir fait la paix, se retirèrent sous leurs tentes.	12 Juda zaś był przekonany, że naprawdę w wielu wypadkach mogą mu być oni pożyteczni. Zgodził się więc zawrzeć z nimi pokój. Podawszy sobie prawice oddalili się do swoich namiotów.
13 Judas attaqua encore une ville fortifiée protégée par des levées de terre et des remparts; elle était habitée par des païens, avec une population très mélangée, et s’appelait Kaspin.	13 [Juda] zaś napadł również na pewne miasto, które się nazywało Kaspin, obwarowane, otoczone murami, a zamieszkane przez rozmaite narody.
14 Ceux de l’intérieur comptaient sur la solidité des remparts et sur leurs réserves de nourriture. Ils se montraient grossiers envers Judas et ses hommes, ils les insultaient et blasphémaient, avec des paroles qu’on ne peut répéter.	14 Ci, którzy byli wewnątrz, ufając mocy murów i zapasom żywności, odnosili się do żołnierzy Judy w sposób jak najbardziej bezczelny, szydzili, a ponadto bluźnili i mówili, czego się nie godzi.
15 Judas et ses hommes supplièrent alors le Grand Souverain du monde: il avait bien fait tomber Jéricho sans béliers ni machines de guerre au temps de Josué. Ensuite ils se jetèrent avec fureur contre le rempart.	15 Żołnierze zaś Judy wezwali wielkiego Władcę świata, który bez taranów i oblężniczych machin wywrócił Jerycho za czasów Jozuego, a potem zajadle natarli na mur.
16 Ils s’emparèrent de la ville par la volonté de Dieu et ils y firent un massacre si incroyable que l’étang voisin, qui a plus de 100 mètres de large, semblait rempli de sang.	16 Z woli Bożej opanowali miasto i urządzili nieopisaną rzeź do tego stopnia, że leżące obok jezioro, szerokie na dwa stadia, wydawało się pełne krwi, która tam spłynęła.
17 Après une marche de 140 kilomètres environ, ils arrivèrent à Charax, dans le pays des Juifs Toubiens,	17 Oddaliwszy się stamtąd o siedemset pięćdziesiąt stadiów przybyli do twierdzy, do Żydów, których nazywano Tubianami.
18 mais ils n’y trouvèrent pas Timothée. Il était parti sans avoir rien fait, mais il avait laissé en un certain point une garnison très forte.	18 Tymoteusza w tamtych stronach nie napotkali, gdyż je opuścił nic tam nie uczyniwszy, pozostawiając tylko w jednym miejscu bardzo silną załogę.
19 Dosithée et Sosipater, généraux de Maccabée, y firent une expédition et massacrèrent les 10 000 hommes que Timothée avait laissés dans cette place.	19 Dozyteusz i Sozypater, dowódcy wojska Machabeusza, wyruszyli i wycięli więcej niż dziesięć tysięcy żołnierzy pozostawionych przez Tymoteusza w twierdzy.
20 De son côté, Maccabée divisa son armée en bataillons et mit des chefs à leur tête, puis il se lança contre Timothée. Celui-ci avait avec lui 120 000 fantassins et 2 500 cavaliers.	20 Machabeusz zaś podzielił pozostałe przy nim wojsko na kohorty, mianował dowódców kohort i uderzył na Tymoteusza, który miał przy sobie sto dwadzieścia tysięcy piechoty, a konnicy dwa tysiące pięćset.
21 Lorsque Timothée apprit l’avance de Judas, il renvoya les femmes, les enfants et le reste des bagages en un lieu appelé Karnion. C’était une forteresse imprenable, car les passages dans ce secteur sont très étroits, et l’accès en était difficile.	21 Kiedy Tymoteusz dowiedział się, że Juda nadchodzi, odesłał kobiety, dzieci i pozostałą część taborów na miejsce zwane Karnion. Było to bowiem miejsce trudne do zdobycia i niedostępne na skutek ciasnych przejść.
22 Dès que l’avant-garde de Judas apparut, les ennemis furent remplis de peur; ils furent également effrayés par une manifestation de Celui qui voit tout, si bien qu’ils s’enfuirent de tous côtés. Ils se transperçaient les uns les autres et beaucoup furent blessés par leurs propres compagnons.	22 Gdy ukazała się pierwsza kohorta Judy, przerażenie i strach opanowały nieprzyjaciół, gdyż objawił się Ten, który wszystko widzi. Rzucili się do ucieczki, każdy w inną stronę, a wielu przez własnych żołnierzy było poranionych i przebitych ostrzami mieczów.
23 Judas les poursuivit sans relâche, il massacra ces bandits et fit périr plus de 30 000 hommes.	23 Juda urządził gwałtowny pościg. Pozabijał złoczyńców i zgładził około trzydziestu tysięcy ludzi.
24 Timothée lui-même était tombé aux mains des hommes de Dosithée et de Sosipater. Il fut assez habile pour leur demander de le relâcher sain et sauf car, disait-il, il détenait les parents et les frères de beaucoup d’entre eux et il pourrait bien leur arriver malheur.	24 Tymoteusz zaś sam wpadłszy w ręce żołnierzy Dozyteusza i Sozypatra, prosił bardzo podstępnie, aby go zdrowego wypuścili, bo on ma w niewoli już to rodziców, już to braci wielu spomiędzy nich i że [w razie jego śmierci] wypadnie im zginąć.
25 Aussi, quand il s’engagea après bien des paroles à renvoyer libres ces personnes, ils le relâchèrent pour sauver leurs frères.	25 Kiedy po długich przemowach uroczyście się zobowiązał, że ich odeśle bez wyrządzenia krzywdy, uwolnili go po to, aby ratować braci.
26 Judas fit une expédition à Karnion et à Atargatéion, il y égorgea 25 000 hommes.	26 Stamtąd [Juda] wyruszył przeciwko Karnion i przeciwko świątyni bogini Atargatis, gdzie zabił dwadzieścia pięć tysięcy ludzi.
27 Après avoir mis en fuite ou détruit ses ennemis, Judas fit une expédition contre Éfron, ville fortifiée où habitait Lysanias. Des jeunes gens vigoureux, rangés au pied des murailles, combattaient avec courage, et à l’intérieur il y avait de nombreuses machines avec des réserves de projectiles.	27 Po ich zwyciężeniu i całkowitym zniszczeniu wyprowadził swoje wojsko przeciw umocnionemu miastu Efron, w którym rezydował Lizjasz i mieszkało wielu ludzi z różnych narodów. Stali tam przed murami mocni młodzi ludzie i odważnie bronili dostępu, a wewnątrz było wiele machin i balist do wyrzucania pocisków.
28 Mais, après avoir supplié le Souverain qui brise par sa puissance la force des ennemis, les Juifs s’emparèrent de la ville et couchèrent sur le sol environ 25 000 hommes de ceux qui s’y trouvaient.	28 Oni jednak wezwali Władcę, Tego, który z mocą łamie siły nieprzyjaciół, opanowali miasto i położyli trupem z tych, którzy byli wewnątrz, około dwudziestu pięciu tysięcy.
29 Partant de là, ils se rendirent à Scythopolis, à une centaine de kilomètres de Jérusalem.	29 Odszedłszy stamtąd wyruszyli przeciwko Scytopolis, które leży o sześćset stadiów od Jerozolimy.
30 Mais les Juifs qui y résidaient affirmèrent que les gens de Scythopolis s’étaient bien conduits envers eux et avaient eu pour eux bien des attentions aux jours de malheur.	30 Żydzi jednak, którzy tam mieszkali, zaświadczyli o życzliwości, z jaką mieszkańcy Scytopolis odnosili się do nich, i o tym, jak w ciężkich czasach byli do nich przyjaźnie usposobieni.
31 Judas et ses hommes remercièrent les habitants de Scythopolis et les engagèrent à continuer dans leurs bonnes dispositions envers ceux de leur race. Après quoi ils furent de retour à Jérusalem peu de temps avant la fête des Semaines.	31 Dziękowali więc im i prosili, aby również na przyszłość byli dla ich narodu życzliwi. Do Jerozolimy przybyli krótko przed Świętem Tygodni.
32 Après cette fête, appelée Pentecôte, ils se lancèrent contre Gorgias, général de l’Idumée.	32 A po tak zwanej Pięćdziesiątnicy wyruszyli przeciwko Gorgiaszowi, wodzowi Idumei.
33 Ce Gorgias s’avançait avec 3 000 fantassins et 400 cavaliers.	33 Wyszedł zaś on na czele trzech tysięcy piechoty, jezdnych zaś czterystu,
34 On engagea la bataille et quelques Juifs tombèrent.	34 a kiedy doszło do walki, zdarzyło się, że zginęła niewielka liczba Żydów.
35 Un nommé Dosithée, un solide cavalier de la troupe de Bakenor, attrapa Gorgias en personne par sa pèlerine; il le tirait vigoureusement, car il voulait capturer vivant cet homme maudit, mais un cavalier thrace se jeta sur Dosithée et lui fendit l’épaule, ce qui permit à Gorgias de s’enfuir à Marisa.	35 Dozyteusz, żołnierz spomiędzy Tubianów, jeździec i mocny człowiek, pochwycił Gorgiasza, a trzymając za chlamidę, ciągnął go z wielką siłą, pragnąc przeklętego przyprowadzić żywcem, ale jeden spomiędzy trackich jeźdźców rzucił się na niego i odciął mu ramię, Gorgiasz zaś uciekł do Marisy.
36 Le combat se prolongeait et les hommes d’Esdrias tombaient de fatigue. Alors Judas supplia le Seigneur de se montrer, dans le combat, leur allié et leur guide.	36 Tymczasem żołnierze Ezdrasza od dłuższego czasu walczyli i byli zmęczeni. Juda zaś wzywał Pana, aby okazał się sprzymierzeńcem i wodzem w walce.
37 À haute voix, dans la langue de ses pères, il poussa le cri de guerre et chanta des hymnes, puis il fondit à l’improviste sur les hommes de Gorgias et les mit en fuite.	37 Następnie wśród hymnów śpiewanych w ojczystym języku wydał okrzyk wojenny, rzucił się niespodzianie na żołnierzy Gorgiasza i zmusił ich do ucieczki.
38 Judas emmena son armée jusqu’à la ville d’Odollam. Arrivé le septième jour de la semaine, ils se purifièrent selon la coutume et célébrèrent le sabbat en ce lieu.	38 Potem Juda zebrał wojsko i powiódł do miasta Adullam. Ponieważ zaś wypadł siódmy dzień, zgodnie ze zwyczajem oczyścili się i tam spędzili szabat.
39 Le jour suivant, les hommes de Judas allèrent relever les corps de ceux qui étaient tombés au combat (il était grand temps) pour les déposer avec leurs parents dans les tombeaux de leurs pères.	39 Następnego dnia w tym czasie, w którym należało już to wykonać, żołnierze Judy przyszli zabrać ciała tych, którzy polegli, i pochować razem z krewnymi w rodzinnych grobach.
40 et voici qu’ils trouvèrent sous les tuniques de chacun des morts des objets consacrés aux idoles de Jamnia, ce qui est bien sûr interdit aux Juifs par la Loi. La raison pour laquelle ces hommes avaient succombé devenait évidente:	40 Pod chitonem jednak u każdego ze zmarłych znaleźli przedmioty poświęcone bóstwom, zabrane z Jamnii, chociaż Prawo tego Żydom zakazuje. Dla wszystkich więc stało się jasne, że to oni i z tej właśnie przyczyny zginęli.
41 tous bénirent la conduite du Seigneur, le juste Juge, qui met au grand jour les choses cachées.	41 Wszyscy zaś wychwalali Pana, sprawiedliwego Sędziego, który rzeczy ukryte czyni jawnymi,
42 Ils se mirent en prière, demandant que le péché commis soit complètement effacé. L’héroïque Judas encouragea l’assemblée à se garder de tout péché: ils venaient de voir de leurs propres yeux ce qui était arrivé à leurs compagnons, tombés à cause de leurs péchés.	42 a potem oddali się modlitwie i błagali, aby popełniony grzech został całkowicie wymazany. Mężny Juda upomniał lud, aby strzegli samych siebie i byli bez grzechu mają przed oczyma to, co się stało na skutek grzechu tych, który zginęli.
43 Il fit alors parmi ses hommes une collecte qui rapporta environ 2 000 pièces; il les envoya à Jérusalem pour qu’on y offre un sacrifice pour le péché. C’était là un geste très beau et très noble, inspiré par la pensée de la résurrection.	43 Uczyniwszy zaś składkę pomiędzy ludźmi, posłał do Jerozolimy około dwu tysięcy srebrnych drachm, aby złożono ofiarę za grzech. Bardzo pięknie i szlachetnie uczynił, myślał bowiem o zmartwychwstaniu.
44 En effet, s’il n’avait pas cru que ceux qui étaient tombés ressusciteraient, il aurait été inutile et ridicule de prier pour des morts.	44 Gdyby bowiem nie był przekonany, że ci zabici zmartwychwstaną, to modlitwa za zmarłych byłaby czymś zbędnym i niedorzecznym,
45 Mais il pensait qu’une belle récompense était réservée à ceux qui se sont couchés dans la mort ayant la foi; c’était là une pensée sainte et en accord avec la foi. Il fit donc offrir ce sacrifice d’expiation pour les morts, afin qu’ils soient délivrés de leurs péchés.	45 lecz jeśli uważał, że dla tych, którzy pobożnie zasnęli, jest przygotowana najwspanialsza nagroda - była to myśl święta i pobożna. Dlatego właśnie sprawił, że złożono ofiarę przebłagalną za zabitych, aby zostali uwolnieni od grzechu.