Proverbia 14

VULGATA	Biblia Tysiąclecia
1 Sapiens mulier ædificat domum suam ; insipiens exstructam quoque manibus destruet.	1 Najmędrsza z niewiast dom sobie buduje, własnoręcznie go niszczy głupota.
2 Ambulans recto itinere, et timens Deum, despicitur ab eo qui infami graditur via.	2 W prawości żyje, kto boi się Pana, człowiek dróg krętych Nim gardzi.
3 In ore stulti virga superbiæ ; labia autem sapientium custodiunt eos.	3 W ustach głupiego rózga na jego pychę, a wargi mądrych osłonią ich samych.
4 Ubi non sunt boves, præsepe vacuum est ; ubi autem plurimæ segetes, ibi manifesta est fortitudo bovis.	4 Gdzie wołów brakuje - tam żłób jest pusty, dzięki mocy wołów plon jest obfity.
5 Testis fidelis non mentitur ; profert autem mendacium dolosus testis.	5 Prawdomówny świadek nie kłamie, kłamstwa szerzy świadek fałszywy.
6 Quærit derisor sapientiam, et non invenit ; doctrina prudentium facilis.	6 Szyderca próżno szuka mądrości, rozumny łatwo nabędzie wiedzę.
7 Vade contra virum stultum, et nescit labia prudentiæ.	7 Od człowieka głupiego się odsuń: rozumnych warg tam nie znajdziesz.
8 Sapientia callidi est intelligere viam suam, et imprudentia stultorum errans.	8 Mądrością rozumnego - poznanie swej drogi, zwodzenie siebie - głupotą niemądrych.
9 Stultus illudet peccatum, et inter justos morabitur gratia.	9 Głupców zwodzi występek, u sprawiedliwych jest łaska.
10 Cor quod novit amaritudinem animæ suæ, in gaudio ejus non miscebitur extraneus.	10 Serce zna własną swą gorycz, obcy nie dzieli jego radości.
11 Domus impiorum delebitur : tabernacula vero justorum germinabunt.	11 Rozwali się dom niewiernych, a prawych namiot zakwitnie.
12 Est via quæ videtur homini justa, novissima autem ejus deducunt ad mortem.	12 Jest droga, co komuś zdaje się słuszną, lecz w końcu prowadzi do zguby.
13 Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat.	13 Serce się smuci i w śmiechu, a boleść jest końcem radości.
14 Viis suis replebitur stultus, et super eum erit vir bonus.	14 Niewierne serce z postępków swych rade, jak z czynów swoich człowiek uczciwy.
15 Innocens credit omni verbo ; astutus considerat gressus suos. Filio doloso nihil erit boni ; servo autem sapienti prosperi erunt actus, et dirigetur via ejus.	15 Wszystko, co mówią, przyjmuje niemądry, a człowiek rozumny na kroki swe zważa.
16 Sapiens timet, et declinat a malo ; stultus transilit, et confidit.	16 Mądry się boi, od złego ucieka, a głupi się unosi, czuje się pewnym.
17 Impatiens operabitur stultitiam, et vir versutus odiosus est.	17 Człowiek porywczy popełnia głupstwa, a przebiegły jest znienawidzony.
18 Possidebunt parvuli stultitiam, et exspectabunt astuti scientiam.	18 Udziałem łatwowiernych - głupota, umiejętność wieńczy rozumnych.
19 Jacebunt mali ante bonos, et impii ante portas justorum.	19 Przed dobrymi źli chylą czoła, a występni u bram sprawiedliwego.
20 Etiam proximo suo pauper odiosus erit : amici vero divitum multi.	20 Ubogi niemiły nawet najbliższemu, a bogacz ma wielu przyjaciół.
21 Qui despicit proximum suum peccat ; qui autem miseretur pauperis beatus erit. Qui credit in Domino misericordiam diligit.	21 Kto bliźnim gardzi - ten grzeszy, szczęśliwy - kto z biednym współczuje.
22 Errant qui operantur malum ; misericordia et veritas præparant bona.	22 Czyż ci, co knują zło, nie błądzą? Miłość i wierność dla tych, co mają dobre zamiary.
23 In omni opere erit abundantia ; ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter egestas.	23 Każdy trud przynosi zyski, gadulstwo - jedynie biedę.
24 Corona sapientium divitiæ eorum ; fatuitas stultorum imprudentia.	24 Umiejętność jest wieńcem mądrych, koroną niemądrych - głupota.
25 Liberat animas testis fidelis, et profert mendacia versipellis.	25 Świadek prawdomówny ratuje ludzi, oszustwo rozszerza kłamstwa.
26 In timore Domini fiducia fortitudinis, et filiis ejus erit spes.	26 W bojaźni Pana jest pewna nadzieja, dla synów swoich jest On ucieczką.
27 Timor Domini fons vitæ, ut declinent a ruina mortis.	27 Źródłem życia jest bojaźń Pańska, by sideł śmierci uniknąć.
28 In multitudine populi dignitas regis, et in paucitate plebis ignominia principis.	28 Chwała to króla, gdy naród liczny, ubytek ludu - to zguba władcy.
29 Qui patiens est multa gubernatur prudentia ; qui autem impatiens est exaltat stultitiam suam.	29 Łagodny - w rozwagę bogaty, porywczy ujawnia głupotę.
30 Vita carnium sanitas cordis ; putredo ossium invidia.	30 Życiem dla ciała jest serce spokojne, próchnieniem kości jest namiętność.
31 Qui calumniatur egentem exprobrat factori ejus ; honorat autem eum qui miseretur pauperis.	31 Kto ciemięży ubogiego, lży jego Stwórcę, czci Go ten, kto się nad biednym lituje.
32 In malitia sua expelletur impius : sperat autem justus in morte sua.	32 Przez złość swoją runął niewierny, a prawy przy śmierci bezpieczny.
33 In corde prudentis requiescit sapientia, et indoctos quosque erudiet.	33 W sercu rozumnym jest mądrość, i pośród głupców powinna być znana.
34 Justitia elevat gentem ; miseros autem facit populos peccatum.	34 Sprawiedliwość wywyższa naród, a czyn haniebny pomniejsza narody.
35 Acceptus est regi minister intelligens ; iracundiam ejus inutilis sustinebit.	35 Rozsądnemu słudze król jest przychylny, a gniew budzi [sługa] bezecny.