Exodus 32

NEW JERUSALEM	Biblia Tysiąclecia
1 When the people saw that Moses was a long time before coming down the mountain, they gatheredround Aaron and said to him, 'Get to work, make us a god to go at our head; for that Moses, the man whobrought us here from Egypt -- we do not know what has become of him.'	1 A gdy lud widział, że Mojżesz opóźniał swój powrót z góry, zebrał się przed Aaronem i powiedział do niego: Uczyń nam boga, który by szedł przed nami, bo nie wiemy, co się stało z Mojżeszem, tym mężem, który nas wyprowadził z ziemi egipskiej.
2 Aaron replied, 'Strip off the gold rings in the ears of your wives and your sons and daughters, andbring them to me.'	2 Aaron powiedział im: Pozdejmujcie złote kolczyki, które są w uszach waszych żon, waszych synów i córek, i przynieście je do mnie.
3 The people al stripped off the gold rings from their ears and brought them to Aaron.	3 I zdjął cały lud złote kolczyki, które miał w uszach, i zniósł je do Aarona.
4 He received what they gave him, melted it down in a mould and with it made the statue of a calf.'Israel,' the people shouted, 'here is your God who brought you here from Egypt!'	4 A wziąwszy je z ich rąk nakazał je przetopić i uczynić z tego posąg cielca ulany z metalu. I powiedzieli: Izraelu, oto bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej.
5 Observing this, Aaron built an altar before the statue and made this proclamation, 'Tomorrow will be afeast in Yahweh's honour.'	5 A widząc to Aaron kazał postawić ołtarz przed nim i powiedział: Jutro będzie uroczystość ku czci Pana.
6 Early next morning they sacrificed burnt offerings and brought communion sacrifices. The people thensat down to eat and drink, and afterwards got up to amuse themselves.	6 Wstawszy wcześnie rano, dokonali całopalenia i złożyli ofiary biesiadne. I usiadł lud, aby jeść i pić, i wstali, żeby się bawić.
7 Yahweh then said to Moses, 'Go down at once, for your people whom you brought here from Egypthave become corrupt.	7 Pan rzekł wówczas do Mojżesza: Zstąp na dół, bo sprzeniewierzył się lud twój, który wyprowadziłeś z ziemi egipskiej.
8 They have quickly left the way which I ordered them to fol ow. They have cast themselves a metal calf,worshipped it and offered sacrifice to it, shouting, "Israel, here is your God who brought you here from Egypt!" '	8 Bardzo szybko odwrócili się od drogi, którą im nakazałem, i utworzyli sobie posąg cielca ulanego z metalu i oddali mu pokłon, i złożyli mu ofiary, mówiąc: Izraelu, oto twój bóg, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej.
9 Yahweh then said to Moses, 'I know these people; I know how obstinate they are!	9 I jeszcze powiedział Pan do Mojżesza: Widzę, że lud ten jest ludem o twardym karku.
10 So leave me now, so that my anger can blaze at them and I can put an end to them! I shal make agreat nation out of you instead.'	10 Zostaw Mnie przeto w spokoju, aby rozpalił się gniew mój na nich. Chcę ich wyniszczyć, a ciebie uczynić wielkim ludem.
11 Moses tried to pacify Yahweh his God. 'Yahweh,' he said, 'why should your anger blaze at yourpeople, whom you have brought out of Egypt by your great power and mighty hand?	11 Mojżesz jednak zaczął usilnie błagać Pana, Boga swego, i mówić: Dlaczego, Panie, płonie gniew Twój przeciw ludowi Twemu, który wyprowadziłeś z ziemi egipskiej wielką mocą i silną ręką?
12 Why should the Egyptians say, "He brought them out with evil intention, to slaughter them in themountains and wipe them off the face of the earth?" Give up your burning wrath; relent over this disasterintended for your people.	12 Czemu to mają mówić Egipcjanie: W złym zamiarze wyprowadził ich, chcąc ich wygubić w górach i wygładzić z powierzchni ziemi? Odwróć zapalczywość Twego gniewu i zaniechaj zła, jakie chcesz zesłać na Twój lud.
13 Remember your servants Abraham, Isaac and Jacob, to whom you swore by your very self andmade this promise: "I shal make your offspring as numerous as the stars of heaven, and this whole country ofwhich I have spoken, I shal give to your descendants, and it wil be their heritage for ever." '	13 Wspomnij na Abrahama, Izaaka i Izraela, Twoje sługi, którym przysiągłeś na samego siebie, mówiąc do nich: Uczynię potomstwo wasze tak liczne jak gwiazdy niebieskie, i całą ziemię, o której mówiłem, dam waszym potomkom, i posiądą ją na wieki.
14 Yahweh then relented over the disaster which he had intended to inflict on his people.	14 Wówczas to Pan zaniechał zła, jakie zamierzał zesłać na swój lud.
15 Moses turned and came down the mountain with the two tablets of the Testimony in his hands,tablets inscribed on both sides, inscribed on the front and on the back.	15 Mojżesz zaś zszedł z góry z dwiema tablicami świadectwa w swym ręku, a tablice były zapisane na obu stronach, zapisane na jednej i na drugiej stronie.
16 The tablets were the work of God, and the writing on them was God's writing, engraved on thetablets.	16 Tablice te były dziełem Bożym, a pismo na nich było pismem Boga, wyrytym na tablicach.
17 When Joshua heard the noise of the people shouting, he said to Moses, 'There is the sound of battlein the camp!'	17 A Jozue, usłyszawszy odgłos okrzyków ludu, powiedział do Mojżesza: W obozie rozlegają się okrzyki wojenne.
18 But he replied: No song of victory is this sound, no lament for defeat this sound; but answeringchoruses I hear!	18 On zaś odpowiedział: To nie głos pieśni zwycięstwa ani głos pieśni klęski, lecz słyszę pieśni dwóch chórów.
19 And there, as he approached the camp, he saw the calf and the groups dancing. Moses blazed withanger. He threw down the tablets he was holding, shattering them at the foot of the mountain.	19 A Mojżesz zbliżył się do obozu i ujrzał cielca i tańce. Rozpalił się wówczas gniew Mojżesza i rzucił z rąk swoich tablice i potłukł je u podnóża góry.
20 He seized the calf they had made and burned it, grinding it into powder which he scattered on thewater, and made the Israelites drink it.	20 A porwawszy cielca, którego uczynili, spalił go w ogniu, starł na proch, rozsypał w wodzie i kazał ją pić Izraelitom.
21 Moses then said to Aaron, 'What have these people done to you for you to have brought so great asin on them?'	21 I powiedział Mojżesz do Aarona: Cóż ci uczynił ten lud, że sprowadziłeś na niego tak wielki grzech?
22 Aaron replied, 'My lord should not be so angry. You yourself know what a bad state these people arein!	22 Aaron odpowiedział: Niech się mój pan nie unosi na mnie gniewem, bo wiesz sam, że ten lud jest skłonny do złego.
23 They said to me, "Make us a god to go at our head; for that Moses, the man who brought us herefrom Egypt -- we do not know what has become of him."	23 Powiedzieli do mnie: Uczyń nam boga, który by szedł przed nami, bo nie wiemy, co się stało z Mojżeszem, z tym mężem, który nas wyprowadził z ziemi egipskiej.
24 I then said to them, "Anyone with gold, strip it off!" They gave it to me. I threw it into the fire and out came this calf!'	24 Wtedy rzekłem do nich: Kto ma złoto, niech je zdejmie z siebie. I złożyli mi je, i wrzuciłem je w ogień, i tak powstał cielec.
25 When Moses saw that the people were out of hand -- for Aaron had let them get out of hand to thederision of their enemies al round them-	25 I ujrzał Mojżesz, że lud stał się nieokiełznany, gdyż Aaron wodze mu popuścił na pośmiewisko wobec nieprzyjaciół.
26 Moses then stood at the gate of the camp and shouted, 'Who is for Yahweh? To me!' And al theLevites ral ied round him.	26 Zatrzymał się Mojżesz w bramie obozu i zawołał: Kto jest za Panem, do mnie! A wówczas przyłączyli się do niego wszyscy synowie Lewiego.
27 He said to them, 'Yahweh, God of Israel, says this, "Buckle on your sword, each of you, and go upand down the camp from gate to gate, every man of you slaughtering brother, friend and neighbour." '	27 I rzekł do nich: Tak mówi Pan, Bóg Izraela: Każdy z was niech przypasze miecz do boku. Przejdźcie tam i z powrotem od jednej bramy w obozie do drugiej i zabijajcie: kto swego brata, kto swego przyjaciela, kto swego krewnego.
28 The Levites did as Moses said, and of the people about three thousand men perished that day.	28 Synowie Lewiego uczynili według rozkazu Mojżesza, i zabito w tym dniu około trzech tysięcy mężów.
29 'Today', Moses said, 'you have consecrated yourselves to Yahweh, one at the cost of his son,another of his brother; and so he bestows a blessing on you today.'	29 Mojżesz powiedział wówczas do nich: Poświęciliście ręce dla Pana, ponieważ każdy z was był przeciw swojemu synowi, przeciw swemu bratu. Oby Pan użyczył wam dzisiaj błogosławieństwa!
30 On the fol owing day Moses said to the people, 'You have committed a great sin. But now I shal goup to Yahweh: perhaps I can secure expiation for your sin.'	30 Nazajutrz zaś tak powiedział Mojżesz do ludu: Popełniliście ciężki grzech; ale teraz wstąpię do Pana, może otrzymam przebaczenie waszego grzechu.
31 Moses then went back to Yahweh and said, 'Oh, this people has committed a great sin by makingthemselves a god of gold.	31 I poszedł Mojżesz do Pana, i powiedział: Oto niestety lud ten dopuścił się wielkiego grzechu, gdyż uczynił sobie boga ze złota.
32 And yet, if it pleased you to forgive their sin. . .! If not, please blot me out of the book you havewritten!'	32 Przebacz jednak im ten grzech! A jeśli nie, to wymaż mię natychmiast z Twej księgi, którą napisałeś.
33 Yahweh said to Moses, 'Those who have sinned against me are the ones I shal blot out of my book.	33 Pan powiedział do Mojżesza: Tylko tego, który zgrzeszył przeciw Mnie, wymażę z mojej księgi.
34 So now go and lead the people to the place I promised to you. My angel will indeed go at your headbut, on the day of punishment, I shall punish them for their sin.'	34 Idź teraz i prowadź ten lud, gdzie ci rozkazałem, a mój anioł pójdzie przed tobą. A w dniu mojej kary ukarzę ich za ich grzech.
35 And Yahweh punished the people for having made the calf, the one Aaron had made.	35 I rzeczywiście Pan ukarał lud za to, że uczynił sobie złotego cielca, wykonanego pod kierunkiem Aarona.