Deuteronomy 1

NEW AMERICAN BIBLE	Biblia Tysiąclecia
1 These are the words which Moses spoke to all Israel beyond the Jordan ( in the desert, in the Arabah, opposite Suph, between Paran and Tophel, Laban, Hazeroth and Dizahab;	1 Tymi słowami przemawiał Mojżesz do całego Izraela za Jordanem na pustyni, w Arabie naprzeciw Suf, między Paran, Tofel, Laban, Chaserot i Di-Zahab.
2 it is a journey of eleven days from Horeb to Kadesh-barnea by way of the highlands of Seir).	2 Jedenaście dni drogi jest przez góry Seir z Horebu do Kadesz-Barnea.
3 In the fortieth year, on the first day of the eleventh month, Moses spoke to the Israelites all the commands that the LORD had given him in their regard.	3 W czterdziestym roku, jedenastym miesiącu, pierwszym dniu miesiąca powiedział Mojżesz Izraelitom wszystko, co mu Pan dla nich zlecił.
4 After he had defeated Sihon, king of the Amorites, who lived in Heshbon, and Og, king of Bashan, who lived in Ashtaroth and in Edrei,	4 Po pokonaniu Sichona, króla Amorytów, mieszkającego w Cheszbonie, i Oga, króla Baszanu, mieszkającego w Asztarot w Edrei,
5 Moses began to explain the law in the land of Moab beyond the Jordan, as follows:	5 za Jordanem, w kraju Moabu, począł Mojżesz wpajać to prawo, mówiąc:
6 "The LORD, our God, said to us at Horeb, 'You have stayed long enough at this mountain.	6 Pan, nasz Bóg mówił do nas na Horebie: Już dość waszego pobytu na tej górze.
7 Leave here and go to the hill country of the Amorites and to all the surrounding regions, the land of the Canaanites in the Arabah, the mountains, the foothills, the Negeb and the seacoast; to Lebanon, and as far as the Great River (the Euphrates).	7 Ruszajcie, idźcie, ciągnijcie ku górom Amorytów, do wszystkich pobliskich narodów [osiadłych] w Arabie, w górach, w Szefeli, w Negebie, nad brzegiem morskim, w ziemi Kananejczyków i w Libanie: aż po wielką rzekę Eufrat.
8 I have given that land over to you. Go now and occupy the land I swore to your fathers, Abraham, Isaac and Jacob, I would give to them and to their descendants.'	8 Patrzcie, wydaję wam ten kraj. Idźcie, posiądźcie tę ziemię, którą Pan poprzysiągł dać Abrahamowi, Izaakowi, Jakubowi, a po nich ich potomstwu.
9 "At that time I said to you, 'Alone, I am unable to carry you.	9 I rzekłem wam w owym czasie: Ja sam nie mogę już nosić ciężaru was wszystkich.
10 The LORD, your God, has so multiplied you that you are now as numerous as the stars in the sky.	10 Pan, wasz Bóg, rozmnożył was: dziś jesteście liczni niby gwiazdy na niebie.
11 May the LORD, the God of your fathers, increase you a thousand times over, and bless you as he promised!	11 A Pan, Bóg ojców naszych, niech was jeszcze tysiąckrotnie pomnoży i błogosławi wam, jak to obiecał.
12 But how can I alone bear the crushing burden that you are, along with your bickering?	12 Jak zdołam sam udźwignąć wasz ciężar, wasze brzemię i wasze spory?
13 Choose wise, intelligent and experienced men from each of your tribes, that I may appoint them as your leaders.'	13 Wybierzcie sobie w waszych pokoleniach mężów rozumnych, mądrych i szanowanych, abym ich postawił wam na czele.
14 You answered me, 'We agree to do as you have proposed.'	14 Odpowiedzieliście mi: Dobre jest, co zamierzasz uczynić.
15 So I took outstanding men of your tribes, wise and experienced, and made them your leaders as officials over thousands, over hundreds, over fifties and over tens, and other tribal officers.	15 Wtedy wybrałem "spośród głów waszych pokoleń" mężów mądrych, szanowanych i dałem wam ich za waszych przewodników: naczelników nad tysiącami i naczelników nad setkami, naczelników nad pięćdziesięcioma i naczelników nad dziesięcioma jako zwierzchników nad waszymi pokoleniami.
16 I charged your judges at that time, 'Listen to complaints among your kinsmen, and administer true justice to both parties even if one of them is an alien.	16 Wtedy to rozkazałem waszym sędziom: Przesłuchujcie braci waszych, rozstrzygajcie sprawiedliwie spór każdego ze swym bratem czy też obcym.
17 In rendering judgment, do not consider who a person is; give ear to the lowly and to the great alike, fearing no man, for judgment is God's. Refer to me any case that is too hard for you and I will hear it.'	17 W sądzeniu unikajcie stronniczości, wysłuchujcie małego i wielkiego, nie lękajcie się nikogo, gdyż jest to sąd Boży. Gdyby wam sprawa wydawała się za trudna, mnie ją przedstawcie, abym ją wysłuchał.
18 Thereupon I gave you all the commands you were to fulfill.	18 W owym czasie poleciłem wam wszystko, co macie czynić.
19 "Then, in obedience to the command of the LORD, our God, we set out from Horeb and journeyed through the whole desert, vast and fearful as you have seen, in the direction of the hill country of the Amorites. We had reached Kadesh-barnea	19 Potem opuściliśmy Horeb i szliśmy przez całą tę pustynię wielką i straszną, którą widzieliście, w kierunku gór Amorytów, jak nam polecił Pan, nasz Bóg, i doszliśmy do Kadesz-Barnea.
20 when I said to you, 'You have come to the hill country of the Amorites, which the LORD, our God, is giving us.	20 Wtedy wam powiedziałem: Przyszliście aż do gór Amorytów, które nam daje Pan, nasz Bóg.
21 The LORD, your God, has given this land over to you. Go up and occupy it, as the LORD, the God of your fathers, commands you. Do not fear or lose heart.'	21 Patrz! Pan, twój Bóg, wydał tobie tę ziemię. Wejdź, weź ją w posiadanie, jak ci obiecał Pan, Bóg twoich ojców. Nie lękaj się, nie trać ducha!
22 Then all of you came up to me and said, 'Let us send men ahead to reconnoiter the land for us and report to us on the road we must follow and the cities we must take.'	22 Wtedy przystąpiliście do mnie wszyscy i rzekliście: Wyślijmy mężów przed sobą dla zbadania kraju i poznania drogi, którą mamy iść, oraz miast, do których mamy wkroczyć.
23 Agreeing with the proposal, I chose twelve men from your number, one from each tribe.	23 Rzecz wydała mi się dobra. I wziąłem spośród was dwunastu mężów, po jednym z każdego pokolenia.
24 They set out into the hill country as far as the Wadi Eshcol, and explored it.	24 Oni wyruszyli, poszli w góry i dotarli aż do doliny Eszkol, którą zbadali.
25 Then, taking along some of the fruit of the land, they brought it down to us and reported, 'The land which the LORD, our God, gives us is good.'	25 Wzięli w ręce trochę owocu tej ziemi, przynieśli wam i takie złożyli sprawozdanie: Kraj, który nam daje Pan, nasz Bóg, jest dobry.
26 "But you refused to go up, and after defying the command of the LORD, your God,	26 Lecz nie chcieliście iść i wzgardziliście nakazem Pan, waszego Boga.
27 you set to murmuring in your tents, 'Out of hatred for us the LORD has brought us up out of the land of Egypt, to deliver us into the hands of the Amorites and destroy us.	27 Szemraliście w namiotach, mówiąc: Z nienawiści do nas wyprowadził nas Pan z ziemi egipskiej, by wydać nas w ręce Amorytów na zagładę.
28 What shall we meet with up there? Our kinsmen have made us fainthearted by reporting that the people are stronger and taller than we, and their cities are large and fortified to the sky; besides, they saw the Anakim there.'	28 Gdzież pójdziemy? Nasi bracia napełnili nam serce strachem, mówiąc: Lud to jest liczniejszy i wyższy wzrostem od nas, miasta ogromne, obwarowane aż do nieba. Widzieliśmy tam nawet synów Anaka.
29 "But I said to you, 'Have no dread or fear of them.	29 I rzekłem wam: Nie drżyjcie, nie lękajcie się ich.
30 The LORD, your God, who goes before you, will himself fight for you, just as he took your part before your very eyes in Egypt,	30 Pan, Bóg wasz, który idzie przed wami, będzie za was walczył, podobnie jak uczynił w Egipcie na waszych oczach.
31 as well as in the desert, where you saw how the LORD, your God, carried you, as a man carries his child, all along your journey until you arrived at this place.'	31 Widziałeś też i na pustyni: Pan niósł cię, jak niesie ojciec swego syna, całą drogę, którą szliście, aż dotarliście do tego miejsca.
32 Despite this, you would not trust the LORD, your God,	32 Jednak mimo to nie ufaliście Panu, Bogu waszemu,
33 who journeys before you to find you a resting place--by day in the cloud, and by night in the fire, to show the way you must go.	33 idącemu przed wami w drodze, by wam szukać miejsca pod obóz - nocą w ogniu, by wam oświetlać drogę, a za dnia w obłoku.
34 When the LORD heard your words, he was angry;	34 Gdy usłyszał Pan głos mów waszych, rozgniewał się i przysiągł mówiąc:
35 and he swore, 'Not one man of this evil generation shall look upon the good land I swore to give to your fathers,	35 Ani jeden człowiek z tego przewrotnego pokolenia nie ujrzy pięknej krainy, którą poprzysiągłem dać przodkom waszym,
36 except Caleb, son of Jephunneh; he shall see it. For to him and to his sons I will give the land he trod upon, because he has followed the LORD unreservedly.'	36 z wyjątkiem Kaleba, syna Jefunnego. On ją zobaczy. Jemu i jego synom dam ten kraj, po którym on chodził, gdyż on okazał pełne posłuszeństwo wobec Pana.
37 "The LORD was angered against me also on your account, and said, 'Not even you shall enter there,	37 Przez was i na mnie rozgniewał się Pan mówiąc: I ty tam nie wejdziesz.
38 but your aide Joshua, son of Nun, shall enter. Encourage him, for he is to give Israel its heritage.	38 Jozue, syn Nuna, który ci służy, on tam wejdzie. Jemu dodaj odwagi, gdyż on wprowadzi Izraela w posiadanie [tej ziemi].
39 Your little ones, who you said would become booty, and your children, who as yet do not know good from bad--they shall enter; to them I will give it, and they shall occupy it.	39 Najmniejsze dzieci wasze, o których mówiliście, że staną się łupem, i synowie wasi, którzy dziś dobra od zła nie odróżniają, oni tam wejdą, dam ją im, i oni ją posiądą.
40 But as for yourselves: turn about and proceed into the desert on the Red Sea road.'	40 A wy obróćcie się i idźcie przez pustynię w kierunku Morza Czerwonego.
41 "In reply you said to me, 'We have sinned against the LORD. We will go up ourselves and fight, just as the LORD, our God, commanded us.' And each of you girded on his weapons, making light of going up into the hill country.	41 Odpowiedzieliście mi: Zgrzeszyliśmy przeciw Panu, pójdziemy i będziemy walczyć, jak nam rozkazał Pan, nasz Bóg. I każdy z was przypasał sobie broń, bo uznaliście za łatwe wejście na góry.
42 But the LORD said to me, 'Warn them: Do not go up and fight, lest you be beaten down before your enemies, for I will not be in your midst.'	42 I rzekł Pan do mnie: Powiedz im: Nie chodźcie, nie walczcie, gdyż nie jestem wśród was, byście nie byli rozgromieni przez wrogów.
43 I gave you this warning but you would not listen. In defiance of the LORD'S command you arrogantly marched off into the hill country.	43 Ostrzegałem was, lecz nie chcieliście słuchać, wzgardziliście nakazem Pana, ruszyliście, poszliście w góry.
44 Then the Amorites living there came out against you and, like bees, chased you, cutting you down in Seir as far as Hormah.	44 Wyszli naprzeciw wam Amoryci, mieszkający w tych górach, gonili was, jak to czynią pszczoły, i pobili was w Seirze aż do Chorma.
45 On your return you wept before the LORD, but he did not listen to your cry or give ear to you.	45 Wróciliście i płakaliście przed Panem, a nie wysłuchał Pan waszego wołania i nie zwrócił na was uwagi.
46 That is why you had to stay as long as you did at Kadesh.	46 Zatrzymaliście się w Kadesz na wiele dni - na cały czas waszego pobytu.