Deuxième livre des Macchabées 3

BIBLES DES PEUPLES	GREEK BIBLE
1 Au temps où les habitants de la Ville Sainte connaissaient une véritable paix, en un temps où les lois étaient scrupuleusement observées grâce à la piété du grand prêtre Onias qui détestait le mal,	1 της αγιας πολεως κατοικουμενης μετα πασης ειρηνης και των νομων οτι καλλιστα συντηρουμενων δια την ονιου του αρχιερεως ευσεβειαν τε και μισοπονηριαν
2 il arrivait que les rois eux-mêmes honorent le Saint Lieu et ornent le Temple de dons magnifiques.	2 συνεβαινεν και αυτους τους βασιλεις τιμαν τον τοπον και το ιερον αποστολαις ταις κρατισταις δοξαζειν
3 C’est ainsi que Séleucus roi d’Asie assurait par ses revenus personnels toutes les dépenses nécessaires au service des sacrifices.	3 ωστε και σελευκον τον της ασιας βασιλεα χορηγειν εκ των ιδιων προσοδων παντα τα προς τας λειτουργιας των θυσιων επιβαλλοντα δαπανηματα
4 Mais il arriva qu’un certain Simon, de la tribu de Benjamin, qui était administrateur du Temple, entra en conflit avec le grand prêtre au sujet de la police des marchés de la ville.	4 σιμων δε τις εκ της βενιαμιν φυλης προστατης του ιερου καθεσταμενος διηνεχθη τω αρχιερει περι της κατα την πολιν αγορανομιας
5 Comme il n’arrivait pas à imposer son point de vue à Onias, il alla trouver Apollonius fils de Thraséos, qui était à cette époque le gouverneur de Cœlé-Syrie et de Phénicie.	5 και νικησαι τον ονιαν μη δυναμενος ηλθεν προς απολλωνιον θαρσεου τον κατ' εκεινον τον καιρον κοιλης συριας και φοινικης στρατηγον
6 Il lui raconta que le trésor de Jérusalem contenait des sommes énormes, une quantité incroyable de richesses qui n’avaient pas de rapport avec les dépenses nécessaires pour les sacrifices: il serait donc possible de faire passer tout ce trésor dans les mains du roi.	6 και προσηγγειλεν περι του χρηματων αμυθητων γεμειν το εν ιεροσολυμοις γαζοφυλακιον ωστε το πληθος των διαφορων αναριθμητον ειναι και μη προσηκειν αυτα προς τον των θυσιων λογον ειναι δε δυνατον υπο την του βασιλεως εξουσιαν πεσειν ταυτα
7 Au cours d’une rencontre avec le roi, Apollonius lui parla des richesses qu’on lui avait signalées et le roi choisit Héliodore, qui était à la tête des affaires de l’État; il l’envoya avec l’ordre de confisquer toutes les richesses dont on avait parlé.	7 συμμειξας δε ο απολλωνιος τω βασιλει περι των μηνυθεντων αυτω χρηματων ενεφανισεν ο δε προχειρισαμενος ηλιοδωρον τον επι των πραγματων απεστειλεν δους εντολας την των προειρημενων χρηματων εκκομιδην ποιησασθαι
8 Aussitôt Héliodore se mit en route sous prétexte d’inspecter les villes de Cœlé-Syrie et de Phénicie, mais en fait pour exécuter l’ordre du roi.	8 ευθεως δε ο ηλιοδωρος εποιειτο την πορειαν τη μεν εμφασει ως τας κατα κοιλην συριαν και φοινικην πολεις εφοδευσαι τω πραγματι δε την του βασιλεως προθεσιν επιτελειν
9 Arrivé à Jérusalem, Héliodore fut reçu amicalement par le grand prêtre et par la ville. Il raconta alors ce qu’on lui avait dit, il dévoila le but de sa visite et demanda si tout cela était exact.	9 παραγενηθεις δε εις ιεροσολυμα και φιλοφρονως υπο του αρχιερεως της πολεως αποδεχθεις ανεθετο περι του γεγονοτος εμφανισμου και τινος ενεκεν παρεστιν διεσαφησεν επυνθανετο δε ει ταις αληθειαις ταυτα ουτως εχοντα τυγχανει
10 Le grand prêtre lui expliqua que le trésor contenait les dépôts des veuves et des orphelins,	10 του δε αρχιερεως υποδειξαντος παρακαταθηκας ειναι χηρων τε και ορφανων
11 qu’une partie appartenait à Hyrcan fils de Tobiyas, un homme très important, mais que contrairement aux mensonges de Simon, cet homme impie, le trésor se réduisait à 400 talents d’argent et 200 talents d’or.	11 τινα δε και υρκανου του τωβιου σφοδρα ανδρος εν υπεροχη κειμενου ουτως ην διαβαλλων ο δυσσεβης σιμων τα δε παντα αργυριου τετρακοσια ταλαντα χρυσιου δε διακοσια
12 Il était d’autre part impossible de dépouiller ceux qui avaient mis leur confiance dans la sainteté de ce lieu et dans la majesté intouchable d’un temple vénéré dans tout l’univers.	12 αδικηθηναι δε τους πεπιστευκοτας τη του τοπου αγιωσυνη και τη του τετιμημενου κατα τον συμπαντα κοσμον ιερου σεμνοτητι και ασυλια παντελως αμηχανον ειναι
13 Mais Héliodore, en vertu des ordres qu’il avait reçus du roi, soutenait que de toute façon cet argent devait être confisqué au profit du trésor royal.	13 ο δε ηλιοδωρος δι' ας ειχεν βασιλικας εντολας παντως ελεγεν εις το βασιλικον αναλημπτεα ταυτα ειναι
14 Au jour qu’il avait fixé pour entrer dans la salle du trésor et pour faire le compte de toutes ces richesses, la ville entière était retournée.	14 ταξαμενος δε ημεραν εισηει την περι τουτων επισκεψιν οικονομησων ην δε ου μικρα καθ' ολην την πολιν αγωνια
15 Les prêtres s’étaient prosternés devant l’autel, revêtus de leurs habits sacerdotaux; ils invoquaient le Ciel qui avait donné la loi sur les dépôts, ils lui demandaient de conserver ces biens intacts à ceux qui les avaient déposés.	15 οι δε ιερεις προ του θυσιαστηριου εν ταις ιερατικαις στολαις ριψαντες εαυτους επεκαλουντο εις ουρανον τον περι παρακαταθηκης νομοθετησαντα τοις παρακαταθεμενοις ταυτα σωα διαφυλαξαι
16 En voyant le visage du grand prêtre on était bouleversé, car son visage défait, sa pâleur, montraient bien l’angoisse de son âme.	16 ην δε ορωντα την του αρχιερεως ιδεαν τιτρωσκεσθαι την διανοιαν η γαρ οψις και το της χροας παρηλλαγμενον ενεφαινεν την κατα ψυχην αγωνιαν
17 Il était pris d’une frayeur qui faisait trembler tout son corps, et tous étaient témoins de la souffrance qu’il ressentait.	17 περιεκεχυτο γαρ περι τον ανδρα δεος τι και φρικασμος σωματος δι' ων προδηλον εγινετο τοις θεωρουσιν το κατα καρδιαν ενεστος αλγος
18 Les habitants se précipitaient par groupes hors des maisons et priaient pour que le Lieu Saint ne connaisse pas la honte.	18 ετι δε εκ των οικιων αγεληδον εξεπηδων επι πανδημον ικετειαν δια το μελλειν εις καταφρονησιν ερχεσθαι τον τοπον
19 Les femmes serrées dans des sacs au-dessous des seins remplissaient les rues, les jeunes filles encore tenues à la maison couraient aux portes ou montaient sur le rempart, d’autres se penchaient aux fenêtres.	19 υπεζωσμεναι δε υπο τους μαστους αι γυναικες σακκους κατα τας οδους επληθυνον αι δε κατακλειστοι των παρθενων αι μεν συνετρεχον επι τους πυλωνας αι δε επι τα τειχη τινες δε δια των θυριδων διεξεκυπτον
20 Toutes les mains se tendaient vers le Ciel criant leur prière;	20 πασαι δε προτεινουσαι τας χειρας εις τον ουρανον εποιουντο την λιτανειαν
21 l’angoisse de cette foule unie dans un même abattement et l’attente anxieuse du grand prêtre faisaient peine à voir.	21 ελεειν δ' ην την του πληθους παμμιγη προπτωσιν την τε του μεγαλως αγωνιωντος αρχιερεως προσδοκιαν
22 Pendant qu’on suppliait le Seigneur Tout-Puissant de garder les dépôts intacts et saufs à ceux qui les avaient confiés,	22 οι μεν ουν επεκαλουντο τον παγκρατη κυριον τα πεπιστευμενα τοις πεπιστευκοσιν σωα διαφυλασσειν μετα πασης ασφαλειας
23 Héliodore faisait comme il avait dit.	23 ο δε ηλιοδωρος το διεγνωσμενον επετελει
24 Il était déjà avec sa garde près du trésor, lorsque à cet endroit même le Souverain des esprits et des puissants de tout ordre fit une grande apparition; tous ceux qui avaient osé pénétrer là restèrent sans forces ni courage, comme paralysés par la force de Dieu.	24 αυτοθι δε αυτου συν τοις δορυφοροις κατα το γαζοφυλακιον ηδη παροντος ο των πνευματων και πασης εξουσιας δυναστης επιφανειαν μεγαλην εποιησεν ωστε παντας τους κατατολμησαντας συνελθειν καταπλαγεντας την του θεου δυναμιν εις εκλυσιν και δειλιαν τραπηναι
25 Un cheval leur apparut, monté par un cavalier terrible et richement équipé, qui paraissait porter une armure d’or; il se précipita droit sur Héliodore et lança sur lui ses sabots de devant.	25 ωφθη γαρ τις ιππος αυτοις φοβερον εχων τον επιβατην και καλλιστη σαγη διακεκοσμημενος φερομενος δε ρυδην ενεσεισεν τω ηλιοδωρω τας εμπροσθιους οπλας ο δε επικαθημενος εφαινετο χρυσην πανοπλιαν εχων
26 En même temps lui apparurent deux autres jeunes hommes, pleins de force, éclatants de lumière, et vêtus d’habits magnifiques. Ils se placèrent de chaque côté d’Héliodore et se mirent à le fouetter, faisant tomber sur lui une grêle de coups.	26 ετεροι δε δυο προσεφανησαν αυτω νεανιαι τη ρωμη μεν εκπρεπεις καλλιστοι δε την δοξαν διαπρεπεις δε την περιβολην οι και περισταντες εξ εκατερου μερους εμαστιγουν αυτον αδιαλειπτως πολλας επιρριπτουντες αυτω πληγας
27 Héliodore tomba à terre et se retrouva dans de profondes ténèbres. On le ramassa, on le mit sur une civière,	27 αφνω δε πεσοντα προς την γην και πολλω σκοτει περιχυθεντα συναρπασαντες και εις φορειον ενθεντες
28 et cet homme qui venait d’entrer dans la chambre du trésor avec une suite nombreuse de gardes et d’hommes armés, fut emporté incapable de s’aider lui-même: la puissance de Dieu s’était ainsi manifestée à tous.	28 τον αρτι μετα πολλης παραδρομης και πασης δορυφοριας εις το προειρημενον εισελθοντα γαζοφυλακιον εφερον αβοηθητον εαυτω καθεστωτα φανερως την του θεου δυναστειαν επεγνωκοτες
29 Pendant qu’il était là, sous le coup de la force divine, muet et sans espoir de guérison,	29 και ο μεν δια την θειαν ενεργειαν αφωνος και πασης εστερημενος ελπιδος και σωτηριας ερριπτο
30 les Juifs bénissaient le Seigneur qui avait glorifié son Saint Lieu; le Temple, qui un instant plus tôt était habité par l’épouvante et l’inquiétude, se remplit de joie et d’allégresse à la suite de la manifestation du Seigneur Tout-Puissant.	30 οι δε τον κυριον ευλογουν τον παραδοξαζοντα τον εαυτου τοπον και το μικρω προτερον δεους και ταραχης γεμον ιερον του παντοκρατορος επιφανεντος κυριου χαρας και ευφροσυνης επεπληρωτο
31 Aussitôt, quelques-uns des compagnons d’Héliodore demandèrent à Onias de prier le Très-Haut et d’accorder la vie à celui qui était là couché à terre à demi-mort.	31 ταχυ δε τινες των του ηλιοδωρου συνηθων ηξιουν τον ονιαν επικαλεσασθαι τον υψιστον και το ζην χαρισασθαι τω παντελως εν εσχατη πνοη κειμενω
32 Le grand prêtre accepta et offrit un sacrifice pour la vie de cet homme: il était à craindre en effet que le roi pense à un attentat des Juifs contre Héliodore.	32 υποπτος δε γενομενος ο αρχιερευς μηποτε διαλημψιν ο βασιλευς σχη κακουργιαν τινα περι τον ηλιοδωρον υπο των ιουδαιων συντετελεσθαι προσηγαγεν θυσιαν υπερ της του ανδρος σωτηριας
33 Pendant que le grand prêtre offrait le sacrifice de réparation, les mêmes jeunes gens apparurent de nouveau à Héliodore, habillés des mêmes vêtements; se tenant debout à côté de lui, ils lui dirent: “Tu peux dire un grand merci au grand prêtre Onias, car c’est à cause de lui que le Seigneur te conserve en vie.	33 ποιουμενου δε του αρχιερεως τον ιλασμον οι αυτοι νεανιαι παλιν εφανησαν τω ηλιοδωρω εν ταις αυταις εσθησεσιν εστολισμενοι και σταντες ειπον πολλας ονια τω αρχιερει χαριτας εχε δια γαρ αυτον σοι κεχαρισται το ζην ο κυριος
34 Tu as été fouetté par le Ciel, tu feras donc connaître à tous la grande puissance de Dieu.” Après avoir dit cela, ils disparurent.	34 συ δε εξ ουρανου μεμαστιγωμενος διαγγελλε πασι το μεγαλειον του θεου κρατος ταυτα δε ειποντες αφανεις εγενοντο
35 Héliodore offrit un sacrifice au Seigneur et fit de longues prières à celui qui lui avait conservé la vie; puis, après avoir promis à Onias son amitié, il repartit avec ses hommes vers le roi.	35 ο δε ηλιοδωρος θυσιαν ανενεγκας τω κυριω και ευχας μεγιστας ευξαμενος τω το ζην περιποιησαντι και τον ονιαν αποδεξαμενος ανεστρατοπεδευσεν προς τον βασιλεα
36 À tous il rendait témoignage de cette intervention du Dieu très grand qu’il avait vue de ses propres yeux.	36 εξεμαρτυρει δε πασιν απερ ην υπ' οψιν τεθεαμενος εργα του μεγιστου θεου
37 Comme le roi demandait à Héliodore qui était le plus indiqué pour aller de nouveau à Jérusalem, Héliodore répondit:	37 του δε βασιλεως επερωτησαντος τον ηλιοδωρον ποιος τις ειη επιτηδειος ετι απαξ διαπεμφθηναι εις ιεροσολυμα εφησεν
38 “Si tu as un ennemi ou quelqu’un qui fait du tort à l’État, envoie-le là-bas et il te reviendra déchiré par les fouets, si toutefois il en réchappe, car il y a vraiment là une force divine;	38 ει τινα εχεις πολεμιον η πραγματων επιβουλον πεμψον αυτον εκει και μεμαστιγωμενον αυτον προσδεξη εανπερ και διασωθη δια το περι τον τοπον αληθως ειναι τινα θεου δυναμιν
39 celui qui habite dans le Ciel veille sur ce lieu et le protège. Il frappe et fait mourir ceux qui y viennent avec de mauvaises intentions.”	39 αυτος γαρ ο την κατοικιαν επουρανιον εχων εποπτης εστιν και βοηθος εκεινου του τοπου και τους παραγινομενους επι κακωσει τυπτων απολλυει
40 Voici donc comment se déroula l’affaire d’Héliodore et comment le trésor fut protégé.	40 και τα μεν κατα ηλιοδωρον και την του γαζοφυλακιου τηρησιν ουτως εχωρησεν