1 Después de esto, se fue Jesús a la otra ribera del mar de Galilea, el de Tiberíades, | 1 Post hæc abiit Jesus trans mare Galilææ, quod est Tiberiadis : |
2 y mucha gente le seguía porque veían las señales que realizaba en los enfermos. | 2 et sequebatur eum multitudo magna, quia videbant signa quæ faciebat super his qui infirmabantur. |
3 Subió Jesús al monte y se sentó allí en compañía de sus discípulos. | 3 Subiit ergo in montem Jesus et ibi sedebat cum discipulis suis. |
4 Estaba próxima la Pascua, la fiesta de los judíos. | 4 Erat autem proximum Pascha dies festus Judæorum. |
5 Al levantar Jesús los ojos y ver que venía hacia él mucha gente, dice a Felipe: «¿Donde vamos a comprar panes para que coman éstos?» | 5 Cum sublevasset ergo oculos Jesus, et vidisset quia multitudo maxima venit ad eum, dixit ad Philippum : Unde ememus panes, ut manducent hi ? |
6 Se lo decía para probarle, porque él sabía lo que iba a hacer. | 6 Hoc autem dicebat tentans eum : ipse enim sciebat quid esset facturus. |
7 Felipe le contestó: «Doscientos denarios de pan no bastan para que cada uno tome un poco». | 7 Respondit ei Philippus : Ducentorum denariorum panes non sufficiunt eis, ut unusquisque modicum quid accipiat. |
8 Le dice uno de sus discípulos, Andrés, el hermano de Simón Pedro: | 8 Dicit ei unus ex discipulis ejus, Andreas, frater Simonis Petri : |
9 «Aquí hay un muchacho que tiene cinco panes de cebada y dos peces; pero ¿qué es eso para tantos?» | 9 Est puer unus hic qui habet quinque panes hordeaceos et duos pisces : sed hæc quid sunt inter tantos ? |
10 Dijo Jesús: «Haced que se recueste la gente». Había en el lugar mucha hierba. Se recostaron, pues, los hombres en número de unos 5.000. | 10 Dixit ergo Jesus : Facite homines discumbere. Erat autem fœnum multum in loco. Discubuerunt ergo viri, numero quasi quinque millia. |
11 Tomó entonces Jesús los panes y, después de dar gracias, los repartió entre los que estaban recostados y lo mismo los peces, todo lo que quisieron. | 11 Accepit ergo Jesus panes : et cum gratias egisset, distribuit discumbentibus : similiter et ex piscibus quantum volebant. |
12 Cuando se saciaron, dice a sus discípulos: «Recoged los trozos sobrantes para que nada se pierda». | 12 Ut autem impleti sunt, dixit discipulis suis : Colligite quæ superaverunt fragmenta, ne pereant. |
13 Los recogieron, pues, y llenaron doce canastos con los trozos de los cinco panes de cebada que sobraron a los que habían comido. | 13 Collegerunt ergo, et impleverunt duodecim cophinos fragmentorum ex quinque panibus hordeaceis, quæ superfuerunt his qui manducaverant. |
14 Al ver la gente la señal que había realizado, decía: «Este es verdaderamente el profeta que iba a venir al mundo». | 14 Illi ergo homines cum vidissent quod Jesus fecerat signum, dicebant : Quia hic est vere propheta, qui venturus est in mundum. |
15 Dándose cuenta Jesús de que intentaban venir a tomarle por la fuerza para hacerle rey, huyó de nuevo al monte él solo. | 15 Jesus ergo cum cognovisset quia venturi essent ut raperent eum, et facerent eum regem, fugit iterum in montem ipse solus.
|
16 Al atardecer, bajaron sus discípulos a la orilla del mar, | 16 Ut autem sero factum est, descenderunt discipuli ejus ad mare. |
17 y subiendo a una barca, se dirigían al otro lado del mar, a Cafarnaúm. Había ya oscurecido, y Jesús todavía no había venido donde ellos; | 17 Et cum ascendissent navim, venerunt trans mare in Capharnaum : et tenebræ jam factæ erant et non venerat ad eos Jesus. |
18 soplaba un fuerte viento y el mar comenzó a encresparse. | 18 Mare autem, vento magno flante, exsurgebat. |
19 Cuando habían remado unos veinticinco o treinta estadios, ven a Jesús que caminaba sobre el mar y se acercaba a la barca, y tuvieron miedo. | 19 Cum remigassent ergo quasi stadia viginti quinque aut triginta, vident Jesum ambulantem supra mare, et proximum navi fieri, et timuerunt. |
20 Pero él les dijo: «Soy yo. No temáis». | 20 Ille autem dicit eis : Ego sum, nolite timere. |
21 Quisieron recogerle en la barca, pero en seguida la barca tocó tierra en el lugar a donde se dirigían. | 21 Voluerunt ergo accipere eum in navim et statim navis fuit ad terram, in quam ibant. |
22 Al día siguiente, la gente que se había quedado al otro lado del mar, vio que allí no había más que una barca y que Jesús no había montado en la barca con sus discípulos, sino que los discípulos se habían marchado solos. | 22 Altera die, turba, quæ stabat trans mare, vidit quia navicula alia non erat ibi nisi una, et quia non introisset cum discipulis suis Jesus in navim, sed soli discipuli ejus abiissent : |
23 Pero llegaron barcas de Tiberíades cerca del lugar donde habían comido pan. | 23 aliæ vero supervenerunt naves a Tiberiade juxta locum ubi manducaverant panem, gratias agente Domino. |
24 Cuando la gente vio que Jesús no estaba allí, ni tampoco sus discípulos, subieron a las barcas y fueron a Cafarnaúm, en busca de Jesús. | 24 Cum ergo vidisset turba quia Jesus non esset ibi, neque discipuli ejus, ascenderunt in naviculas, et venerunt Capharnaum quærentes Jesum.
|
25 Al encontrarle a la orilla del mar, le dijeron: «Rabbí, ¿cuándo has llegado aquí?» | 25 Et cum invenissent eum trans mare, dixerunt ei : Rabbi, quando huc venisti ? |
26 Jesús les respondió: «En verdad, en verdad os digo: vosotros me buscáis, no porque habéis visto señales, sino porque habéis comido de los panes y os habéis saciado. | 26 Respondit eis Jesus, et dixit : Amen, amen dico vobis : quæritis me non quia vidistis signa, sed quia manducastis ex panibus et saturati estis. |
27 Obrad, no por el alimento perecedero, sino por el alimento que permanece para vida eterna, el que os dará el Hijo del hombre, porque a éste es a quien el Padre, Dios, ha marcado con su sello». | 27 Operamini non cibum, qui perit, sed qui permanet in vitam æternam, quem Filius hominis dabit vobis. Hunc enim Pater signavit Deus. |
28 Ellos le dijeron: «¿Qué hemos de hacer para obrar las obras de Dios?» | 28 Dixerunt ergo ad eum : Quid faciemus ut operemur opera Dei ? |
29 Jesús les respondió: «La obra de Dios es que creáis en quien él ha enviado». | 29 Respondit Jesus, et dixit eis : Hoc est opus Dei, ut credatis in eum quem misit ille. |
30 Ellos entonces le dijeron: «¿Qué señal haces para que viéndola creamos en ti? ¿Qué obra realizas? | 30 Dixerunt ergo ei : Quod ergo tu facis signum ut videamus et credamus tibi ? quid operaris ? |
31 Nuestros padres comieron el maná en el desierto, según está escrito: Pan del cielo les dio a comer». | 31 Patres nostri manducaverunt manna in deserto, sicut scriptum est : Panem de cælo dedit eis manducare. |
32 Jesús les respondió: «En verdad, en verdad os digo: No fue Moisés quien os dio el pan del cielo; es mi Padre el que os da el verdadero pan del cielo; | 32 Dixit ergo eis Jesus : Amen, amen dico vobis : non Moyses dedit vobis panem de cælo, sed Pater meus dat vobis panem de cælo verum. |
33 porque el pan de Dios es el que baja del cielo y da la vida al mundo». | 33 Panis enim Dei est, qui de cælo descendit, et dat vitam mundo. |
34 Entonces le dijeron: «Señor, danos siempre de ese pan». | 34 Dixerunt ergo ad eum : Domine, semper da nobis panem hunc. |
35 Les dijo Jesús: «Yo soy el pan de la vida. El que venga a mí, no tendrá hambre, y el que crea en mí, no tendrá nunca sed. | 35 Dixit autem eis Jesus : Ego sum panis vitæ : qui venit ad me, non esuriet, et qui credit in me, non sitiet umquam. |
36 Pero ya os lo he dicho: Me habéis visto y no creéis. | 36 Sed dixi vobis quia et vidistis me, et non creditis. |
37 Todo lo que me dé el Padre vendrá a mí, y al que venga a mí no lo echaré fuera; | 37 Omne quod dat mihi Pater, ad me veniet : et eum qui venit ad me, non ejiciam foras : |
38 porque he bajado del cielo, no para hacer mi voluntad, sino la voluntad del que me ha enviado. | 38 quia descendi de cælo, non ut faciam voluntatem meam, sed voluntatem ejus qui misit me. |
39 Y esta es la voluntad del que me ha enviado; que no pierda nada de lo que él me ha dado, sino que lo resucite el último día. | 39 Hæc est autem voluntas ejus qui misit me, Patris : ut omne quod dedit mihi, non perdam ex eo, sed resuscitem illud in novissimo die. |
40 Porque esta es la voluntad de mi Padre: que todo el que vea al Hijo y crea en él, tenga vida eterna y que yo le resucite el último día». | 40 Hæc est autem voluntas Patris mei, qui misit me : ut omnis qui videt Filium et credit in eum, habeat vitam æternam, et ego resuscitabo eum in novissimo die. |
41 Los judíos murmuraban de él, porque había dicho: «Yo soy el pan que ha bajado del cielo». | 41 Murmurabant ergo Judæi de illo, quia dixisset : Ego sum panis vivus, qui de cælo descendi, |
42 Y decían: «¿No es éste Jesús, hijo de José, cuyo padre y madre conocemos? ¿Cómo puede decir ahora: He bajado del cielo?» | 42 et dicebant : Nonne hic est Jesus filius Joseph, cujus nos novimus patrem et matrem ? quomodo ergo dicit hic : Quia de cælo descendi ? |
43 Jesús les respondió: «No murmuréis entre vosotros. | 43 Respondit ergo Jesus, et dixit eis : Nolite murmurare in invicem : |
44 «Nadie puede venir a mí, si el Padre que me ha enviado no lo atrae; y yo le resucitaré el último día. | 44 nemo potest venire ad me, nisi Pater, qui misit me, traxerit eum ; et ego resuscitabo eum in novissimo die. |
45 Está escrito en los profetas: Serán todos enseñados por Dios. Todo el que escucha al Padre y aprende, viene a mí. | 45 Est scriptum in prophetis : Et erunt omnes docibiles Dei. Omnis qui audivit a Patre, et didicit, venit ad me. |
46 No es que alguien haya visto al Padre; sino aquel que ha venido de Dios, ése ha visto al Padre. | 46 Non quia Patrem vidit quisquam, nisi is, qui est a Deo, hic vidit Patrem. |
47 En verdad, en verdad os digo: el que cree, tiene vida eterna. | 47 Amen, amen dico vobis : qui credit in me, habet vitam æternam.
|
48 Yo soy el pan de la vida. | 48 Ego sum panis vitæ. |
49 Vuestros padres comieron el maná en el desierto y murieron; | 49 Patres vestri manducaverunt manna in deserto, et mortui sunt. |
50 este es el pan que baja del cielo, para que quien lo coma no muera. | 50 Hic est panis de cælo descendens : ut si quis ex ipso manducaverit, non moriatur. |
51 Yo soy el pan vivo, bajado del cielo. Si uno come de este pan, vivirá para siempre; y el pan que yo le voy a dar, es mi carne por la vida del mundo». | 51 Ego sum panis vivus, qui de cælo descendi. |
52 Discutían entre sí los judíos y decían: «¿Cómo puede éste darnos a comer su carne?» | 52 Si quis manducaverit ex hoc pane, vivet in æternum : et panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita. |
53 Jesús les dijo: «En verdad, en verdad os digo: si no coméis la carne del Hijo del hombre, y no bebéis su sangre, no tenéis vida en vosotros. | 53 Litigabant ergo Judæi ad invicem, dicentes : Quomodo potest hic nobis carnem suam dare ad manducandum ? |
54 El que come mi carne y bebe mi sangre, tiene vida eterna, y yo le resucitaré el último día. | 54 Dixit ergo eis Jesus : Amen, amen dico vobis : nisi manducaveritis carnem Filii hominis, et biberitis ejus sanguinem, non habebitis vitam in vobis. |
55 Porque mi carne es verdadera comida y mi sangre verdadera bebida. | 55 Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, habet vitam æternam : et ego resuscitabo eum in novissimo die. |
56 El que come mi carne y bebe mi sangre, permanece en mí, y yo en él. | 56 Caro enim mea vere est cibus : et sanguis meus, vere est potus ; |
57 Lo mismo que el Padre, que vive, me ha enviado y yo vivo por el Padre, también el que me coma vivirá por mí. | 57 qui manducat meam carnem et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in illo. |
58 Este es el pan bajado del cielo; no como el que comieron vuestros padres, y murieron; el que coma este pan vivirá para siempre». | 58 Sicut misit me vivens Pater, et ego vivo propter Patrem : et qui manducat me, et ipse vivet propter me. |
59 Esto lo dijo enseñando en la sinagoga, en Cafarnaúm. | 59 Hic est panis qui de cælo descendit. Non sicut manducaverunt patres vestri manna, et mortui sunt. Qui manducat hunc panem, vivet in æternum.
|
60 Muchos de sus discípulos, al oírle, dijeron: «Es duro este lenguaje. ¿Quién puede escucharlo?» | 60 Hæc dixit in synagoga docens, in Capharnaum. |
61 Pero sabiendo Jesús en su interior que sus discípulos murmuraban por esto, les dijo: «¿Esto os escandaliza? | 61 Multi ergo audientes ex discipulis ejus, dixerunt : Durus est hic sermo, et quis potest eum audire ? |
62 ¿Y cuando veáis al Hijo del hombre subir adonde estaba antes?... | 62 Sciens autem Jesus apud semetipsum quia murmurarent de hoc discipuli ejus, dixit eis : Hoc vos scandalizat ? |
63 «El espíritu es el que da vida; la carne no sirve para nada. Las palabras que os he dicho son espíritu y son vida. | 63 si ergo videritis Filium hominis ascendentem ubi erat prius ? |
64 «Pero hay entre vosotros algunos que no creen». Porque Jesús sabía desde el principio quiénes eran los que no creían y quién era el que lo iba a entregar. | 64 Spiritus est qui vivificat : caro non prodest quidquam : verba quæ ego locutus sum vobis, spiritus et vita sunt. |
65 Y decía: «Por esto os he dicho que nadie puede venir a mí si no se lo concede el Padre». | 65 Sed sunt quidam ex vobis qui non credunt. Sciebat enim ab initio Jesus qui essent non credentes, et quis traditurus esset eum. |
66 Desde entonces muchos de sus discípulos se volvieron atrás y ya no andaban con él. | 66 Et dicebat : Propterea dixi vobis, quia nemo potest venire ad me, nisi fuerit ei datum a Patre meo. |
67 Jesús dijo entonces a los Doce: «¿También vosotros queréis marcharos?» | 67 Ex hoc multi discipulorum ejus abierunt retro : et jam non cum illo ambulabant. |
68 Le respondió Simón Pedro: «Señor, ¿donde quién vamos a ir? Tú tienes palabras de vida eterna, | 68 Dixit ergo Jesus ad duodecim : Numquid et vos vultis abire ? |
69 y nosotros creemos y sabemos que tú eres el Santo de Dios». | 69 Respondit ergo ei Simon Petrus : Domine, ad quem ibimus ? verba vitæ æternæ habes : |
70 Jesús les respondió: «¿No os he elegido yo a vosotros, los Doce? Y uno de vosotros es un diablo». | 70 et nos credidimus, et cognovimus quia tu es Christus Filius Dei. |
71 Hablaba de Judas, hijo de Simón Iscariote, porque éste le iba a entregar, uno de los Doce. | 71 Respondit eis Jesus : Nonne ego vos duodecim elegi : et ex vobis unus diabolus est ? |
| 72 Dicebat autem Judam Simonis Iscariotem : hic enim erat traditurus eum, cum esset unus ex duodecim. |