1 ויהי עד כה ועד כה בהתאסף רבבות עם עד כי לחצו איש את רעהו ויחל לדבר אל תלמידיו בראשונה השמרו לנפשתיכם משאור הפרושים שהוא החנפה | 1 Multis autem turbis circumstantibus, ita ut se invicem conculcarent, cœpit dicere ad discipulos suos : Attendite a fermento pharisæorum, quod est hypocrisis. |
2 ואין דבר מכסה אשר לא יגלה ואין נעלם אשר לא יודע | 2 Nihil autem opertum est, quod non reveletur : neque absconditum, quod non sciatur. |
3 לכן כל אשר דברתם בחשך באור ישמע ואת אשר לחשתם לאזן בחדרים קרא יקרא על הגגות | 3 Quoniam quæ in tenebris dixistis, in lumine dicentur : et quod in aurem locuti estis in cubiculis, prædicabitur in tectis.
|
4 ואני אמר לכם ידידי אל תיראו מן הממיתים את הגוף ואחרי זאת אין לאל ידם לעשות עוד דבר | 4 Dico autem vobis amicis meis : Ne terreamini ab his qui occidunt corpus, et post hæc non habent amplius quid faciant. |
5 אבל אורה אתכם את אשר תיראו יראו את אשר יש לו שלטן אחרי המיתו להשליך אל גיהנם הן אני אמר לכם אותו תיראון | 5 Ostendam autem vobis quem timeatis : timete eum qui, postquam occiderit, habet potestatem mittere in gehennam : ita dico vobis, hunc timete. |
6 הלא חמש צפרים תמכרנה בשני אסרים ואין אחת מהן נשכחת לפני האלהים | 6 Nonne quinque passeres veneunt dipondio, et unus ex illis non est in oblivione coram Deo ? |
7 ואתם גם שערות ראשכם נמנות כלן לכן אל תיראו יקרתם מצפרים רבות | 7 sed et capilli capitis vestri omnes numerati sunt. Nolite ergo timere : multis passeribus pluris estis vos.
|
8 ואני אמר לכם כל אשר יודה בי לפני האדם גם בן האדם יודה בו לפני מלאכי אלהים | 8 Dico autem vobis : Omnis quicumque confessus fuerit me coram hominibus, et Filius hominis confitebitur illum coram angelis Dei : |
9 ואשר יכחש בי לפני האדם הוא יכחש לפני מלאכי אלהים | 9 qui autem negaverit me coram hominibus, negabitur coram angelis Dei. |
10 וכל אשר ידבר דבר חרפה על בן האדם יסלח לו והמגדף את רוח הקדש לא יסלח לו | 10 Et omnis qui dicit verbum in Filium hominis, remittetur illi : ei autem qui in Spiritum Sanctum blasphemaverit, non remittetur. |
11 וכאשר יביאו אתכם אל בתי הכנסיות ולפני הרשיות והשלטונים אל תדאגו איך או במה תצטדקו ומה תדברו | 11 Cum autem inducent vos in synagogas, et ad magistratus, et potestates, nolite solliciti esse qualiter, aut quid respondeatis, aut quid dicatis. |
12 כי רוח הקדש הוא יורה אתכם בשעה ההיא את הנכון לדבר | 12 Spiritus enim Sanctus docebit vos in ipsa hora quid oporteat vos dicere. |
13 ויאמר אליו אחד מן העם רבי אמר נא אל אחי ויחלק אתי את הירשה | 13 Ait autem ei quidam de turba : Magister, dic fratri meo ut dividat mecum hæreditatem. |
14 ויאמר אליו בן אדם מי שמני עליכם לשפט ולמחלק | 14 At ille dixit illi : Homo, quis me constituit judicem, aut divisorem super vos ?
|
15 ויאמר אליהם ראו והשמרו לכם מבצע בצע כי חיי האדם אינם תלוים בהרבות נכסיו | 15 Dixitque ad illos : Videte, et cavete ab omni avaritia : quia non in abundantia cujusquam vita ejus est ex his quæ possidet. |
16 וישא משלו ויאמר אליהם לאמר שדה איש עשיר אחד עשה תבואה הרבה | 16 Dixit autem similitudinem ad illos, dicens : Hominis cujusdam divitis uberes fructus ager attulit : |
17 ויחשב בלבו לאמר מה אעשה כי אין לי מקום לכנוס בו את תבואתי | 17 et cogitabat intra se dicens : Quid faciam, quia non habeo quo congregem fructus meos ? |
18 ויאמר את זאת אעשה הרס את אסמי ובנה גדולים מהם ואכנסה שמה את כל יבולי וטובי | 18 Et dixit : Hoc faciam : destruam horrea mea, et majora faciam : et illuc congregabo omnia quæ nata sunt mihi, et bona mea, |
19 ואמר לנפשי נפשי יש לך עתודות הרבה לשנים רבות הנפשי אכלי שתי ושישי | 19 et dicam animæ meæ : Anima, habes multa bona posita in annos plurimos : requiesce, comede, bibe, epulare. |
20 והאלהים אמר לו אתה הכסיל בעצם הלילה הזה ידרשו ממך את נפשך ואשר הכינות לך למי יהיה | 20 Dixit autem illi Deus : Stulte, hac nocte animam tuam repetunt a te : quæ autem parasti, cujus erunt ? |
21 זה חלק האצר לו אצרות ולא יעשיר באלהים | 21 Sic est qui sibi thesaurizat, et non est in Deum dives.
|
22 ויאמר אל תלמידיו לכן אני אמר לכם אל תדאגו לנפשכם מה תאכלו ולגופכם מה תלבשו | 22 Dixitque ad discipulos suos : Ideo dico vobis, nolite solliciti esse animæ vestræ quid manducetis, neque corpori quid induamini. |
23 הנפש יקרה היא מן המזון והגוף יקר מן המלבוש | 23 Anima plus est quam esca, et corpus plus quam vestimentum. |
24 התבוננו אל הערבים אשר אינם זרעים ואינם קצרים וגם אין להם מגורה ואוצר והאלהים מכלכל אותם ומה מעלים אתם מן העוף | 24 Considerate corvos, quia non seminant, neque metunt, quibus non est cellarium, neque horreum, et Deus pascit illos. Quanto magis vos pluris estis illis ? |
25 ומי זה מכם אשר בדאגתו יוכל להוסיף אמה אחת על קומתו | 25 Quis autem vestrum cogitando potest adjicere ad staturam suam cubitum unum ? |
26 ועתה הן מעט מזער אין ביכלתכם וליותר מה תדאגו | 26 Si ergo neque quod minimum est potestis, quid de ceteris solliciti estis ? |
27 התבוננו אל השושנים הצמחות ואינן טות ואינן ארגות ואני אמר לכם כי גם שלמה בכל הדרו לא היה לבוש כאחת מהנה | 27 Considerate lilia quomodo crescunt : non laborant, neque nent : dico autem vobis, nec Salomon in omni gloria sua vestiebatur sicut unum ex istis. |
28 ואם ככה ילביש אלהים את חציר השדה אשר היום ישנו ומחר ישלך לתוך התנור אף כי אתכם קטני האמונה | 28 Si autem fœnum, quod hodie est in agro, et cras in clibanum mittitur, Deus sic vestit : quanto magis vos pusillæ fidei ? |
29 גם אתם אל תדרשו מה תאכלו ומה תשתו ואל תהלכו בגדלות | 29 Et vos nolite quærere quid manducetis, aut quid bibatis : et nolite in sublime tolli : |
30 כי את כל אלה מבקשים גויי הארץ ואביכם הוא יודע כי צריכים אתם לאלה | 30 hæc enim omnia gentes mundi quærunt. Pater autem vester scit quoniam his indigetis. |
31 אך בקשו את מלכות האלהים ונוסף לכם כל אלה | 31 Verumtamen quærite primum regnum Dei, et justitiam ejus : et hæc omnia adjicientur vobis. |
32 אל תירא העדר הקטן כי רצה אביכם לתת לכם את המלכות | 32 Nolite timere pusillus grex, quia complacuit Patri vestro dare vobis regnum. |
33 מכרו את רכושכם ותנו צדקה עשו לכם כיסים אשר לא יבלו ואוצר בשמים אשר לא יגרע לעולם אשר גנב לא יקרב אליו וסס לא יאכלהו | 33 Vendite quæ possidetis, et date eleemosynam. Facite vobis sacculos, qui non veterascunt, thesaurum non deficientem in cælis : quo fur non appropriat, neque tinea corrumpit. |
34 כי במקום אשר אוצרכם בו שם יהיה גם לבבכם | 34 Ubi enim thesaurus vester est, ibi et cor vestrum erit.
|
35 מתניכם יהיו חגורים והנרות דלקים | 35 Sint lumbi vestri præcincti, et lucernæ ardentes in manibus vestris, |
36 ואתם היו דמים לאנשים המחכים לאדניהם מתי ישוב מן החתנה וכאשר יבוא ודפק יפתחו לו כרגע | 36 et vos similes hominibus exspectantibus dominum suum quando revertatur a nuptiis : ut, cum venerit et pulsaverit, confestim aperiant ei. |
37 אשרי העבדים ההם אשר בבוא האדון ימצאם שקדים אמן אמר אני לכם כי יתאזר ויושיבם וילך לשרת אותם | 37 Beati servi illi quos, cum venerit dominus, invenerit vigilantes : amen dico vobis, quod præcinget se, et faciet illos discumbere, et transiens ministrabit illis. |
38 ואם יבוא באשמרה השנית או באשמרה השלישית וכן ימצא אשרי העבדים ההם | 38 Et si venerit in secunda vigilia, et si in tertia vigilia venerit, et ita invenerit, beati sunt servi illi. |
39 וזאת דעו אשר אם ידע ידע בעל הבית באי זו שעה יבוא הגנב כי עתה שקד שקוד ולא יתן לחתר את ביתו | 39 Hoc autem scitote, quoniam si sciret paterfamilias, qua hora fur veniret, vigilaret utique, et non sineret perfodi domum suam. |
40 לכן גם אתם היו נכונים כי בשעה אשר לא פללתם יבוא בן האדם | 40 Et vos estote parati : quia qua hora non putatis, Filius hominis veniet. |
41 ויאמר פטרוס אדנינו הלנו אתה אמר את המשל הזה אם גם לכל אדם | 41 Ait autem ei Petrus : Domine, ad nos dicis hanc parabolam, an et ad omnes ? |
42 ויאמר האדון מי הוא אפוא הסכן הנאמן והנבון אשר יפקידהו האדון על עבדתו לתת את ארחתם בעתו | 42 Dixit autem Dominus : Quis, putas, est fidelis dispensator, et prudens, quem constituit dominus supra familiam suam, ut det illis in tempore tritici mensuram ? |
43 אשרי העבד ההוא אשר בבא אדניו ימצאהו עשה כן | 43 Beatus ille servus quem, cum venerit dominus, invenerit ita facientem. |
44 אמת אמר אני לכם כי על כל אשר יש לו יפקידהו | 44 Vere dico vobis, quoniam supra omnia quæ possidet, constituet illum. |
45 והעבד ההוא אם יאמר בלבו בשש אדני לבוא והחל להכות את העבדים ואת השפחות ולאכל ולשתות ולשכר | 45 Quod si dixerit servus ille in corde suo : Moram facit dominus meus venire : et cœperit percutere servos, et ancillas, et edere, et bibere, et inebriari : |
46 בוא יבוא אדני העבד ההוא ביום לא יצפה ובשעה לא ידע וישסף אותו וישים את חלקו עם הסוררים | 46 veniet dominus servi illius in die qua non sperat, et hora qua nescit, et dividet eum, partemque ejus cum infidelibus ponet. |
47 ]84-74[ והעבד ההוא אשר ידע את רצון אדניו ולא הכין ולא עשה כרצונו יכה מכות רבות, ואשר לא ידע ועשה דברים אשר עליהם בן הכות הוא לא יכה כי אם מעט כי כל איש אשר נתן לו הרבה דרוש ידרש ממנו הרבה ואשר הפקידו בידו הרבה ישאלו מאתו יותר | 47 Ille autem servus qui cognovit voluntatem domini sui, et non præparavit, et non facit secundum voluntatem ejus, vapulabit multis : |
48 ]84-74[ | 48 qui autem non cognovit, et fecit digna plagis, vapulabit paucis. Omni autem cui multum datum est, multum quæretur ab eo : et cui commendaverunt multum, plus petent ab eo.
|
49 להפיל אש על הארץ באתי ומה חפץ אני כי כבר בערה | 49 Ignem veni mittere in terram, et quid volo nisi ut accendatur ? |
50 ועלי טבילה להטבל ומה יצר לי עד כי תשלם | 50 Baptismo autem habeo baptizari : et quomodo coarctor usque dum perficiatur ? |
51 החשבים אתם כי באתי לתת שלום בארץ אני אמר לכם לא כי אם מחלקת | 51 Putatis quia pacem veni dare in terram ? non, dico vobis, sed separationem : |
52 כי מעתה חמשה בבית אחד יחלקו שלשה על שנים ושנים על שלשה | 52 erunt enim ex hoc quinque in domo una divisi, tres in duos, et duo in tres |
53 האב יחלק על הבן והבן על האב האם על הבת והבת על האם החמות על הכלה והכלה על החמות | 53 dividentur : pater in filium, et filius in patrem suum, mater in filiam, et filia in matrem, socrus in nurum suam, et nurus in socrum suam.
|
54 ויאמר גם אל המון העם כראתכם את הענן עלה במערב ואמרתם גשם בא וכן יהיה | 54 Dicebat autem et ad turbas : Cum videritis nubem orientem ab occasu, statim dicitis : Nimbus venit : et ita fit. |
55 ואם נשבה רוח הנגב תאמרו הנה חם בא וגם יבוא | 55 Et cum austrum flantem, dicitis : Quia æstus erit : et fit. |
56 החנפים את פני הארץ והשמים ידעתם לבחן ואת העת הזאת איך לא תבחנו | 56 Hypocritæ ! faciem cæli et terræ nostis probare : hoc autem tempus quomodo non probatis ? |
57 למה אף מנפשכם לא תשפטו את הישר | 57 quid autem et a vobis ipsis non judicatis quod justum est ?
|
58 כי כאשר תלך אל השר עם איש ריבך בעודך בדרך השתדל להנצל ממנו פן יסחב אותך אל השפט והשפט ימסרך אל השוטר והשוטר ישליכך אל בית הכלא | 58 Cum autem vadis cum adversario tuo ad principem, in via da operam liberari ab illo, ne forte trahat te ad judicem, et judex tradat te exactori, et exactor mittat te in carcerem. |
59 ואני אמר לך לא תצא משם עד אם שלמת גם את הפרוטה האחרונה | 59 Dico tibi, non exies inde, donec etiam novissimum minutum reddas. |