1 Księga Machabejska 4

Biblia Tysiąclecia	Библия Синодальный перевод
1 Gorgiasz wziął ze sobą pięć tysięcy piechoty i tysiąc wyborowej konnicy i w nocy wyszedł z obozu,	1 И взял Горгий пять тысяч мужей и тысячу отборных всадников, и двинулось ополчение ночью,
2 ażeby niespodzianie napaść na obóz Żydów i zadać im klęskę. Przewodnikami jego byli żołnierze z zamku.	2 чтобы напасть на ополчение Иудеев и поразить их внезапно, а жившие в крепости служили ему проводниками.
3 Juda jednak dowiedział się o tym i sam ruszył z wojownikami, aby uderzyć na siły królewskie, które pozostały w obozie pod Emmaus	3 И услышал Иуда и выступил сам и храбрые мужи, чтобы поразить войско царя в Еммауме,
4 jeszcze w tym czasie, kiedy część wojska była z dala od obozu.	4 доколе силы неприятельские были еще в отдаленности от стана.
5 Gorgiasz w nocy przybył do obozu Judy. Nikogo jednak nie zastał. Szukał więc ich w górach, gdyż mówił sobie: Oni uciekają przed nami.	5 И пришел Горгий в стан Иуды ночью, и никого не нашел, и искал их по горам, ибо говорил: они бегут от нас.
6 Z nastaniem dnia Juda ukazał się na równinie razem z trzema tysiącami żołnierzy. Poza pancerzami i mieczami nie mieli żadnej broni, jaką by mieć pragnęli.	6 Но с рассветом дня Иуда явился на равнине с тремя тысячами мужей, но они не имели ни щитов, ни мечей, как того желали.
7 Zobaczyli zaś, jak obóz pogan był mocny i obwarowany, i otoczony konnicą, a oni wyćwiczeni w walce.	7 Когда увидели они крепкое и вооруженное ополчение язычников и окружающую его конницу, обученных для войны,
8 Wtedy Juda odezwał się do tych ludzi, którzy z nim byli: Nie obawiajcie się ich wielkiej liczby! Nie bójcie się ich natarcia!	8 Иуда сказал бывшим с ним мужам: не бойтесь множества их и не страшитесь нападения их.
9 Przypomnijcie sobie, jak to w Morzu Czerwonym ocaleli nasi przodkowie, gdy ścigał ich faraon razem z wojskiem.	9 Вспомните, как спасены были отцы наши в Чермном море, когда фараон преследовал их с войском.
10 Teraz więc wołajmy do Nieba, może ma w nas upodobanie i wspomni na przymierze zawarte z przodkami, i zgniecie dzisiaj to wojsko przed nami,	10 И ныне возопием на небо; может быть, Он умилосердится над нами, воспомянув завет с отцами нашими, и сокрушит ныне это ополчение перед лицем нашим;
11 aby wszystkie narody przekonały się, że istnieje Ten, który wybawia i ratuje Izraela.	11 и все язычники познают, что есть Избавляющий и Спасающий Израиля.
12 Poganie podnieśli oczy i zobaczyli, że oni idą przeciwko nim.	12 Иноплеменники, подняв глаза свои, увидели, что идут против них,
13 Wyszli więc z obozu do walki. Ci, którzy byli obok Judy, zagrali na trąbach.	13 и вышли из стана на сражение, а бывшие с Иудою затрубили,
14 Tak rozpoczęto bitwę. Poganie zostali pobici i uciekli na równinę,	14 и сошлись, и разбиты были язычники, и побежали на равнину,
15 a którzy uciekali ostatni, wszyscy padli pod mieczem. Ścigano ich aż do Gezer, do równiny idumejskiej, do Azotu i do Jamnii. Zginęło z nich blisko trzy tysiące żołnierzy.	15 а все остальные пали от меча; и преследовали их до Газера и до равнин Идумеи, Азота и Иамнии, и пали из них до трех тысяч мужей.
16 Potem Juda i wojsko powrócili z pościgu za nimi,	16 И возвратился Иуда и войско его от преследования их
17 Juda zaś powiedział do ludzi: Na łupy się nie łakomcie! Walka bowiem jest jeszcze przed nami.	17 и сказал народу: не бросайтесь на добычу, ибо война еще предстоит нам;
18 Gorgiasz i jego wojsko jest blisko nas, na górze. Stańcie więc teraz przeciwko naszym wrogom, pobijcie ich, a wtedy z całą swobodą będziecie mogli zabrać łupy.	18 Горгий и войско его на горе близ нас; станьте теперь против врагов наших и сражайтесь с ними, а после смело возьмете добычу.
19 Jeszcze Juda tych słów nie dokończył, gdy ukazał się jakiś oddział, który schodził z góry.	19 Когда еще говорил это Иуда, показалась некоторая толпа, выступавшая с горы.
20 Zobaczył on, że swoi pouciekali, a obóz spalony. Dym bowiem, który się unosił, jasno ukazywał to, co się stało.	20 И увидел он, что их обратили в бегство и жгут лагерь; ибо поднимающийся дым показывал, что произошло.
21 Ci, którzy to zobaczyli, bardzo się przelękli. Kiedy zaś zobaczyli na równinie także wojsko Judy gotowe do boju,	21 Когда они увидели это, очень испугались; увидев же и войско Иуды на равнине, готовое к сражению,
22 wszyscy uciekli do filistyńskiego kraju.	22 все побежали в землю иноплеменников.
23 Wtedy Juda wrócił się, aby zabrać łupy z obozu. Zabrali wiele złota i srebra, a także purpury fioletowej i czerwonej, i wiele innego bogactwa.	23 Тогда Иуда обратился на добычу стана, и захватили много золота и серебра, гиацинтовых и багряных одежд и великое богатство.
24 Wracając zaś śpiewali pieśni i dziękowali Niebu, że jest dobre i że na wieki Jego łaskawość.	24 И, возвращаясь, воспевали и благословляли Господа небесного, потому что Он благ и что вовек милость Его.
25 Tego bowiem dnia dokonało się prawdziwe wybawienie Izraela.	25 И было в тот день великое спасение Израилю.
26 Ci z pogan, którzy zdołali się uratować, udali się do Lizjasza i donieśli mu o wszystkim, co się stało.	26 Уцелевшие же из иноплеменников пришли к Лисию и возвестили о всем случившемся.
27 On zaś dowiedziawszy się o tym zatrwożył się i upadł na duchu, bo z Izraelem nie tak się stało, jak on sobie życzył, i nie tak wyszło, jak mu król rozkazał.	27 Он, услышав, уныл и опечалился, что не то случилось с Израилем, чего он хотел, и не то вышло, что повелел ему царь.
28 W następnym więc roku zgromadził sześćdziesiąt tysięcy wyborowej piechoty i pięć tysięcy konnicy, aby ich pobić.	28 И на следующий год Лисий собрал шестьдесят тысяч избранных мужей и пять тысяч всадников, чтобы победить их.
29 Przybyli do Idumei i w Bet-Sur rozłożyli się obozem. Juda z dziesięciu tysiącami żołnierzy wyruszył im naprzeciw.	29 И пришли они в Идумею и расположились станом в Вефсурах; а Иуда встретил их с десятью тысячами мужей.
30 Kiedy zobaczył ogromne wojsko, modlił się słowami: Błogosławiony jesteś, Wybawicielu Izraela, który natarcie mocarza złamałeś ręką swego sługi Dawida i który obóz filistyński wydałeś w ręce Jonatana, syna Saula, i tego, który broń za nim nosił.	30 Увидев сильное ополчение, он молился и говорил: благословен Ты, Спаситель Израиля, сокрушивший нападение сильного рукою раба Твоего Давида и предавший полк иноплеменников в руки Ионафана, сына Саулова, и оруженосца его.
31 Tak samo wydaj ten obóz w ręce ludu Twego izraelskiego. Niech będą pohańbieni razem ze swym wojskiem i ze swą konnicą.	31 Предай войско сие в руки народа Твоего - Израиля, и да будут они постыжены в силе и коннице их;
32 Ześlij na nich strach, zniszcz ich odwagę i męstwo, niech drżą z obawy przed swoją klęską!	32 наведи на них страх и сокруши дерзость силы их; да будут они потрясены поражением своим;
33 Powal ich na ziemię mieczem tych, którzy cię miłują, i niechaj Cię pieśniami sławią wszyscy, co znają Twoje imię.	33 низложи их мечом любящих Тебя, и да прославят Тебя в песнях все знающие имя Твое.
34 Rzucili się jedni na drugich. Z wojska Lizjasza padło blisko pięć tysięcy żołnierzy przez nich zabitych.	34 И сразились они, и пало из войска Лисия до пяти тысяч мужей, пали перед ними.
35 Kiedy Lizjasz spostrzegł odwrót swoich szyków i odwagę żołnierzy Judy, jak gotowi byli albo żyć, albo mężnie zginąć, wycofał się do Antiochii i najmował żołnierzy, aby znów znaleźć się w Judei z większą ilością wojska.	35 Лисий, увидев бегство войска своего и храбрость воинов Иуды и что они готовы или жить, или умереть отважно, отправился в Антиохию, набрал чужеземцев и, увеличив бывшее войско, думал снова идти в Иудею.
36 Juda i jego bracia powiedzieli: Oto nasi wrogowie są starci. Chodźmy, aby świątynię oczyścić i na nowo poświęcić.	36 Иуда же и братья его сказали: вот, враги наши сокрушены, взойдем очистить и обновить святилище.
37 Zebrało się więc całe wojsko i poszli na górę Syjon.	37 И собралось все ополчение, и взошли на гору Сион.
38 Tam zobaczyli, że świątynia jest spustoszona, ołtarz zbezczeszczony, bramy popalone, na dziedzińcu krzaki rozrośnięte jakby w lesie albo na jakiejś górze, a pomieszczenia dla kapłanów zamienione w ruinę.	38 И увидели, что святилище опустошено, жертвенник осквернен, ворота сожжены, и в притворах, как в лесу или на какой-либо горе, поросли растения, и хранилища разрушены,
39 Rozdarli więc swoje szaty, podnieśli ogromny płacz, głowy posypali popiołem	39 и разодрали они одежды свои, плакали горьким плачем и сыпали пепел на свои головы,
40 i upadli twarzą na ziemię. Potem zaś zaczęli grać na trąbach sygnałowych i wołali do Nieba.	40 и падали лицом на землю и трубили вестовыми трубами, и вопили к небу.
41 Wtedy Juda rozkazał ludziom, aby walczyli z tymi, co przebywali na zamku, aż świątynia zostanie oczyszczona.	41 Тогда отрядил Иуда мужей воевать против находившихся в крепости, доколе он очистит святилище.
42 Wybrał kapłanów nienagannych i wiernych Prawu.	42 И избрал священников беспорочных, ревнителей закона.
43 Oczyścili oni świątynię i wynieśli splugawione kamienie na nieczyste miejsce.	43 Они очистили святилище и оскверненные камни вынесли в нечистое место.
44 Potem naradzali się, co zrobić z ołtarzem całopalenia, który został zbezczeszczony.	44 Потом они рассуждали об оскверненном жертвеннике всесожжения, как поступить с ним.
45 Przyszła im jednak dobra myśl, żeby go rozwalić, aby nie było dla nich hańbą to, że poganie go zbezcześcili. Rozwalili więc ołtarz,	45 И пришла им добрая мысль разрушить его, чтобы он когда-нибудь не послужил им в поношение, так как язычники осквернили его; и разрушили они жертвенник,
46 a kamienie złożyli na oznaczonym miejscu na świątynnej górze, na tak długo, aż się ukaże prorok i nimi rozporządzi.	46 и камни сложили на горе храма в приличном месте, пока придет пророк и даст ответ о них.
47 Potem zaś, zgodnie z nakazami Prawa, wzięli nieciosanych kamieni i na wzór poprzedniego wybudowali nowy ołtarz.	47 Взяли камни целые, по закону, и построили новый жертвенник по-прежнему;
48 Naprawili też świątynię i poświęcili wnętrze przybytku i dziedzińce.	48 потом устроили святыни и внутренние части храма и освятили притворы;
49 Wykonali także nowe święte naczynia, a do przybytku wnieśli świecznik, ołtarz kadzenia i stół.	49 устроили новую священную утварь и внесли в храм свещник и алтарь всесожжений и фимиамов и трапезу;
50 Na ołtarzu palili kadzidło, zapalili świece na świeczniku, i jaśniały one w przybytku.	50 и воскурили на алтаре фимиам и зажгли светильники на свещнике, и осветили храм;
51 Na stole położyli chleby, zawiesili zasłony. Tak do końca doprowadzili wszystko, czego się podjęli.	51 и положили на трапезу хлебы, и развесили завесы, и окончили все дела, которые предприняли.
52 Dwudziestego piątego dnia dziewiątego miesiąca, to jest miesiąca Kislew, sto czterdziestego ósmego roku, wstali wcześnie rano	52 В двадцать пятый день девятого месяца - это месяц Хаслев - сто сорок восьмого года встали весьма рано
53 i zgodnie z Prawem złożyli ofiarę na nowym ołtarzu całopalenia, który wybudowali.	53 и принесли жертву по закону на новоустроенном жертвеннике всесожжений.
54 Dokładnie w tym samym czasie i tego samego dnia, którego poganie go zbezcześcili, został on na nowo poświęcony przy śpiewie pieśni i grze na cytrach, harfach i cymbałach.	54 В то время, в тот самый день, в который язычники осквернили жертвенник, обновлен он с песнями, с цитрами, гуслями и кимвалами.
55 Cały lud upadł na twarz, oddał pokłon i aż pod niebo wysławiał Tego, który im zesłał takie szczęście.	55 И весь народ падал на лицо свое, и молились и воссылали благодарение на небо Благопоспешившему им.
56 Przez osiem dni obchodzili poświęcenie ołtarza, a przy tym pełni radości składali całopalenia, ofiary pojednania i uwielbienia.	56 Так совершали обновление жертвенника восемь дней с весельем, принося всесожжения и вознося жертву спасения и хвалы.
57 Fasadę świątyni ozdobili złotymi wieńcami i małymi tarczami, odbudowali bramy i pomieszczenia dla kapłanów i drzwi do nich pozakładali,	57 И украсили переднюю сторону храма золотыми венцами и щитами и возобновили ворота и хранилища, и сделали для них двери.
58 a między ludem panowała bardzo wielka radość z tego powodu, że skończyła się hańba, którą sprowadzili poganie.	58 И была весьма великая радость в народе, и отвращено было поношение язычников.
59 Juda zaś, jego bracia i całe zgromadzenie Izraela postanowili, że uroczystość poświęcenia ołtarza będą z weselem i radością obchodzili z roku na rok przez osiem dni, począwszy od dnia dwudziestego piątego miesiąca Kislew.	59 И установил Иуда и братья его и все собрание Израиля, чтобы дни обновления жертвенника празднуемы были с веселием и радостью в свое время, каждый год восемь дней, от двадцатого дня месяца Хаслева.
60 W tym też czasie wokoło góry Syjon wybudowali wysoki mur i mocne wieże jako obronę przeciw poganom, aby nie przyszli i nie podeptali ich, jak to już poprzednio zrobili.	60 В то же время обстроили гору Сион вокруг высокими стенами и крепкими башнями, чтобы язычники, придя когда-нибудь, не попрали их, как сделали это прежде.
61 Juda zostawił też tam wojsko, które miało jej strzec. Umocnił także Bet-Sur, aby jej strzegło, a lud miał miejsce obronne od strony Idumei.	61 И расположил там Иуда войско стеречь гору, и укрепили для охранения ее Вефсуру, чтобы народ имел крепость против Идумеи.