1 Księga Machabejska 4

Biblia Tysiąclecia	BIBLES DES PEUPLES
1 Gorgiasz wziął ze sobą pięć tysięcy piechoty i tysiąc wyborowej konnicy i w nocy wyszedł z obozu,	1 Gorgias prit avec lui 5 000 fantassins et un millier des meilleurs cavaliers. Il partit de nuit
2 ażeby niespodzianie napaść na obóz Żydów i zadać im klęskę. Przewodnikami jego byli żołnierze z zamku.	2 pour pénétrer dans le camp des Juifs et les frapper par surprise: des hommes de la citadelle lui servaient de guides.
3 Juda jednak dowiedział się o tym i sam ruszył z wojownikami, aby uderzyć na siły królewskie, które pozostały w obozie pod Emmaus	3 Judas en fut averti; il sortit alors avec ses hommes pour attaquer l’armée du roi qui était à Emmaüs,
4 jeszcze w tym czasie, kiedy część wojska była z dala od obozu.	4 profitant de ce que les troupes s’étaient dispersées loin du camp.
5 Gorgiasz w nocy przybył do obozu Judy. Nikogo jednak nie zastał. Szukał więc ich w górach, gdyż mówił sobie: Oni uciekają przed nami.	5 Gorgias arriva de nuit au camp de Judas; il n’y trouva personne et se mit à chercher les Juifs dans les montagnes car il se disait: “Ils ont pris la fuite devant nous.”
6 Z nastaniem dnia Juda ukazał się na równinie razem z trzema tysiącami żołnierzy. Poza pancerzami i mieczami nie mieli żadnej broni, jaką by mieć pragnęli.	6 Mais au petit matin Judas parut dans la plaine avec 3 000 hommes. Ils n’avaient, de fait, ni les armures, ni les épées qu’ils auraient désirées,
7 Zobaczyli zaś, jak obóz pogan był mocny i obwarowany, i otoczony konnicą, a oni wyćwiczeni w walce.	7 et ils voyaient devant eux le camp des païens, puissant et bien fortifié, avec de la cavalerie tout autour; c’étaient des gens qui savaient se battre.
8 Wtedy Juda odezwał się do tych ludzi, którzy z nim byli: Nie obawiajcie się ich wielkiej liczby! Nie bójcie się ich natarcia!	8 Judas dit alors à ses hommes: “N’ayez pas peur de cette foule, ne redoutez pas leur attaque.
9 Przypomnijcie sobie, jak to w Morzu Czerwonym ocaleli nasi przodkowie, gdy ścigał ich faraon razem z wojskiem.	9 Rappelez-vous que nos pères furent délivrés à la mer Rouge lorsque le Pharaon les poursuivait avec son armée.
10 Teraz więc wołajmy do Nieba, może ma w nas upodobanie i wspomni na przymierze zawarte z przodkami, i zgniecie dzisiaj to wojsko przed nami,	10 Crions donc vers le Ciel! S’il veut de nous, il se souviendra de son Alliance avec nos pères et il écrasera aujourd’hui cette armée que vous voyez devant nous.
11 aby wszystkie narody przekonały się, że istnieje Ten, który wybawia i ratuje Izraela.	11 Alors toutes les nations sauront qu’il y a quelqu’un pour racheter et sauver Israël.”
12 Poganie podnieśli oczy i zobaczyli, że oni idą przeciwko nim.	12 En levant les yeux, les étrangers virent les Juifs qui venaient droit sur eux;
13 Wyszli więc z obozu do walki. Ci, którzy byli obok Judy, zagrali na trąbach.	13 ils sortirent de leur camp pour combattre. Les soldats de Judas sonnèrent de la trompette
14 Tak rozpoczęto bitwę. Poganie zostali pobici i uciekli na równinę,	14 et engagèrent la bataille. Les païens furent écrasés et prirent la fuite à travers la plaine,
15 a którzy uciekali ostatni, wszyscy padli pod mieczem. Ścigano ich aż do Gezer, do równiny idumejskiej, do Azotu i do Jamnii. Zginęło z nich blisko trzy tysiące żołnierzy.	15 mais tous les derniers tombèrent sous l’épée. On les poursuivit jusqu’à Gazer, jusqu’aux plaines d’Idumée, d’Azotos et de Jamnia: il y eut près de 3 000 morts.
16 Potem Juda i wojsko powrócili z pościgu za nimi,	16 Revenu de la poursuite avec son armée,
17 Juda zaś powiedział do ludzi: Na łupy się nie łakomcie! Walka bowiem jest jeszcze przed nami.	17 Judas dit au peuple: “Ce n’est pas le moment de penser au pillage, car un autre combat vous attend:
18 Gorgiasz i jego wojsko jest blisko nas, na górze. Stańcie więc teraz przeciwko naszym wrogom, pobijcie ich, a wtedy z całą swobodą będziecie mogli zabrać łupy.	18 Gorgias et ses hommes sont dans la montagne tout près de nous, il faut faire face à nos ennemis et les combattre; après cela, vous pourrez ramasser le butin sans crainte.”
19 Jeszcze Juda tych słów nie dokończył, gdy ukazał się jakiś oddział, który schodził z góry.	19 Judas venait à peine de prononcer ces paroles, lorsqu’on aperçut des troupes ennemies qui observaient du haut de la montagne.
20 Zobaczył on, że swoi pouciekali, a obóz spalony. Dym bowiem, który się unosił, jasno ukazywał to, co się stało.	20 Elles virent que les leurs avaient pris la fuite et que les flammes avaient dévoré leur camp: il suffisait de voir la fumée pour comprendre.
21 Ci, którzy to zobaczyli, bardzo się przelękli. Kiedy zaś zobaczyli na równinie także wojsko Judy gotowe do boju,	21 Ce spectacle les remplit de crainte; mais quand ils virent dans la plaine l’armée de Judas prête à combattre,
22 wszyscy uciekli do filistyńskiego kraju.	22 ils prirent tous la fuite vers le pays des Philistins.
23 Wtedy Juda wrócił się, aby zabrać łupy z obozu. Zabrali wiele złota i srebra, a także purpury fioletowej i czerwonej, i wiele innego bogactwa.	23 Alors Judas revint pour piller le camp; on ramassa quantité de pièces d’or et d’argent, des étoffes de pourpre violette et de pourpre rouge et beaucoup d’autres richesses.
24 Wracając zaś śpiewali pieśni i dziękowali Niebu, że jest dobre i że na wieki Jego łaskawość.	24 À leur retour, les Juifs louaient et bénissaient le Ciel en chantant: “Il est bon et son amour est éternel!”
25 Tego bowiem dnia dokonało się prawdziwe wybawienie Izraela.	25 Ce jour-là, Israël connut une grande délivrance.
26 Ci z pogan, którzy zdołali się uratować, udali się do Lizjasza i donieśli mu o wszystkim, co się stało.	26 Les étrangers qui avaient pu s’enfuir rapportèrent à Lysias tout ce qui s’était passé.
27 On zaś dowiedziawszy się o tym zatrwożył się i upadł na duchu, bo z Izraelem nie tak się stało, jak on sobie życzył, i nie tak wyszło, jak mu król rozkazał.	27 Cette nouvelle le bouleversa et lui fit perdre courage; les affaires avec Israël ne s’étaient pas déroulées comme il l’aurait voulu, et le résultat était tout le contraire de ce que le roi avait ordonné.
28 W następnym więc roku zgromadził sześćdziesiąt tysięcy wyborowej piechoty i pięć tysięcy konnicy, aby ich pobić.	28 L’année suivante, Lysias réunit 60 000 hommes parmi les meilleurs et 5 000 cavaliers, afin de venir à bout des Juifs.
29 Przybyli do Idumei i w Bet-Sur rozłożyli się obozem. Juda z dziesięciu tysiącami żołnierzy wyruszył im naprzeciw.	29 Ils arrivèrent en Idumée et campèrent à Beth-Sour; Judas vint à leur rencontre avec 10 000 hommes.
30 Kiedy zobaczył ogromne wojsko, modlił się słowami: Błogosławiony jesteś, Wybawicielu Izraela, który natarcie mocarza złamałeś ręką swego sługi Dawida i który obóz filistyński wydałeś w ręce Jonatana, syna Saula, i tego, który broń za nim nosił.	30 Quand il vit cette puissante armée, il fit cette prière: “Tu es béni, toi qui sauves Israël! Tu as brisé l’attaque du puissant guerrier par la main de ton serviteur David, tu as livré le camp des Philistins entre les mains de Jonathan, fils de Saül, et de son compagnon:
31 Tak samo wydaj ten obóz w ręce ludu Twego izraelskiego. Niech będą pohańbieni razem ze swym wojskiem i ze swą konnicą.	31 livre de même cette armée entre les mains de ton peuple Israël! Qu’ils soient totalement déçus de leurs troupes et de leur cavalerie!
32 Ześlij na nich strach, zniszcz ich odwagę i męstwo, niech drżą z obawy przed swoją klęską!	32 Jette la panique dans leurs rangs, fais fondre la confiance qu’ils mettent dans leurs forces et que leur défaite les décourage.
33 Powal ich na ziemię mieczem tych, którzy cię miłują, i niechaj Cię pieśniami sławią wszyscy, co znają Twoje imię.	33 Fais-les tomber sous l’épée de ceux qui t’aiment, et que ceux qui connaissent ton Nom te louent par leurs cantiques.”
34 Rzucili się jedni na drugich. Z wojska Lizjasza padło blisko pięć tysięcy żołnierzy przez nich zabitych.	34 Ils se lancèrent les uns contre les autres et 5 000 hommes de l’armée de Lysias tombèrent au cours du corps à corps.
35 Kiedy Lizjasz spostrzegł odwrót swoich szyków i odwagę żołnierzy Judy, jak gotowi byli albo żyć, albo mężnie zginąć, wycofał się do Antiochii i najmował żołnierzy, aby znów znaleźć się w Judei z większą ilością wojska.	35 Voyant l’échec de son armée et le courage des soldats de Judas, décidés à vivre ou à mourir courageusement, Lysias repartit vers Antioche où il recruta des étrangers pour revenir en Judée avec une troupe encore plus nombreuse.
36 Juda i jego bracia powiedzieli: Oto nasi wrogowie są starci. Chodźmy, aby świątynię oczyścić i na nowo poświęcić.	36 Judas et ses frères dirent alors: “Nos ennemis sont maintenant abattus, purifions le Sanctuaire et célébrons la Dédicace.”
37 Zebrało się więc całe wojsko i poszli na górę Syjon.	37 Toute l’armée se rassembla donc pour monter au mont Sion.
38 Tam zobaczyli, że świątynia jest spustoszona, ołtarz zbezczeszczony, bramy popalone, na dziedzińcu krzaki rozrośnięte jakby w lesie albo na jakiejś górze, a pomieszczenia dla kapłanów zamienione w ruinę.	38 Là ils virent que le Lieu Saint était à l’abandon, l’autel profané, les portes brûlées; de petits arbres poussaient dans les cours comme dans un bois ou sur une montagne et les chambres étaient détruites.
39 Rozdarli więc swoje szaty, podnieśli ogromny płacz, głowy posypali popiołem	39 Alors ils déchirèrent leurs vêtements et firent un grand deuil en répandant de la cendre sur leur tête.
40 i upadli twarzą na ziemię. Potem zaś zaczęli grać na trąbach sygnałowych i wołali do Nieba.	40 Ils se prosternèrent la face contre terre et au son des trompettes ils poussèrent des cris vers le Ciel.
41 Wtedy Juda rozkazał ludziom, aby walczyli z tymi, co przebywali na zamku, aż świątynia zostanie oczyszczona.	41 Pendant qu’ils nettoyaient le Sanctuaire, Judas désigna des hommes pour combattre ceux qui restaient dans la citadelle.
42 Wybrał kapłanów nienagannych i wiernych Prawu.	42 Il choisit ensuite des prêtres purs et pleins de zèle pour la Loi;
43 Oczyścili oni świątynię i wynieśli splugawione kamienie na nieczyste miejsce.	43 ils purifièrent le Sanctuaire et jetèrent dans un lieu impur les pierres de l’autel païen.
44 Potem naradzali się, co zrobić z ołtarzem całopalenia, który został zbezczeszczony.	44 Ils virent ensemble ce que l’on devait faire pour l’autel des holocaustes qui avait été profané,
45 Przyszła im jednak dobra myśl, żeby go rozwalić, aby nie było dla nich hańbą to, że poganie go zbezcześcili. Rozwalili więc ołtarz,	45 ils eurent la bonne idée de le supprimer car c’était pour eux un motif d’humiliation, du fait que les païens l’avaient souillé. Ils le démolirent donc
46 a kamienie złożyli na oznaczonym miejscu na świątynnej górze, na tak długo, aż się ukaże prorok i nimi rozporządzi.	46 et déposèrent les pierres de cet autel sur la montagne de la Demeure dans un endroit convenable. Ils attendaient qu’un prophète vienne pour se prononcer à ce sujet.
47 Potem zaś, zgodnie z nakazami Prawa, wzięli nieciosanych kamieni i na wzór poprzedniego wybudowali nowy ołtarz.	47 Ils prirent des pierres qui n’avaient pas été taillées, comme le demandait la Loi, et ils firent un nouvel autel sur le modèle du précédent.
48 Naprawili też świątynię i poświęcili wnętrze przybytku i dziedzińce.	48 Ils réparèrent le sanctuaire et l’intérieur de la Demeure, et ils purifièrent les cours.
49 Wykonali także nowe święte naczynia, a do przybytku wnieśli świecznik, ołtarz kadzenia i stół.	49 Après avoir fait de nouveaux ustensiles sacrés, ils placèrent dans le Temple les chandeliers, l’autel des parfums et la table pour les pains.
50 Na ołtarzu palili kadzidło, zapalili świece na świeczniku, i jaśniały one w przybytku.	50 Ils firent brûler de l’encens sur l’autel, ils allumèrent les lampes du chandelier qui brillèrent à l’intérieur du Temple.
51 Na stole położyli chleby, zawiesili zasłony. Tak do końca doprowadzili wszystko, czego się podjęli.	51 Ils déposèrent sur la table les pains, ils suspendirent les rideaux et achevèrent tout ce qu’ils avaient entrepris.
52 Dwudziestego piątego dnia dziewiątego miesiąca, to jest miesiąca Kislew, sto czterdziestego ósmego roku, wstali wcześnie rano	52 Le 25 du neuvième mois, qu’on appelle le mois de Kisleu, en l’an 148, ils se levèrent dès l’aube,
53 i zgodnie z Prawem złożyli ofiarę na nowym ołtarzu całopalenia, który wybudowali.	53 et offrirent un sacrifice comme le demande la Loi sur le nouvel autel des holocaustes qu’ils avaient construit.
54 Dokładnie w tym samym czasie i tego samego dnia, którego poganie go zbezcześcili, został on na nowo poświęcony przy śpiewie pieśni i grze na cytrach, harfach i cymbałach.	54 On inaugura l’autel au son des cantiques, des cithares, des harpes et des cymbales, à la même époque et le même jour où les païens l’avaient profané.
55 Cały lud upadł na twarz, oddał pokłon i aż pod niebo wysławiał Tego, który im zesłał takie szczęście.	55 Le peuple tout entier se prosterna pour adorer, il fit monter sa louange vers le ciel qui avait mené à bien toutes choses.
56 Przez osiem dni obchodzili poświęcenie ołtarza, a przy tym pełni radości składali całopalenia, ofiary pojednania i uwielbienia.	56 Durant huit jours on célébra la dédicace de l’autel, on offrit dans la joie des holocaustes, ainsi qu’un sacrifice de communion et d’actions de grâces.
57 Fasadę świątyni ozdobili złotymi wieńcami i małymi tarczami, odbudowali bramy i pomieszczenia dla kapłanów i drzwi do nich pozakładali,	57 On décora la façade du Temple avec des couronnes d’or et des écussons, on répara les entrées et l’on mit des portes aux chambres.
58 a między ludem panowała bardzo wielka radość z tego powodu, że skończyła się hańba, którą sprowadzili poganie.	58 Le peuple était dans une grande joie et la honte que les païens avaient infligée fut effacée.
59 Juda zaś, jego bracia i całe zgromadzenie Izraela postanowili, że uroczystość poświęcenia ołtarza będą z weselem i radością obchodzili z roku na rok przez osiem dni, począwszy od dnia dwudziestego piątego miesiąca Kislew.	59 Avec ses frères et toute l’assemblée d’Israël, Judas décida que les jours de la dédicace de l’autel seraient célébrés chaque année à la même date, pendant huit jours, à partir du 25 du mois de Kisleu, dans la joie et la fête.
60 W tym też czasie wokoło góry Syjon wybudowali wysoki mur i mocne wieże jako obronę przeciw poganom, aby nie przyszli i nie podeptali ich, jak to już poprzednio zrobili.	60 En ces jours-là on entoura le mont Sion de remparts et de tours fortifiées, pour que les païens ne viennent pas comme autrefois profaner ces lieux.
61 Juda zostawił też tam wojsko, które miało jej strzec. Umocnił także Bet-Sur, aby jej strzegło, a lud miał miejsce obronne od strony Idumei.	61 Judas y établit une garnison pour le garder, il fortifia aussi Beth-Sour pour que le peuple ait une forteresse face à l’Idumée.