1 E quando ebbe udito Ietro prete di Madian, cognato di Moise, ogni cosa che avea fatta lo Signore a Moisè e ad Israel suo popolo, però ch' egli avea tratto Israel d'Egitto; | 1 ηκουσεν δε ιοθορ ο ιερευς μαδιαμ ο γαμβρος μωυση παντα οσα εποιησεν κυριος ισραηλ τω εαυτου λαω εξηγαγεν γαρ κυριος τον ισραηλ εξ αιγυπτου |
2 tolse Sefora moglie di Moisè, la quale avea rimandato, | 2 ελαβεν δε ιοθορ ο γαμβρος μωυση σεπφωραν την γυναικα μωυση μετα την αφεσιν αυτης |
3 e due suoi figliuoli, de' quali l'uno si chiamava Gersam, dicendo lo padre: FORESTIERE FUI NELLA TERRA ALTRUI, | 3 και τους δυο υιους αυτου ονομα τω ενι αυτων γηρσαμ λεγων παροικος ημην εν γη αλλοτρια |
4 e l'altro era chiamato Eliezer; disse in verità: IDDIO DEL PADRE MIO AIUTÒ ME, E SCAMPÒ ME DAL COLTELLO DI FARAONE. | 4 και το ονομα του δευτερου ελιεζερ λεγων ο γαρ θεος του πατρος μου βοηθος μου και εξειλατο με εκ χειρος φαραω |
5 Venne adunque Ietro, cognato di Moisè, e li figliuoli suoi e la moglie sua a Moisè nel deserto, dove s'era incastellato appresso lo monte di Dio. | 5 και εξηλθεν ιοθορ ο γαμβρος μωυση και οι υιοι και η γυνη προς μωυσην εις την ερημον ου παρενεβαλεν επ' ορους του θεου |
6 E mandò a Moisè dicendo: io, cognato tuo Ietro, vengo a te, e la moglie tua, e due tuoi figliuoli con lei. | 6 ανηγγελη δε μωυσει λεγοντες ιδου ο γαμβρος σου ιοθορ παραγινεται προς σε και η γυνη και οι δυο υιοι σου μετ' αυτου |
7 Il quale venuto incontro al cognato suo, adorollo e basciò lui; e salutaronsi insieme con parole pacifiche. E quando entroe nel tabernacolo, | 7 εξηλθεν δε μωυσης εις συναντησιν τω γαμβρω αυτου και προσεκυνησεν αυτω και εφιλησεν αυτον και ησπασαντο αλληλους και εισηγαγεν αυτον εις την σκηνην |
8 narrò Moisè al cognato suo tutte quelle cose, che fece lo Signore (a Moisè, ed) a Faraone e a quegli d'Egitto per Israel, e tutta la fatica ch' era incontrata loro nello andare, e come liberò loro lo Signore. | 8 και διηγησατο μωυσης τω γαμβρω παντα οσα εποιησεν κυριος τω φαραω και τοις αιγυπτιοις ενεκεν του ισραηλ και παντα τον μοχθον τον γενομενον αυτοις εν τη οδω και οτι εξειλατο αυτους κυριος εκ χειρος φαραω και εκ χειρος των αιγυπτιων |
9 E rallegrossi Ietro sopra tutti li beni li quali avea fatti lo Signore ad Israel; perciò che avea iscampato lui lo Signore della mano di quelli di Egitto (e della mano di Faraone). | 9 εξεστη δε ιοθορ επι πασι τοις αγαθοις οις εποιησεν αυτοις κυριος οτι εξειλατο αυτους εκ χειρος αιγυπτιων και εκ χειρος φαραω |
10 E disse: benedetto lo Signore, che liberò voi della mano di quelli d'Egitto e della mano di Faraone; il quale iscampò lo popolo suo della mano di quelli d'Egitto. | 10 και ειπεν ιοθορ ευλογητος κυριος οτι εξειλατο τον λαον αυτου εκ χειρος αιγυπτιων και εκ χειρος φαραω |
11 Ora io conosco che grande è lo Signore sopra tutti gli dii, perciò che magnamente ha fatto contra coloro di Egitto (per prego di Moisè). | 11 νυν εγνων οτι μεγας κυριος παρα παντας τους θεους ενεκεν τουτου οτι επεθεντο αυτοις |
12 Offerse adunque letro, cognato di Moisè, li sacrificii e l'ostie a Dio; e vennero (Moisè ed) Aaron e tutti li più vecchi d'Israel, acciò che mangiassero del pane con lui innanzi al Signore. | 12 και ελαβεν ιοθορ ο γαμβρος μωυση ολοκαυτωματα και θυσιας τω θεω παρεγενετο δε ααρων και παντες οι πρεσβυτεροι ισραηλ συμφαγειν αρτον μετα του γαμβρου μωυση εναντιον του θεου |
13 Ma l'altro dì sedè Moisè, acciò che giudi casse al popolo, il quale istava presente a Moisè dalla mattina insino al vespro. | 13 και εγενετο μετα την επαυριον συνεκαθισεν μωυσης κρινειν τον λαον παρειστηκει δε πας ο λαος μωυσει απο πρωιθεν εως εσπερας |
14 La quale cosa quando vidde letro suo cognato, tutte le cose cioè che facea nel popolo, disse: che è questo che tu fai nel popolo? perchè solo siedi, e tutto lo popolo t'aspetta dalla mattina insino al vespro? | 14 και ιδων ιοθορ παντα οσα εποιει τω λαω λεγει τι τουτο ο συ ποιεις τω λαω δια τι συ καθησαι μονος πας δε ο λαος παρεστηκεν σοι απο πρωιθεν εως δειλης |
15 Al quale rispose Moisè; venne a me lo popolo, addomandando la sentenza di Dio. | 15 και λεγει μωυσης τω γαμβρω οτι παραγινεται προς με ο λαος εκζητησαι κρισιν παρα του θεου |
16 E quando incontra loro alcuna (discordia, ovver discettazione), vengono a me, acciò ch' io giudichi intra loro, e mostri li comandamenti di Dio e le leggi sue. | 16 οταν γαρ γενηται αυτοις αντιλογια και ελθωσι προς με διακρινω εκαστον και συμβιβαζω αυτους τα προσταγματα του θεου και τον νομον αυτου |
17 E quelli disse: tu non fai buona cosa. | 17 ειπεν δε ο γαμβρος μωυση προς αυτον ουκ ορθως συ ποιεις το ρημα τουτο |
18 Conciosia cosa che per fatica ti consumerai tu, e questo popolo il quale è teco; oltre le forze tue è questa cosa; solo non potresti sostenere. | 18 φθορα καταφθαρηση ανυπομονητω και συ και πας ο λαος ουτος ος εστιν μετα σου βαρυ σοι το ρημα τουτο ου δυνηση ποιειν μονος |
19 Ma odi le parole mie e li consigli, e sarae lo Signore teco: fa che tu sia sopra il popolo in quelle cose che al Signore s'appartengono, acciò che tu rapporti quelle cose che sono dette da Dio; | 19 νυν ουν ακουσον μου και συμβουλευσω σοι και εσται ο θεος μετα σου γινου συ τω λαω τα προς τον θεον και ανοισεις τους λογους αυτων προς τον θεον |
20 e mostri al popolo le cerimonie e lo rito (cioè modo) di adorare, e la via per la quale andare debbano, e le opere che debbano fare. | 20 και διαμαρτυρη αυτοις τα προσταγματα του θεου και τον νομον αυτου και σημανεις αυτοις τας οδους εν αις πορευσονται εν αυταις και τα εργα α ποιησουσιν |
21 Ma provedi di ogni schiatta uomini potenti e tementi Iddio, nelli quali sia verità, e che abbiano in odio l'avarizia; e ordina di loro li tribuni, li centurioni e li quinquagenarii e li decani; | 21 και συ σεαυτω σκεψαι απο παντος του λαου ανδρας δυνατους θεοσεβεις ανδρας δικαιους μισουντας υπερηφανιαν και καταστησεις αυτους επ' αυτων χιλιαρχους και εκατονταρχους και πεντηκονταρχους και δεκαδαρχους |
22 li quali giudichino lo popolo in ogni tempo; e qualunque cosa sarà maggiore, riportinla a te; e loro le cose minori giudichin solamente: più lieve sarà a te, partito lo carico in altri. | 22 και κρινουσιν τον λαον πασαν ωραν το δε ρημα το υπερογκον ανοισουσιν επι σε τα δε βραχεα των κριματων κρινουσιν αυτοι και κουφιουσιν απο σου και συναντιλημψονται σοι |
23 Se questo farai, tu empirai ogni comandamento di Dio; e li comandamenti di Dio potrai sostenere; e tutto questo popolo sì ritornerà ai luoghi suoi con pace. | 23 εαν το ρημα τουτο ποιησης κατισχυσει σε ο θεος και δυνηση παραστηναι και πας ο λαος ουτος εις τον εαυτου τοπον μετ' ειρηνης ηξει |
24 Le quali cose udite, Moisè fece ogni cosa che colui gli avea detto. | 24 ηκουσεν δε μωυσης της φωνης του γαμβρου και εποιησεν οσα αυτω ειπεν |
25 Ed eletti gli uomini più savii e migliori di tutto Israel, fece loro principi del popolo, tribuni e centurioni e quinquagenarii e decani. | 25 και επελεξεν μωυσης ανδρας δυνατους απο παντος ισραηλ και εποιησεν αυτους επ' αυτων χιλιαρχους και εκατονταρχους και πεντηκονταρχους και δεκαδαρχους |
26 Li quali giudicassero lo popolo in ogni tempo; ma qualunque cosa era più grave, sì la porgevano a lui; solamente le cose più agevoli giudicavano. | 26 και εκρινοσαν τον λαον πασαν ωραν παν δε ρημα υπερογκον ανεφεροσαν επι μωυσην παν δε ρημα ελαφρον εκρινοσαν αυτοι |
27 E lasciò lo cognato suo; il quale, ritornato, andò nella terra sua. | 27 εξαπεστειλεν δε μωυσης τον εαυτου γαμβρον και απηλθεν εις την γην αυτου |