| 1 Boa fama vale mais que bom perfume; mais vale o dia da morte que o dia do nascimento. | 1 Lepsze jest dobre imię niż wonne olejki, a dzień śmierci niż dzień urodzenia. |
| 2 Melhor é ir para a casa onde há luto que para a casa onde há banquete. Porque aí se vê aparecer o fim de todo homem e os vivos nele refletem. | 2 Lepiej jest iść do domu żałoby, niż iść do domu wesela, bo w tamtym jest koniec każdego człowieka, i człowiek żyjący bierze to sobie do serca. |
| 3 Tristeza vale mais que riso, porque a tristeza do semblante é boa para o coração. | 3 Lepszy jest smutek niż śmiech, bo przy smutnym obliczu serce jest dobre. |
| 4 O coração dos sábios está na casa do luto, o coração dos insensatos na casa da alegria. | 4 Serce mędrców jest w domu żałoby, a serce głupców w domu wesela. |
| 5 É melhor ouvir a reprimenda de um sábio que a canção de um tolo, | 5 Lepiej jest słuchać karcenia przez mędrca, niż słuchać pochwały ze strony głupców. |
| 6 porque qual o crepitar dos espinhos na caldeira, tal é o riso do insensato. E isso é ainda vaidade. | 6 Bo czym trzaskanie cierni płonących pod kotłem, tym jest śmiech głupiego. I to jest także marnością. |
| 7 A opressão torna um sábio insensato; os presentes corrompem o coração. | 7 Bo rzecz przywłaszczona może ogłupić mędrca, a przekupstwo czyni serce przewrotnym. |
| 8 Mais vale o fim de uma coisa que seu começo. Um espírito paciente vale mais que um espírito orgulhoso. | 8 Lepszy jest koniec mowy niż jej początek, lepszy jest umysł cierpliwy niż pyszny. |
| 9 Não cedas prontamente ao espírito de irritação; é no coração dos insensatos que reside a irritação. | 9 Nie bądź pochopny w duchu do gniewu, bo gniew przebywa w piersi głupców. |
| 10 Não digas jamais: Como pode ser que os dias de outrora eram melhores que estes de agora? Porque não é a sabedoria que te inspira esta pergunta. | 10 Nie mów: Jak się to dzieje, że dawne dni były lepsze niż obecne? - Bo nieroztropnie o to się pytasz. |
| 11 A sabedoria é tão boa como uma herança, e é de proveito aos que vêem o sol. | 11 Lepsza jest mądrość niż dziedzictwo, i z większym pożytkiem dla tych, którzy widzą słońce. |
| 12 Pois está-se à sombra da sabedoria como se está à sombra do dinheiro: a utilidade do saber consiste em que a sabedoria dá vida ao que a possui. | 12 Bo w cieniu mądrości, jak w cieniu pieniądza; a większa jest jeszcze korzyść z poznania mądrości: darzy życiem tego, który ją posiada. |
| 13 Considera a obra de Deus: quem poderá endireitar o que ele fez curvo? | 13 Przypatrz się dziełu Bożemu! Bo któż naprostować może to, co On skrzywił? |
| 14 No dia da felicidade, sê alegre; no dia da desgraça, pensa; porque Deus fez uma e outra, de tal modo que o homem não descubra o futuro. | 14 Gdy ci się dobrze wiedzie, ciesz się z tego, a wiedzie ci się źle, wtedy to rozważ: zarówno jedno jak i drugie sprawia Bóg, ponieważ człowiek nie może dociec niczego zgoła, co będzie potem. |
| 15 No decurso de minha vã existência, vi tudo isso: há o justo que morre permanecendo justo e o ímpio que dura apesar de sua malícia. | 15 Wszystko widziałem za marnych dni moich: tu sprawiedliwy, który ginie przy swej sprawiedliwości, a tu złoczyńca, który przy złości swej długo żyje. |
| 16 Não sejas justo excessivamente, nem sábio além da medida. Por que te tornarias estúpido? | 16 Nie bądź przesadnie sprawiedliwy i nie uważaj się za zbyt mądrego! Dlaczego miałbyś sobie sam zgotować zgubę? |
| 17 Não sejas excessivamente mau, e não sejas insensato. Por que haverias de morrer antes de tua hora? | 17 Nie bądź zły do przesady i nie bądź głupcem. Dlaczego miałbyś przed czasem swym umrzeć? |
| 18 É bom que guardes isto, e que não negligencies aquilo: porque aquele que teme a Deus, realizará uma e outra coisa. | 18 Dobrze, jeżeli się trzymasz jednego, a od drugiego ręki swej też nie odejmiesz, bo kto się boi Boga, tego wszystkiego uniknie. |
| 19 A sabedoria dá ao sábio mais força que dez chefes de guerra reunidos numa cidade. | 19 Mądrość czyni mądrego silniejszym niźli dziesięciu mocarzy, którzy są w mieście. |
| 20 Não há homem justo sobre a terra que faça o bem sem jamais pecar. | 20 Bo nie ma na ziemi człowieka sprawiedliwego, który by zawsze postępował dobrze, a nigdy nie zgrzeszył. |
| 21 Não prestes atenção em todas as palavras que se dizem, para que não ouças dizer que teu servo fala mal de ti; | 21 Nie zwracaj też uwagi na wszystkie rozmowy, jakie się prowadzi, ażebyś czasem nie usłyszał, jak ci złorzeczy twój sługa. |
| 22 porque teu coração bem sabe que tu mesmo, muitas vezes, falaste mal dos outros. | 22 Bo często przecież, jak sam wiesz, ty także innym złorzeczyłeś. |
| 23 Tudo isso eu perscrutei com sabedoria. Eu disse comigo mesmo: Eu quero ser sábio. Mas a sabedoria ficou longe de mim. | 23 To wszystko badałem i miałem na uwadze mądrość. Mówiłem: Chciałbym być mądrym! - lecz mądrość jest dla mnie niedostępna. |
| 24 Aquilo que acontece é longínquo, profundo, profundo: quem o poderá sondar? | 24 Niedostępne jest to, co istnieje, i niezgłębione - któż może to zbadać? |
| 25 Eu me apliquei de todo o coração a perscrutar, a sondar a sabedoria e a razão das coisas, a reconhecer que a maldade é uma loucura e a falta de razão uma demência. | 25 Zwróciłem swój umysł ku temu, by poznać, badać i szukać mądrości i słusznej oceny, by poznać, że zło jest głupotą, a wielka głupota - szaleństwem. |
| 26 Eu descobri que a mulher é coisa mais amarga que a morte, porque ela é um laço, e seu coração é uma rede, e suas mãos, cadeias. Aquele que é agradável a Deus lhe escapa, mas o pecador será preso por ela. | 26 I przekonałem się, że bardziej gorzką niż śmierć jest kobieta, bo ona jest siecią, serce jej sidłem, a ręce jej więzami. Kto Bogu jest miły, ten się od niej ustrzeże, lecz grzesznika ona usidli. |
| 27 Eis o que encontrei, diz o Eclesiastes, procurando descobrir a razão de uma coisa depois de outra. | 27 Oto, do czego doszedłem - powiada Kohelet - jedno z drugim porównując, by znaleźć słuszną ocenę, |
| 28 Eis o que eu procuro continuamente sem descobrir: encontrei um homem entre mil, mas nenhuma mulher entre todas | 28 której nadal szukam, a nie znajduję. Znalazłem jednego prawego mężczyznę pośród tysiąca, ale kobiety prawej w tej liczbie nie znalazłem. |
| 29 Somente encontrei isto: Deus criou o homem reto, mas é ele que procura os extravios. | 29 Tylko, oto co stwierdziłem: Bóg uczynił ludzi prawymi, lecz oni szukają rozlicznych wybiegów. |