1 και εγενετο εν ετει τριτω τω ωσηε υιω ηλα βασιλει ισραηλ εβασιλευσεν εζεκιας υιος αχαζ βασιλεως ιουδα | 1 El tercer año de Oseas, hijo de Elá, rey de Israel, inició su reinado Ezequías, hijo de Ajaz, rey de Judá. |
2 υιος εικοσι και πεντε ετων ην εν τω βασιλευειν αυτον και εικοσι και εννεα ετη εβασιλευσεν εν ιερουσαλημ και ονομα τη μητρι αυτου αβου θυγατηρ ζαχαριου | 2 Tenía veinticinco años cuando comenzó a reinar, y reinó veintinueve años en Jerusalén. Su madre se llamaba Abí, hija de Zacarías. |
3 και εποιησεν το ευθες εν οφθαλμοις κυριου κατα παντα οσα εποιησεν δαυιδ ο πατηρ αυτου | 3 El hizo lo que es recto a los ojos del Señor, tal como lo había hecho su padre David. |
4 αυτος εξηρεν τα υψηλα και συνετριψεν πασας τας στηλας και εξωλεθρευσεν τα αλση και τον οφιν τον χαλκουν ον εποιησεν μωυσης οτι εως των ημερων εκεινων ησαν οι υιοι ισραηλ θυμιωντες αυτω και εκαλεσεν αυτον νεεσθαν | 4 Hizo desaparecer los lugares altos, rompió las piedras conmemorativas, taló el poste sagrado e hizo pedazos la serpiente de bronce que había hecho Moisés, porque hasta esos días los israelitas le quemaban incienso; se la llamaba Nejustán. |
5 εν κυριω θεω ισραηλ ηλπισεν και μετ' αυτον ουκ εγενηθη ομοιος αυτω εν βασιλευσιν ιουδα και εν τοις γενομενοις εμπροσθεν αυτου | 5 Ezequías puso su confianza en el Señor, el Dios de Israel, y no hubo después de él ninguno igual entre todos los reyes de Judá, como tampoco lo hubo antes que él. |
6 και εκολληθη τω κυριω ουκ απεστη οπισθεν αυτου και εφυλαξεν τας εντολας αυτου οσας ενετειλατο μωυση | 6 Se mantuvo fiel al Señor sin apartarse de él, y observó los mandamientos que el Señor había dado a Moisés. |
7 και ην κυριος μετ' αυτου εν πασιν οις εποιει συνηκεν και ηθετησεν εν τω βασιλει ασσυριων και ουκ εδουλευσεν αυτω | 7 Tuvo éxito en todas sus empresas, porque el Señor estaba con él. Se rebeló contra el rey de Asiria y no fue más su vasallo. |
8 αυτος επαταξεν τους αλλοφυλους εως γαζης και εως οριου αυτης απο πυργου φυλασσοντων και εως πολεως οχυρας | 8 Derrotó a los filisteos hasta Gaza y devastó su territorio, desde las torres de guardia hasta las plazas fuertes. |
9 και εγενετο εν τω ετει τω τεταρτω βασιλει εζεκια αυτος ενιαυτος ο εβδομος τω ωσηε υιω ηλα βασιλει ισραηλ ανεβη σαλαμανασσαρ βασιλευς ασσυριων επι σαμαρειαν και επολιορκει επ' αυτην | 9 El cuarto año del rey Ezequías, que era el séptimo año de Oseas, hijo de Elá, rey de Israel, Salmanasar, rey de Asiria, subió contra Samaría y la sitió. |
10 και κατελαβετο αυτην απο τελους τριων ετων εν ετει εκτω τω εζεκια αυτος ενιαυτος ενατος τω ωσηε βασιλει ισραηλ και συνελημφθη σαμαρεια | 10 Al cabo de tres años la conquistaron: en el sexto año de Ezequías, que era el noveno año de Oseas, rey de Israel, fue tomada Samaría. |
11 και απωκισεν βασιλευς ασσυριων την σαμαρειαν εις ασσυριους και εθηκεν αυτους εν αλαε και εν αβωρ ποταμω γωζαν και ορη μηδων | 11 El rey de Asiria deportó a los israelitas a Asiria y los estableció en Jalaj, y también junto al Jabor, río de Gozán, y en las ciudades de los medos. |
12 ανθ' ων οτι ουκ ηκουσαν της φωνης κυριου θεου αυτων και παρεβησαν την διαθηκην αυτου παντα οσα ενετειλατο μωυσης ο δουλος κυριου και ουκ ηκουσαν και ουκ εποιησαν | 12 Esto sucedió porque no habían escuchado la voz del Señor, su Dios, y habían transgredido su alianza; todo lo que había mandado Moisés, el servidor del Señor, ellos no lo habían escuchado ni practicado. |
13 και τω τεσσαρεσκαιδεκατω ετει βασιλει εζεκιου ανεβη σενναχηριμ βασιλευς ασσυριων επι τας πολεις ιουδα τας οχυρας και συνελαβεν αυτας | 13 El decimocuarto año del rey Ezequías, Senaquerib, rey de Asiria, subió contra todas las ciudades fortificadas de Judá y se apoderó de ellas. |
14 και απεστειλεν εζεκιας βασιλευς ιουδα αγγελους προς βασιλεα ασσυριων εις λαχις λεγων ημαρτηκα αποστραφητι απ' εμου ο εαν επιθης επ' εμε βαστασω και επεθηκεν ο βασιλευς ασσυριων επι εζεκιαν βασιλεα ιουδα τριακοσια ταλαντα αργυριου και τριακοντα ταλαντα χρυσιου | 14 Ezequías, rey de Judá, mandó a decir al rey de Asiria, que estaba en Laquis: «He cometido un error; retírate y aceptaré lo que me impongas». El rey de Asiria exigió al rey Ezequías, rey de Judá, trescientos talentos de plata y trescientos talentos de oro. |
15 και εδωκεν εζεκιας παν το αργυριον το ευρεθεν εν οικω κυριου και εν θησαυροις οικου του βασιλεως | 15 Ezequías entregó entonces toda la plata que se encontraba en la Casa del Señor y en los tesoros de la casa del rey. |
16 εν τω καιρω εκεινω συνεκοψεν εζεκιας τας θυρας ναου κυριου και τα εστηριγμενα α εχρυσωσεν εζεκιας βασιλευς ιουδα και εδωκεν αυτα βασιλει ασσυριων | 16 Fue en aquel tiempo cuando Ezequías desmanteló las puertas del Templo del Señor y los soportes que el mismo Ezequías, rey de Judá, había recubierto de metal, para entregarlos al rey de Asiria. |
17 και απεστειλεν βασιλευς ασσυριων τον θαρθαν και τον ραφις και τον ραψακην εκ λαχις προς τον βασιλεα εζεκιαν εν δυναμει βαρεια επι ιερουσαλημ και ανεβησαν και ηλθον εις ιερουσαλημ και εστησαν εν τω υδραγωγω της κολυμβηθρας της ανω η εστιν εν τη οδω του αγρου του γναφεως | 17 Desde Laquis, el rey de Asiria envió a Jerusalén, donde estaba Ezequías, al general en jefe, al jefe de los eunucos y al copero mayor, acompañados de una fuerte escolta. Ellos subieron y, al llegar a Jerusalén, se apostaron junto al canal de la piscina superior, sobre la seda del campo del Tintorero. |
18 και εβοησαν προς εζεκιαν και εξηλθον προς αυτον ελιακιμ υιος χελκιου ο οικονομος και σομνας ο γραμματευς και ιωας υιος ασαφ ο αναμιμνησκων | 18 Llamaron al rey, y Eliaquim, hijo de Jilquías, el mayordomo de palacio, salió a su encuentro, junto con Sebná, el secretario, y Joaj, hijo de Asaf, el archivista. |
19 και ειπεν προς αυτους ραψακης ειπατε δη προς εζεκιαν ταδε λεγει ο βασιλευς ο μεγας βασιλευς ασσυριων τις η πεποιθησις αυτη ην πεποιθας | 19 El copero mayor les dijo: «Digan a Ezequías: Así habla el gran rey, el rey de Asiria: ¿Qué motivo tienes para estar tan confiado? |
20 ειπας πλην λογοι χειλεων βουλη και δυναμις εις πολεμον νυν ουν τινι πεποιθως ηθετησας εν εμοι | 20 ¿Piensas que la estrategia y el valor para el combate son cuestión de palabras? ¿En quien confías para rebelarte contra mí |
21 νυν ιδου πεποιθας σαυτω επι την ραβδον την καλαμινην την τεθλασμενην ταυτην επ' αιγυπτον ος αν στηριχθη ανηρ επ' αυτην και εισελευσεται εις την χειρα αυτου και τρησει αυτην ουτως φαραω βασιλευς αιγυπτου πασιν τοις πεποιθοσιν επ' αυτον | 21 ¡Ah, sí! Tú confías en el apoyo de esa caña quebrada, en Egipto, que perfora y atraviesa la mano de todo el que se apoya en él. Eso es el Faraón, rey de Egipto, para todos los que confían en él. |
22 και οτι ειπας προς με επι κυριον θεον πεποιθαμεν ουχι αυτος ουτος ου απεστησεν εζεκιας τα υψηλα αυτου και τα θυσιαστηρια αυτου και ειπεν τω ιουδα και τη ιερουσαλημ ενωπιον του θυσιαστηριου τουτου προσκυνησετε εν ιερουσαλημ | 22 Seguramente, tú me dirás: «Nosotros confiamos en el Señor, nuestro Dios». Pero ¿no fue acaso Ezequías el que suprimió todos los lugares altos y los altares dedicados a él, diciendo a la gente de Judá y de Jerusalén: «Sólo delante de este altar, en Jerusalén, ustedes deberán postrarse»? |
23 και νυν μιχθητε δη τω κυριω μου βασιλει ασσυριων και δωσω σοι δισχιλιους ιππους ει δυνηση δουναι σεαυτω επιβατας επ' αυτους | 23 ¡Y bien! Haz una apuesta con mi señor, el rey de Asiria: ¡Yo te daré dos mil caballos, si puedes conseguir bastantes hombres para montarlos! |
24 και πως αποστρεψεις το προσωπον τοπαρχου ενος των δουλων του κυριου μου των ελαχιστων και ηλπισας σαυτω επ' αιγυπτον εις αρματα και ιππεις | 24 ¿Cómo harías retroceder a uno solo de los más insignificantes servidores de mi señor? ¡Pero tú confías en Egipto para tener carros de guerra y soldados! |
25 και νυν μη ανευ κυριου ανεβημεν επι τον τοπον τουτον του διαφθειραι αυτον κυριος ειπεν προς με αναβηθι επι την γην ταυτην και διαφθειρον αυτην | 25 ¿Acaso he venido a arrasar este país sin el consentimiento del Señor? Fue el Señor quien me dijo: ¡Sube contra ese país y arrásalo!». |
26 και ειπεν ελιακιμ υιος χελκιου και σομνας και ιωας προς ραψακην λαλησον δη προς τους παιδας σου συριστι οτι ακουομεν ημεις και ου λαλησεις μεθ' ημων ιουδαιστι και ινα τι λαλεις εν τοις ωσιν του λαου του επι του τειχους | 26 Eliaquim, hijo de Jilquías, Sebná y Joaj dijeron al copero mayor: «Por favor, háblanos en arameo, porque nosotros lo entendemos. No nos hables en hebreo, a oídos del pueblo que está sobre la muralla». |
27 και ειπεν προς αυτους ραψακης μη επι τον κυριον σου και προς σε απεστειλεν με ο κυριος μου λαλησαι τους λογους τουτους ουχι επι τους ανδρας τους καθημενους επι του τειχους του φαγειν την κοπρον αυτων και πιειν το ουρον αυτων μεθ' υμων αμα | 27 Pero el copero mayor les replicó» «¿Acaso mi señor me envió a decir estas cosas a tu señor y a ti? ¿No están dirigidas a esos hombres apostados sobre la muralla, que tendrán que comer sus excrementos y beber su orina, igual que ustedes?». |
28 και εστη ραψακης και εβοησεν φωνη μεγαλη ιουδαιστι και ελαλησεν και ειπεν ακουσατε τους λογους του μεγαλου βασιλεως ασσυριων | 28 Entonces el copero mayor, puesto de pie, gritó bien fuerte en hebreo: «Escuchen la palabra del gran rey, el rey de Asiria: |
29 ταδε λεγει ο βασιλευς μη επαιρετω υμας εζεκιας λογοις οτι ου μη δυνηται υμας εξελεσθαι εκ χειρος μου | 29 Así habla el rey: Que Ezequías no los engañe, porque él no podrá librarnos de mi mano. |
30 και μη επελπιζετω υμας εζεκιας προς κυριον λεγων εξαιρουμενος εξελειται ημας κυριος ου μη παραδοθη η πολις αυτη εν χειρι βασιλεως ασσυριων | 30 Y que Ezequías no los induzca a confiar en el Señor, diciendo: Seguramente el Señor nos librará, y esta ciudad no caerá en manos del rey de Asiria. |
31 μη ακουετε εζεκιου οτι ταδε λεγει ο βασιλευς ασσυριων ποιησατε μετ' εμου ευλογιαν και εξελθατε προς με και πιεται ανηρ την αμπελον αυτου και ανηρ την συκην αυτου φαγεται και πιεται υδωρ του λακκου αυτου | 31 No le hagan caso a Ezequías, porque así habla el rey de Asiria: Hagan las paces conmigo y ríndanse. Así cada uno de ustedes comerá los frutos de su viña y de su higuera, y beberá el agua de su pozo, |
32 εως ελθω και λαβω υμας εις γην ως γη υμων γη σιτου και οινου και αρτου και αμπελωνων γη ελαιας ελαιου και μελιτος και ζησετε και ου μη αποθανητε και μη ακουετε εζεκιου οτι απατα υμας λεγων κυριος ρυσεται ημας | 32 hasta que venga yo y los lleve a un país como el de ustedes, un país de trigo y vino nuevo, un país de pan y viñedos, un país de olivares, de aceite fresco y de miel; así ustedes vivirán y no morirán. Pero no escuchen a Ezequías, porque él los seduce, diciendo: «El Señor nos librará». |
33 μη ρυομενοι ερρυσαντο οι θεοι των εθνων εκαστος την εαυτου χωραν εκ χειρος βασιλεως ασσυριων | 33 ¿Acaso los dioses de las naciones han librado a sus países de la mano del rey de Asiria? |
34 που εστιν ο θεος αιμαθ και αρφαδ που εστιν ο θεος σεπφαρουαιν και οτι εξειλαντο σαμαρειαν εκ χειρος μου | 34 ¿Dónde están los dioses de Sefarvaim, de Hená y de Ivá? ¿Dónde los dioses del país de Samaría? |
35 τις εν πασιν τοις θεοις των γαιων οι εξειλαντο τας γας αυτων εκ χειρος μου οτι εξελειται κυριος την ιερουσαλημ εκ χειρος μου | 35 Entre todos los dioses de esos países, ¿hubo alguno que librara de mi mano a su propio país, para que el Señor libre de mi mano a Jerusalén?». |
36 και εκωφευσαν και ουκ απεκριθησαν αυτω λογον οτι εντολη του βασιλεως λεγων ουκ αποκριθησεσθε αυτω | 36 El pueblo guardó silencio y no le respondió ni una sola palabra, porque esta era la orden del rey: «No le respondan nada». |
37 και εισηλθεν ελιακιμ υιος χελκιου ο οικονομος και σομνας ο γραμματευς και ιωας υιος ασαφ ο αναμιμνησκων προς εζεκιαν διερρηχοτες τα ιματια και ανηγγειλαν αυτω τους λογους ραψακου | 37 Eliaquim, hijo de Jilquías, el mayordomo de palacio, Sebná, el secretario, y Joaj, hijo de Asaf, el archivista, se presentaron ante Ezequías con sus vestiduras desgarradas, y le informaron de las palabras del copero mayor. |