ΕΞΟΔΟΣ - Esodo - Exodus 18

GREEK BIBLE	NEW JERUSALEM
1 Ηκουσε δε ο Ιοθορ, ο ιερευς της Μαδιαμ, ο πενθερος του Μωυσεως, παντα οσα εκαμεν ο Θεος εις τον Μωυσην και εις τον Ισραηλ τον λαον αυτου, οτι εξηγαγεν ο Κυριος τον Ισραηλ εξ Αιγυπτου.	1 Jethro, priest of Midian, Moses' father-in-law, had heard al about what God had done for Moses andfor Israel his people: how Yahweh had brought Israel out of Egypt.
2 Και ελαβεν ο Ιοθορ, ο πενθερος του Μωυσεως, Σεπφωραν την γυναικα του Μωυσεως, την οποιαν ειχε πεμψει οπισω,	2 Jethro, Moses' father-in-law, then took back Zipporah, Moses' wife, whom Moses had sent home,
3 και τους δυο αυτης υιους, εκ των οποιων του ενος το ονομα ητο Γηρσωμ, Διοτι παροικος, ειπεν, εσταθην εν ξενη γη?	3 with her two sons; one of them was cal ed Gershom because, he had said, 'I am an alien in a foreignland,'
4 του δε αλλου το ονομα Ελιεζερ, Διοτι ο Θεος, ειπε, του πατρος μου εσταθη βοηθος μου και με εσωσεν εκ της μαχαιρας του Φαραω?	4 and the other cal ed Eliezer because 'My father's God is my help and has delivered me from Pharaoh'ssword.'
5 και ηλθεν ο Ιοθορ ο πενθερος του Μωυσεως προς τον Μωυσην μετα των υιων αυτου και μετα της γυναικος αυτου εις την ερημον, οπου ητο εστρατοπεδευμενος εις το ορος του Θεου?	5 Then Jethro, Moses' father-in-law, with Moses' sons and wife, came to Moses in the desert where hewas encamped, at the mountain of God.
6 και ανηγγειλε προς τον Μωυσην, Εγω Ιοθορ ο πενθερος σου ερχομαι προς σε και η γυνη σου και οι δυο υιοι αυτης μετ' αυτης.	6 'Here is your father-in-law Jethro approaching', Moses was told, 'with your wife and her two sons.'
7 Και εξηλθεν ο Μωυσης εις συναντησιν του πενθερου αυτου και προσεκυνησεν αυτον και εφιλησεν αυτον? και ηρωτησαν ο εις τον αλλον περι της υγειας αυτων, και εισηλθον εις την σκηνην.	7 So Moses went out to greet his father-in-law, bowed low to him and kissed him; and when each hadasked how the other was they went into the tent.
8 Και διηγηθη ο Μωυσης προς τον πενθερον αυτου παντα οσα ο Κυριος εκαμεν εις τον Φαραω και εις τους Αιγυπτιους υπερ του Ισραηλ, παντας τους μοχθους οιτινες συνεβησαν εις αυτους καθ' οδον, και ηλευθερωσεν αυτους ο Κυριος.	8 Moses then told his father-in-law al about what Yahweh had done to Pharaoh and the Egyptians forIsrael's sake, and about al the hardships that they had encountered on the way, and how Yahweh had rescuedthem.
9 Υπερεχαρη δε ο Ιοθορ δια παντα τα αγαθα οσα ο Κυριος εκαμεν εις τον Ισραηλ, τον οποιον ηλευθερωσεν εκ χειρος των Αιγυπτιων.	9 And Jethro was delighted at al Yahweh's goodness to Israel in having rescued them from the clutchesof the Egyptians.
10 Και ειπεν ο Ιοθορ, Ευλογητος Κυριος, οστις σας ηλευθερωσεν εκ χειρος των Αιγυπτιων και εκ χειρος του Φαραω? οστις ηλευθερωσε τον λαον υποκατωθεν της χειρος των Αιγυπτιων?	10 'Blessed be Yahweh', Jethro exclaimed, 'for having rescued you from the clutches of the Egyptiansand the clutches of Pharaoh, for having rescued the people from the grasp of the Egyptians!
11 τωρα γνωριζω οτι ο Κυριος ειναι μεγας υπερ παντας τους θεους? διοτι εις το πραγμα, εις το οποιον υπερηφανευθησαν, εσταθη ανωτερος αυτων.	11 Now I know that Yahweh is greater than al other gods. . .'
12 Ελαβεν επειτα ο Ιοθορ, ο πενθερος του Μωυσεως, ολοκαυτωματα και θυσιας δια να προσφερη εις τον Θεον? και ηλθεν ο Ααρων, και παντες οι πρεσβυτεροι του Ισραηλ, να φαγωσιν αρτον μετα του πενθερου του Μωυσεως, εμπροσθεν του Θεου.	12 Jethro, Moses' father-in-law, then offered a burnt offering and other sacrifices to God; and Aaron and al the elders of Israel came and ate with Moses' father-in-law in the presence of God.
13 Και την επαυριον εκαθισεν ο Μωυσης δια να κρινη τον λαον. και παριστατο ο λαος εμπροσθεν του Μωυσεως απο πρωιας εως εσπερας.	13 On the fol owing day, Moses took his seat to administer justice for the people, and the people werestanding round him from morning til evening.
14 Και ιδων ο πενθερος του Μωυσεως παντα οσα εκαμνεν εις τον λαον, ειπε, Τι ειναι τουτο το πραγμα, το οποιον καμνεις εις τον λαον; δια τι συ καθησαι μονος, απας δε ο λαος παρισταται εμπροσθεν σου απο πρωιας εως εσπερας;	14 Seeing all he did for the people, Moses' father-in-law said to him, 'Why do you do this for the people,why sit here alone with the people standing round you from morning til evening?'
15 Και ειπεν ο Μωυσης προς τον πενθερον αυτου, διοτι ο λαος ερχεται προς εμε δια να ερωτηση τον Θεον?	15 Moses replied to his father-in-law, 'Because the people come to me to consult God.
16 οταν εχωσιν υποθεσιν τινα, ερχονται προς εμε και εγω κρινω μεταξυ του ενος και του αλλου? και δεικνυω εις αυτους τα προσταγματα του Θεου και τους νομους αυτου.	16 When they have a problem they come to me, and I give a ruling between the one and the other andmake God's statutes and laws known to them.'
17 Και ειπεν ο πενθερος του Μωυσεως προς αυτον, Δεν ειναι καλον το πραγμα, το οποιον καμνεις?	17 Moses' father-in-law then said to him, 'What you are doing is not right.
18 βεβαιως και συ θελεις αποκαμει και ο λαος ουτος ο μετα σου? διοτι το πραγμα ειναι πολυ βαρυ δια σε? δεν δυνασαι μονος να καμνης τουτο.	18 You wil only tire yourself out, and the people with you too, for the work is too heavy for you. Youcannot do it all yourself.
19 Ακουσον λοιπον την φωνην μου? θελω σε συμβουλευσει και ο Θεος θελει εισθαι μετα σου? συ μεν εσο ενωπιον του Θεου υπερ του λαου, δια να αναφερης τας υποθεσεις προς τον Θεον?	19 Now listen to the advice I am going to give you, and God be with you! Your task is to represent thepeople to God, to lay their cases before God,
20 και διδασκε αυτους τα προσταγματα και τους νομους και δεικνυε προς αυτους την οδον εις την οποιαν πρεπει να περιπατωσι, και τα εργα τα οποια πρεπει να πραττωσι?	20 and to teach them the statutes and laws, and show them the way they ought to fol ow and how theyought to behave.
21 πλην εκλεξον εκ παντος του λαου ανδρας αξιους, φοβουμενους τον Θεον, ανδρας φιλαληθεις, μισουντας την φιλαργυριαν? και καταστησον αυτους επ' αυτων χιλιαρχους, εκατονταρχους, πεντηκονταρχους και δεκαρχους?	21 At the same time, from the people at large choose capable and God-fearing men, men who aretrustworthy and incorruptible, and put them in charge of them as heads of thousands, hundreds, fifties and tens,
22 και ας κρινωσι τον λαον παντοτε? και πασαν μεν μεγαλην υποθεσιν ας αναφερωσι προς σε? πασαν δε μικραν υποθεσιν ας κρινωσιν αυτοι? ουτω θελεις ανακουφισθη, και θελουσι βασταζει το βαρος μετα σου.	22 and make them the people's permanent judges. They wil refer al important matters to you, but alminor matters they will decide themselves, so making things easier for you by sharing the burden with you.
23 εαν καμης τουτο το πραγμα και ο Θεος σε προσταζη ουτω, τοτε θελεις δυνηθη να ανθεξης, και προσετι πας ο λαος ουτος θελει φθασει εις τον τοπον αυτου εν ειρηνη.	23 If you do this -- and may God so command you -- you will be able to stand the strain, and all thesepeople wil go home satisfied.'
24 Και ηκουσεν ο Μωυσης την φωνην του πενθερου αυτου και εκαμε παντα οσα ειπε.	24 Moses took his father-in-law's advice and did just as he said.
25 Και εκλεξεν ο Μωυσης εκ παντος του Ισραηλ ανδρας αξιους και κατεστησεν αυτους αρχηγους επι του λαου, χιλιαρχους, εκατονταρχους, πεντηκονταρχους και δεκαρχους?	25 Moses chose capable men from al Israel and put them in charge of the people as heads ofthousands, hundreds, fifties and tens.
26 και εκρινον τον λαον εν παντι καιρω? τας μεν υποθεσεις τας δυσκολους ανεφερον προς τον Μωυσην, πασαν δε μικραν υποθεσιν εκρινον αυτοι.	26 These acted as the people's permanent judges. They referred hard cases to Moses but decidedminor matters themselves.
27 Επειτα προεπεμψεν ο Μωυσης τον πενθερον αυτου και απηλθεν εις την γην αυτου.	27 Moses then set his father-in-law on his way, and he travelled back to his own country.