ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Β´ - 2 Maccabei- Maccabees II 14

GREEK BIBLE	BIBLES DES PEUPLES
1 μετα δε τριετη χρονον προσεπεσεν τοις περι τον ιουδαν δημητριον τον του σελευκου δια του κατα τριπολιν λιμενος εισπλευσαντα μετα πληθους ισχυρου και στολου	1 Trois ans plus tard, les partisans de Judas entendirent parler de Démétrius fils de Séleucus, qui venait de débarquer dans le port de Tripoli avec une grande armée et une flotte.
2 κεκρατηκεναι της χωρας επανελομενον αντιοχον και τον τουτου επιτροπον λυσιαν	2 Il s’était emparé du pays et avait fait périr Antiocus avec son tuteur Lysias.
3 αλκιμος δε τις προγεγονως αρχιερευς εκουσιως δε μεμολυσμενος εν τοις της αμειξιας χρονοις συννοησας οτι καθ' οντιναουν τροπον ουκ εστιν αυτω σωτηρια ουδε προς το αγιον θυσιαστηριον ετι προσοδος	3 Alors intervint un certain Alkime, qui avait rempli autrefois la charge de grand prêtre et s’était volontairement rendu impur au temps de la révolte. Il comprenait qu’il n’avait plus aucun avenir et qu’il ne retrouverait plus sa place auprès du saint autel.
4 ηκεν προς τον βασιλεα δημητριον ως πρωτω και πεντηκοστω και εκατοστω ετει προσαγων αυτω στεφανον χρυσουν και φοινικα προς δε τουτοις των νομιζομενων θαλλων του ιερου και την ημεραν εκεινην ησυχιαν εσχεν	4 Aussi, vers l’an 151, il alla trouver le roi Démétrius et lui offrit une couronne d’or avec une palme et, selon l’usage, des rameaux d’olivier au nom du Temple. Ce jour-là il ne fit rien de plus.
5 καιρον δε λαβων της ιδιας ανοιας συνεργον προσκληθεις εις συνεδριον υπο του δημητριου και επερωτηθεις εν τινι διαθεσει και βουλη καθεστηκαν οι ιουδαιοι προς ταυτα εφη	5 Mais sa perversité trouva une bonne occasion lorsque Démétrius le convoqua au conseil et l’interrogea sur les intentions et les projets des Juifs. Il répondit alors:
6 οι λεγομενοι των ιουδαιων ασιδαιοι ων αφηγειται ιουδας ο μακκαβαιος πολεμοτροφουσιν και στασιαζουσιν ουκ εωντες την βασιλειαν ευσταθειας τυχειν	6 “Un groupe juif, celui des Assidéens, dont Judas Maccabée a pris la direction, entretient la guerre et la sédition. Ils ne permettront pas que le royaume retrouve la stabilité.
7 οθεν αφελομενος την προγονικην δοξαν λεγω δη την αρχιερωσυνην δευρο νυν εληλυθα	7 Pour ma part, j’ai été privé de la charge qui me venait de mes ancêtres, je parle du souverain sacerdoce. Si maintenant je suis venu ici,
8 πρωτον μεν υπερ των ανηκοντων τω βασιλει γνησιως φρονων δευτερον δε και των ιδιων πολιτων στοχαζομενος τη μεν γαρ των προειρημενων αλογιστια το συμπαν ημων γενος ου μικρως ακληρει	8 c’est d’abord avec le souci sincère des intérêts du roi, mais aussi parce que je veux le bien de mes concitoyens. Car toute notre race connaît une véritable misère par la faute des insensés que je viens de nommer.
9 εκαστα δε τουτων επεγνωκως συ βασιλευ και της χωρας και του περιισταμενου γενους ημων προνοηθητι καθ' ην εχεις προς απαντας ευαπαντητον φιλανθρωπιαν	9 Informe-toi donc dans le détail, ô roi, et puis fais quelque chose pour notre pays et pour notre race si menacée, avec cette humanité bienveillante que tu montres envers tous.
10 αχρι γαρ ιουδας περιεστιν αδυνατον ειρηνης τυχειν τα πραγματα	10 Car tant que Judas sera là, l’État ne connaîtra pas la paix.”
11 τοιουτων δε ρηθεντων υπο τουτου θαττον οι λοιποι φιλοι δυσμενως εχοντες τα προς τον ιουδαν προσεπυρωσαν τον δημητριον	11 Dès qu’il eut fini de parler, les autres amis du roi qui détestaient aussi Judas firent tout pour exciter davantage encore Démétrius.
12 προχειρισαμενος δε ευθεως νικανορα τον γενομενον ελεφανταρχην και στρατηγον αναδειξας της ιουδαιας εξαπεστειλεν	12 Aussitôt il désigna Nicanor, qui était devenu chef des éléphants de combat, comme général pour la Judée. Il l’envoya
13 δους εντολας αυτον μεν τον ιουδαν επανελεσθαι τους δε συν αυτω σκορπισαι καταστησαι δε αλκιμον αρχιερεα του μεγιστου ιερου	13 avec l’ordre de faire disparaître Judas, de disperser ses hommes et de rétablir Alkime comme grand prêtre du Temple Sublime.
14 οι δε επι της ιουδαιας πεφυγαδευκοτες τον ιουδαν εθνη συνεμισγον αγεληδον τω νικανορι τας των ιουδαιων ατυχιας και συμφορας ιδιας ευημεριας δοκουντες εσεσθαι	14 Les païens que Judas avait pourchassés se joignirent en masse à Nicanor, ils pensèrent que les misères et les malheurs des Juifs feraient leur propre bonheur.
15 ακουσαντες δε την του νικανορος εφοδον και την επιθεσιν των εθνων καταπασαμενοι γην ελιτανευον τον αχρι αιωνος συστησαντα τον αυτου λαον αει δε μετ' επιφανειας αντιλαμβανομενον της εαυτου μεριδος	15 Lorsque les Juifs apprirent la venue de Nicanor et l’agression des païens, ils se couvrirent de poussière pour supplier Celui qui avait établi son peuple pour toujours et qui, chaque fois, soutenait son peuple personnel par quelque manifestation.
16 προσταξαντος δε του ηγουμενου εκειθεν ευθεως αναζευξας συμμισγει αυτοις επι κωμην δεσσαου	16 Puis ils partirent sans délai sur l’ordre de leur chef et engagèrent le combat avec l’ennemi au-dessus de Dessau.
17 σιμων δε ο αδελφος ιουδου συμβεβληκως ην τω νικανορι βραδεως δε δια την αιφνιδιον των αντιπαλων αφασιαν επταικως	17 Simon, le frère de Judas, avait affronté Nicanor mais, surpris par la riposte de l’ennemi, il avait subi un léger échec.
18 ομως δε ακουων ο νικανωρ ην ειχον οι περι τον ιουδαν ανδραγαθιαν και εν τοις περι της πατριδος αγωσιν ευψυχιαν υπευλαβειτο την κρισιν δι' αιματων ποιησασθαι	18 De son côté, Nicanor avait appris la bravoure de Judas et de ses hommes, leur courage dans les combats qu’ils menaient pour la patrie, et il craignait de s’en remettre à la décision de la bataille.
19 διοπερ επεμψεν ποσιδωνιον και θεοδοτον και ματταθιαν δουναι και λαβειν δεξιας	19 C’est pourquoi il envoya Posidonius, Théodote et Mattathias, pour tendre la main aux Juifs et recevoir la leur.
20 πλειονος δε γενομενης περι τουτων επισκεψεως και του ηγουμενου τοις πληθεσιν ανακοινωσαμενου και φανεισης ομοψηφου γνωμης επενευσαν ταις συνθηκαις	20 Judas examina soigneusement leurs propositions; le chef les communiqua aux troupes et, comme tous étaient du même avis, les accords furent approuvés.
21 εταξαντο δε ημεραν εν η κατ' ιδιαν ηξουσιν εις το αυτο και προηλθεν παρ' εκαστου διφραξ εθεσαν διφρους	21 On fixa un jour où les chefs se rencontreraient en particulier. De chaque côté un char s’avança, on plaça des sièges d’honneur.
22 διεταξεν ιουδας ενοπλους ετοιμους εν τοις επικαιροις τοποις μηποτε εκ των πολεμιων αιφνιδιως κακουργια γενηται την αρμοζουσαν εποιησαντο κοινολογιαν	22 Judas avait posté aux bons endroits des hommes armés prêts à tout, pour le cas d’une trahison soudaine de la part des ennemis, mais l’entretien se passa correctement.
23 διετριβεν ο νικανωρ εν ιεροσολυμοις και επραττεν ουθεν ατοπον τους δε συναχθεντας αγελαιους οχλους απελυσεν	23 Nicanor resta à Jérusalem sans rien faire de mal, il renvoya même les foules qui s’étaient rassemblées autour de lui.
24 και ειχεν τον ιουδαν δια παντος εν προσωπω ψυχικως τω ανδρι προσεκεκλιτο	24 Comme Judas était sans cesse à ses côtés, il éprouva peu à peu pour cet homme une profonde admiration.
25 παρεκαλεσεν αυτον γημαι και παιδοποιησασθαι εγαμησεν ευσταθησεν εκοινωνησεν βιου	25 Il l’engagea à se marier et à avoir des enfants; Judas se maria, il goûta la paix et mena une vie normale.
26 ο δε αλκιμος συνιδων την προς αλληλους ευνοιαν και τας γενομενας συνθηκας λαβων ηκεν προς τον δημητριον και ελεγεν τον νικανορα αλλοτρια φρονειν των πραγματων τον γαρ επιβουλον της βασιλειας ιουδαν αυτου διαδοχον αναδειξαι	26 Alkime se rendit compte de cette compréhension réciproque. Alors il se procura une copie du traité qu’ils avaient signé. Il entra chez Démétrius et lui dit que les plans de Nicanor n’étaient pas conformes aux intérêts de l’État: n’avait-il pas désigné comme son lieutenant Judas, l’ennemi du royaume?
27 ο δε βασιλευς εκθυμος γενομενος και ταις του παμπονηρου διαβολαις ερεθισθεις εγραψεν νικανορι φασκων υπερ μεν των συνθηκων βαρεως φερειν κελευων δε τον μακκαβαιον δεσμιον εξαποστελλειν εις αντιοχειαν ταχεως	27 Hors de lui, excité par les calomnies de ce misérable, le roi écrivit à Nicanor pour lui dire à quel point il était mécontent de ces accords. Il lui ordonnait de lui envoyer tout de suite, à Antioche, Maccabée chargé de chaînes.
28 προσπεσοντων δε τουτων τω νικανορι συνεκεχυτο και δυσφορως εφερεν ει τα διεσταλμενα αθετησει μηδεν τανδρος ηδικηκοτος	28 Lorsque Nicanor apprit cela, il fut bouleversé car il lui coûtait beaucoup de violer les accords face à un homme qui n’avait pas le moindre tort.
29 επει δε τω βασιλει αντιπραττειν ουκ ην ευκαιρον ετηρει στρατηγηματι τουτ' επιτελεσαι	29 Mais comme il ne pouvait pas s’opposer à la volonté du roi, il chercha une occasion favorable pour réaliser ce projet par ruse.
30 ο δε μακκαβαιος αυστηροτερον διεξαγαγοντα συνιδων τον νικανορα τα προς αυτον και την ειθισμενην απαντησιν αγροικοτερον εσχηκοτα νοησας ουκ απο του βελτιστου την αυστηριαν ειναι συστρεψας ουκ ολιγους των περι αυτον συνεκρυπτετο τον νικανορα	30 De son côté, Maccabée se rendit compte que Nicanor était plus distant avec lui et que son attitude envers lui se faisait habituellement plus dure. Il comprit que ce refroidissement n’annonçait rien de bon. Il appela donc auprès de lui un bon nombre de partisans et cessa de fréquenter Nicanor.
31 συγγνους δε ο ετερος οτι γενναιως υπο του ανδρος εστρατηγηται παραγενομενος επι το μεγιστον και αγιον ιερον των ιερεων τας καθηκουσας θυσιας προσαγοντων εκελευσεν παραδιδοναι τον ανδρα	31 Quand Nicanor vit que Maccabée avait déjoué ses plans, il se rendit au Temple très grand et saint à l’heure où les prêtres offrent les sacrifices habituels, et il ordonna de lui livrer cet homme.
32 των δε μεθ' ορκων φασκοντων μη γινωσκειν που ποτ' εστιν ο ζητουμενος	32 Les prêtres déclarèrent avec serment qu’ils ne savaient pas où se trouvait celui qu’on cherchait.
33 προτεινας την δεξιαν επι τον νεω ταυτ' ωμοσεν εαν μη δεσμιον μοι τον ιουδαν παραδωτε τονδε τον του θεου σηκον εις πεδιον ποιησω και το θυσιαστηριον κατασκαψω και ιερον ενταυθα τω διονυσω επιφανες αναστησω	33 Alors il étendit la main droite vers le Temple et jura: “Si vous ne me livrez pas Judas enchaîné, je raserai ce lieu consacré à Dieu, j’abattrai l’autel et au même endroit je construirai un temple magnifique en l’honneur de Dionysos.”
34 τοσαυτα δε ειπων απηλθεν οι δε ιερεις προτειναντες τας χειρας εις τον ουρανον επεκαλουντο τον δια παντος υπερμαχον του εθνους ημων ταυτα λεγοντες	34 Après ces paroles, il s’en alla. Les prêtres tendirent les mains vers le Ciel, invoquant le perpétuel Défenseur de notre nation:
35 συ κυριε των ολων απροσδεης υπαρχων ηυδοκησας ναον της σης σκηνωσεως εν ημιν γενεσθαι	35 “Tu n’as besoin de rien, Seigneur! Tu as pourtant voulu au milieu de nous ce Temple où tu habites.
36 και νυν αγιε παντος αγιασμου κυριε διατηρησον εις αιωνα αμιαντον τονδε τον προσφατως κεκαθαρισμενον οικον	36 Maintenant donc, Seigneur, Saint de toute sainteté, protège à jamais ce Temple de toute souillure puisqu’il vient d’être purifié.”
37 ραζις δε τις των απο ιεροσολυμων πρεσβυτερων εμηνυθη τω νικανορι ανηρ φιλοπολιτης και σφοδρα καλως ακουων και κατα την ευνοιαν πατηρ των ιουδαιων προσαγορευομενος	37 On dénonça auprès de Nicanor un certain Razi, l’un des anciens de Jérusalem. C’était un homme qui aimait ses concitoyens, un homme d’une excellente réputation qu’on appelait à cause de sa bonté “Le père des Juifs”.
38 ην γαρ εν τοις εμπροσθεν χρονοις της αμειξιας κρισιν εισενηνεγμενος ιουδαισμου και σωμα και ψυχην υπερ του ιουδαισμου παραβεβλημενος μετα πασης εκτενιας	38 Dans les premières heures de la révolte, il avait été accusé de Judaïsme et il s’était dépensé corps et âme, de mille façons, pour défendre le Judaïsme.
39 βουλομενος δε νικανωρ προδηλον ποιησαι ην ειχεν προς τους ιουδαιους δυσμενειαν απεστειλεν στρατιωτας υπερ τους πεντακοσιους συλλαβειν αυτον	39 Nicanor, voulant donner des preuves de son hostilité envers les Juifs, envoya plus de 500 soldats pour l’arrêter.
40 εδοξεν γαρ εκεινον συλλαβων τουτοις ενεργασασθαι συμφοραν	40 Il pensait en effet qu’en arrêtant cet homme, il ferait un très grand tort aux Juifs.
41 των δε πληθων μελλοντων τον πυργον καταλαβεσθαι και την αυλαιαν θυραν βιαζομενων και κελευοντων πυρ προσαγειν και τας θυρας υφαπτειν περικαταλημπτος γενομενος υπεθηκεν εαυτω το ξιφος	41 La troupe était sur le point d’occuper la tour, déjà les hommes forçaient la porte de la tour et demandaient du feu pour en brûler les portes, lorsque Razi, se voyant cerné, se transperça avec son épée:
42 ευγενως θελων αποθανειν ηπερ τοις αλιτηριοις υποχειριος γενεσθαι και της ιδιας ευγενειας αναξιως υβρισθηναι	42 il préféra mourir noblement plutôt que de tomber entre les mains de ces bandits et de subir des violences indignes de sa noblesse.
43 τη δε πληγη μη κατευθικτησας δια την του αγωνος σπουδην και των οχλων εσω των θυρωματων εισβαλλοντων αναδραμων γενναιως επι το τειχος κατεκρημνισεν εαυτον ανδρωδως εις τους οχλους	43 Mais il avait fait trop vite, il n’avait pas frappé au bon endroit. Alors que déjà la foule franchissait sa porte, il courut bravement au sommet du mur et se jeta sur la foule.
44 των δε ταχεως αναποδισαντων γενομενου διαστηματος ηλθεν κατα μεσον τον κενεωνα	44 Les gens reculèrent et Razi tomba au milieu de la place vide.
45 ετι δε εμπνους υπαρχων και πεπυρωμενος τοις θυμοις εξαναστας φερομενων κρουνηδον των αιματων και δυσχερων των τραυματων οντων δρομω τους οχλους διελθων και στας επι τινος πετρας απορρωγος	45 Il respirait encore; rempli d’ardeur il se releva tout ruisselant de sang et couvert de terribles blessures. Il traversa la foule en courant et s’arrêta sur une roche escarpée.
46 παντελως εξαιμος ηδη γινομενος προβαλων τα εντερα και λαβων εκατεραις ταις χερσιν ενεσεισε τοις οχλοις και επικαλεσαμενος τον δεσποζοντα της ζωης και του πνευματος ταυτα αυτω παλιν αποδουναι τονδε τον τροπον μετηλλαξεν	46 Il était déjà vidé de son sang, mais il fit encore sortir ses entrailles et, les prenant dans ses deux mains, il les jeta sur la foule. Puis, après avoir prié le maître de la vie et du souffle, lui demandant de les lui rendre un jour, il quitta cette vie.