1 Et factum est, cum consum masset Iesus sermones hos omnes, dixitdiscipulis suis: | 1 - Gesù, terminati questi discorsi, disse a' suoi discepoli: |
2 “ Scitis quia post biduum Pascha fiet, et Filius hoministraditur, ut crucifigatur ”.
| 2 «Voi sapete che tra due giorni è la Pasqua e il Figliuol dell'uomo sarà consegnato per essere crocifisso». |
3 Tunc congregati sunt principes sacerdotum et seniores populi in aulamprincipis sacerdotum, qui dicebatur Caiphas, | 3 Allora i principi dei Sacerdoti e gli anziani del popolo si riunirono nell'atrio del sommo sacerdote, detto Caifa |
4 et consilium fecerunt, ut Iesumdolo tenerent et occiderent; | 4 e fecero complotto per impadronirsi con inganno di Gesù e farlo morire. |
5 dicebant autem: “ Non in die festo, ne tumultusfiat in populo ”.
| 5 Ma dicevano: «Bisogna che ciò non accada durante la festa, perchè non nasca tumulto in mezzo al popolo». |
6 Cum autem esset Iesus in Bethania, in domo Simonis leprosi, | 6 Mentre Gesù si trovava a Betania, nella casa di Simone il lebbroso, |
7 accessit ad eummulier habens alabastrum unguenti pretiosi et effudit super caput ipsiusrecumbentis. | 7 gli s'accostò una donna con un vaso d'alabastro, colmo d'unguento prezioso e lo sparse sul capo di lui ch'era a tavola. |
8 Videntes autem discipuli, indignati sunt dicentes: “ Ut quidperditio haec? | 8 I discepoli, visto ciò, furono indignati e dissero: «A che tale sciupio? |
9 Potuit enim istud venumdari multo et dari pauperibus ”. | 9 Quest'unguento si poteva venderlo caro e darne il ricavo ai poveri». |
10 Sciens autem Iesus ait illis: “ Quid molesti estis mulieri? Opus enim bonumoperata est in me; | 10 Gesù, essendosene accorto, disse loro: «Perchè date noia a questa donna? Ella ha fatto una buona azione verso di me. |
11 nam semper pauperes habetis vobiscum, me autem non semperhabetis. | 11 Infatti voi avete sempre i poveri con voi, ma non sempre avete me. |
12 Mittens enim haec unguentum hoc supra corpus meum, ad sepeliendum mefecit. | 12 Costei, spargendo quest'unguento sul mio corpo, lo ha fatto per la mia sepoltura. |
13 Amen dico vobis: Ubicumque praedicatum fuerit hoc evangelium in totomundo, dicetur et quod haec fecit in memoriam eius ”.
| 13 Io vi dico in verità che dovunque sarà predicato questo vangelo, sarà pur raccontato a sua memoria ciò ch'ella ha fatto». |
14 Tunc abiit unus de Duodecim, qui dicebatur Iudas Iscariotes, ad principessacerdotum | 14 Allora uno dei Dodici, detto Giuda Iscariote, andò dai principi de' Sacerdoti |
15 et ait: “ Quid vultis mihi dare, et ego vobis eum tradam? ”.At illi constituerunt ei triginta argenteos. | 15 e chiese loro: «Che cosa siete disposti a darmi, e io ve lo consegno?». Ed essi gli fissarono trenta monete d'argento. |
16 Et exinde quaerebatopportunitatem, ut eum traderet.
| 16 E da quel momento egli cercava l'occasione buona per tradirlo. |
17 Prima autem Azymorum accesserunt discipuli ad Iesum dicentes: “ Ubi visparemus tibi comedere Pascha? ”. | 17 Il primo giorno degli azzimi, i discepoli vennero a Gesù e gli domandarono: «Dove vuoi che ti prepariamo per mangiare la Pasqua?». |
18 Ille autem dixit: “ Ite in civitatem adquendam et dicite ei: “Magister dicit: Tempus meum prope est; apud te facioPascha cum discipulis meis” ”. | 18 Gesù rispose: «Andate in città da un tale e ditegli: - Il Maestro dice: " Il mio tempo è vicino; io farò la Pasqua presso di te co' miei discepoli"-». |
19 Et fecerunt discipuli, sicut constituitillis Iesus, et paraverunt Pascha.
| 19 Ed essi fecero come Gesù aveva loro ordinato e prepararon la Pasqua. |
20 Vespere autem facto, discumbebat cum Duodecim. | 20 Calata la sera, si mise a tavola coi Dodici. |
21 Et edentibus illis, dixit:“ Amen dico vobis: Unus vestrum me traditurus est ”. | 21 Mentre mangiavano disse: «In verità vi dico che uno di voi mi tradirà». |
22 Et contristativalde, coeperunt singuli dicere ei: “ Numquid ego sum, Domine? ”. | 22 Essi, grandemente contristati, presero a dirgli l'un dopo l'altro: «Son forse io, o Signore?». |
23 At ipserespondens ait: “ Qui intingit mecum manum in paropside, hic me tradet. | 23 Egli rispose: «Colui che ha messo con me la mano nel piatto, quegli mi tradirà. |
24 Filius quidem hominis vadit, sicut scriptum est de illo; vae autem homini illi,per quem Filius hominis traditur! Bonum erat ei, si natus non fuisset homo ille”. | 24 Il Figliuol dell'uomo se ne va come sta scritto di lui, ma guai a quell'uomo per opera del quale il Figliuol dell'uomo è tradito. Sarebbe stato meglio per quest'uomo che non fosse mai nato». |
25 Respondens autem Iudas, qui tradidit eum, dixit: “ Numquid ego sum,Rabbi? ”. Ait illi: “ Tu dixisti ”.
| 25 Giuda, il quale lo tradiva, prese la parola e disse: «Son forse io, Maestro?». E Gesù: «Tu l'hai detto». |
26 Cenantibus autem eis, accepit Iesus panem et benedixit ac fregit deditquediscipulis et ait: “ Accipite, comedite: hoc est corpus meum ”. | 26 Or mentre mangiavano, Gesù prese del pane e, dopo averlo benedetto, lo spezzò e nel darlo ai suoi discepoli disse: «Prendete, mangiate; questo è il mio corpo». |
27 Etaccipiens calicem, gratias egit et dedit illis dicens: “ Bibite ex hoc omnes: | 27 Poi, preso un calice e avendo reso grazie, lo diede loro dicendo: «Bevetene tutti: |
28 hic est enim sanguis meus novi testamenti, qui pro multis effunditur inremissionem peccatorum. | 28 perchè questo è il mio sangue della nuova alleanza, che sarà sparso per molti in remissione dei peccati. |
29 Dico autem vobis: Non bibam amodo de hoc geniminevitis usque in diem illum, cum illud bibam vobiscum novum in regno Patris mei”.
| 29 Io vi dico che d'ora in poi non berrò di questo frutto della vite fino al giorno in cui lo berrò nuovo con voi nel Regno del Padre mio». |
30 Et hymno dicto, exierunt in montem Oliveti. | 30 Recitato l'inno, usciron verso il monte degli Ulivi. |
31 Tunc dicit illis Iesus: “Omnes vos scandalum patiemini in me in ista nocte. Scriptum est enim:"Percutiam pastorem, et dispergentur oves gregis". | 31 Allora Gesù disse loro: «Tutti voi, questa notte vi scandalizzerete di me; perchè sta scritto: " Percoterò il pastore, e le pecorelle del gregge saranno disperse ". |
32 Postquam autemresurrexero, praecedam vos in Galilaeam ”. | 32 Ma dopo che io sarò risorto, vi precederò in Galilea». |
33 Respondens autem Petrus aitilli: “ Et si omnes scandalizati fuerint in te, ego numquam scandalizabor ”. | 33 Pietro replicò: «Quando anche tutti si scandalizzassero di te, io non mi scandalizzerò». |
34 Ait illi Iesus: “ Amen dico tibi: In hac nocte, antequam gallus cantet, terme negabis ”. | 34 Gesù gli disse: «In verità ti dico: - Questa notte prima che il gallo canti, tu mi rinnegherai tre volte. -». |
35 Ait illi Petrus: “ Etiam si oportuerit me mori tecum, nonte negabo ”. Similiter et omnes discipuli dixerunt.
| 35 E Pietro a lui: «Quand'anche dovessi morire con te, non ti rinnegherò». Tutti gli altri discepoli parlarono nello stesso modo. |
36 Tunc venit Iesus cum illis in praedium, quod dicitur Gethsemani. Et dicitdiscipulis: “ Sedete hic, donec vadam illuc et orem ”. | 36 Allora Gesù entrò con loro in un podere, detto Getsemani, e disse ai discepoli: «Sedete qui, mentre io mi allontano a pregare». |
37 Et assumpto Petroet duobus filiis Zebedaei, coepit contristari et maestus esse. | 37 E presi con sè Pietro e i due figliuoli di Zebedeo cominciò a provare tristezza e angoscia. |
38 Tunc aitillis: “ Tristis est anima mea usque ad mortem; sustinete hic et vigilatemecum ”. | 38 E disse loro: «L'anima mia è triste fino alla morte; rimanete qui e vegliate con me». |
39 Et progressus pusillum, procidit in faciem suam orans et dicens:“ Pater mi, si possibile est, transeat a me calix iste; verumtamen non sicutego volo, sed sicut tu ”. | 39 E fattosi un po' in là, si buttò col volto a terra, pregando e dicendo: «Padre mio, se è possibile passi da me questo calice! Tuttavia non come voglio io, ma come vuoi tu». |
40 Et venit ad discipulos et invenit eos dormientes;et dicit Petro: “ Sic non potuistis una hora vigilare mecum? | 40 Venne poi ai discepoli, e trovandoli addormentati disse a Pietro: «Così non siete stati capaci di vegliare un'ora sola con me? |
41 Vigilate etorate, ut non intretis in tentationem; spiritus quidem promptus est, caro auteminfirma ”. | 41 Vegliate e pregate, per entrare in tentazione, perchè lo spirito è pronto ma la carne è debole». |
42 Iterum secundo abiit et oravit dicens: “ Pater mi, si nonpotest hoc transire, nisi bibam illud, fiat voluntas tua ”. | 42 Di nuovo per la seconda volta s'allontanò e pregò così: «Padre mio, se non è possibile che questo calice sia rimosso da me senza ch'io lo beva, sia fatta la tua volontà». |
43 Et venit iterumet invenit eos dormientes: erant enim oculi eorum gravati. | 43 E tornato, li trovò di nuovo addormentati, perchè erano oltremodo stanchi. |
44 Et relictis illis,iterum abiit et oravit tertio, eundem sermonem iterum dicens. | 44 Li lasciò e andò di nuovo a pregare per la terza volta, ripetendo le medesime parole. |
45 Tunc venit addiscipulos et dicit illis: “ Dormite iam et requiescite; ecce appropinquavithora, et Filius hominis traditur in manus peccatorum. | 45 Poi tornò ai discepoli e disse loro: «Dormite pure e riposate; ecco, è vicina l'ora e il Figliuol dell'uomo sarà dato nelle mani dei peccatori. |
46 Surgite, eamus; ecceappropinquavit, qui me tradit ”.
| 46 Alzatevi, andiamo; ecco, chi mi tradisce è vicino. |
47 Et adhuc ipso loquente, ecce Iudas, unus de Duodecim, venit, et cum eo turbamulta cum gladiis et fustibus, missi a principibus sacerdotum et senioribuspopuli. | 47 Mentr'egli parlava ancora, arrivò Giuda, uno dei Dodici e con lui molta gente armata di bastoni e di spade, mandata dai principi dei Sacerdoti e dagli anziani del popolo. |
48 Qui autem tradidit eum, dedit illis signum dicens: “ Quemcumqueosculatus fuero, ipse est; tenete eum! ”. | 48 Il traditore aveva dato loro questo segnale: «Chi bacerò, è lui; pigliatelo». |
49 Et confestim accedens ad Iesumdixit: “ Ave, Rabbi! ” et osculatus est eum. | 49 E accostatosi subito a Gesù, disse: «Ti saluto, o Maestro!». E lo baciò. |
50 Iesus autem dixit illi: “Amice, ad quod venisti! ”. Tunc accesserunt et manus iniecerunt in Iesum ettenuerunt eum. | 50 Gesù gli disse: «Amico, a che sei venuto?». Allora, accostatisi, misero le mani addosso a Gesù e lo arrestarono. |
51 Et ecce unus ex his, qui erant cum Iesu, extendens manumexemit gladium suum et percutiens servum principis sacerdotum amputavitauriculam eius.
| 51 Uno di quelli ch'erano con Gesù, stesa la mano, sfoderò la spada e ferì un servo del sommo sacerdote, tagliandogli via un orecchio. |
52 Tunc ait illi Iesus: “ Converte gladium tuum in locum suum. Omnes enim, quiacceperint gladium, gladio peribunt. | 52 Allora Gesù gli disse: «Riponi la tua spada al suo posto; perchè tutti coloro che si serviranno della spada, periranno di spada. |
53 An putas quia non possum rogare Patremmeum, et exhibebit mihi modo plus quam duodecim legiones angelorum? | 53 Pensi tu forse che io non possa chiamare in aiuto il Padre mio, il quale mi manderebbe sull'atto più di dodici legioni di angeli? |
54 Quomodoergo implebuntur Scripturae quia sic oportet fieri? ”. | 54 Come dunque si adempirebbero le Scritture, secondo le quali bisogna che avvenga così?». |
55 In illa hora dixitIesus turbis: “ Tamquam ad latronem existis cum gladiis et fustibuscomprehendere me? Cotidie sedebam docens in templo, et non me tenuistis ”. | 55 Nel medesimo tempo Gesù disse alle turbe: «Siete venuti con spade e bastoni per pigliarmi come se fossi un ladrone. Tutti i giorni io ero seduto in mezzo a voi, insegnando nel tempio, e non m'avete preso. |
56 Hoc autem totum factum est, ut implerentur scripturae Prophetarum. Tuncdiscipuli omnes, relicto eo, fugerunt.
| 56 Ma tutto questo è avvenuto perchè s'adempissero le Scritture dei profeti». Allora tutti i discepoli l'abbandonarono e fuggirono via. |
57 Illi autem tenentes Iesum duxerunt ad Caipham principem sacerdotum, ubiscribae et seniores convenerant. | 57 Coloro che avevano arrestato Gesù, lo menaron da Caifa, sommo sacerdote, presso il quale si eran riuniti gli Scribi e gli anziani. |
58 Petrus autem sequebatur eum a longe usque inaulam principis sacerdotum; et ingressus intro sede bat cum ministris, utvideret finem. | 58 E Pietro lo seguiva di lontano fin nell'atrio del sommo sacerdote; vi entrò e sedette coi servi, per vedere la fine. |
59 Principes autem sacerdotum et omne concilium quaerebant falsumtestimonium contra Iesum, ut eum morti traderent, | 59 Ora, i principi dei Sacerdoti e tutto il Sinedrio cercavan qualche falsa testimonianza contro Gesù per farlo morire; |
60 et non invenerunt, cummulti falsi testes accessissent. Novissime autem venientes duo | 60 ma non ne trovavano alcuno, benchè si fossero presentati parecchi falsi testimoni. Infine se ne presentarono due, |
61 dixerunt: “Hic dixit: “Possum destruere templum Dei et post triduum aedificare illud””. | 61 i quali dissero: «Costui ha detto: - Posso distruggere il tempio di Dio e riedificarlo in tre giorni -». |
62 Et surgens princeps sacerdotum ait illi: “ Nihil respondes? Quid istiadversum te testificantur? ”. | 62 Il sommo sacerdote, alzatosi, gli disse: «Non rispondi nulla a quanto questi uomini depongono contro di te?». |
63 Iesus autem tacebat. Et princeps sacerdotumait illi: “ Adiuro te per Deum vivum, ut dicas nobis, si tu es Christus FiliusDei ”. | 63 Ma Gesù taceva. E il sommo sacerdote continuò: «Ti scongiuro per il Dio vivo di dirci se tu sei il Cristo, il Figlio di Dio». |
64 Dicit illi Iesus: “ Tu dixisti. Verumtamen dico vobis: Amodovidebitis Filium hominis sedentem a dextris Virtutis et venientem in nubibuscaeli ”.
| 64 Gesù gli rispose: «Tu l'hai detto; anzi io vi dico che d'ora innanzi vedrete il Figliuol dell'uomo seduto a destra dell'Onnipotente venire sulle nuvole del cielo». |
65 Tunc princeps sacerdotum scidit vestimenta sua dicens: “ Blasphemavit! Quidadhuc egemus testibus? Ecce nunc audistis blasphemiam. | 65 Allora il sommo sacerdote si stracciò le vesti dicendo: «Ha bestemmiato! Che bisogno abbiamo ancora di testimoni? Voi avete udito la sua bestemmia. |
66 Quid vobis videtur?”. Illi autem respondentes dixerunt: “ Reus est mortis! ”. | 66 Che ve ne pare?». Quelli risposero: «È reo di morte». |
67 Tuncexspuerunt in faciem eius et colaphis eum ceciderunt; alii autem palmas infaciem ei dederunt | 67 Allora gli sputarono in viso e gli dettero dei pugni; altri lo schiaffeggiavano |
68 dicentes: “ Prophetiza nobis, Christe: Quis est, qui tepercussit? ”.
| 68 dicendo: «Cristo, indovina: chi t'ha percosso?». |
69 Petrus vero sedebat foris in atrio; et accessit ad eum una ancilla dicens:“ Et tu cum Iesu Galilaeo eras! ”. | 69 Pietro intanto era seduto fuori nell'atrio; quando gli si accostò una serva che gli disse: «Anche tu eri con Gesù, il Galileo». |
70 At ille negavit coram omnibus dicens:“ Nescio quid dicis! ”. | 70 Ma egli lo negò davanti a tutti, dicendo: «Io non so cosa tu voglia dire». |
71 Exeunte autem illo ad ianuam, vidit eum alia etait his, qui erant ibi: “ Hic erat cum Iesu Nazareno! ”. | 71 Mentre usciva dalla porta lo vide un'altra serva, che disse ai circostanti: «Costui pure era con Gesù Nazareno». |
72 Et iterumnegavit cum iuramento: “ Non novi hominem! ”. | 72 Ed egli negò di nuovo con giuramento: «Non conosco quell'uomo». |
73 Post pusillum autemaccesserunt, qui stabant, et dixerunt Petro: “ Vere et tu ex illis es, nam etloquela tua manifestum te facit ”. | 73 Poco dopo gli astanti s'accostarono a Pietro e gli dissero: «Certamente, anche tu sei uno di quelli, giacchè il tuo stesso modo di parlare ti fa riconoscere». |
74 Tunc coepit detestari et iurare: “ Nonnovi hominem! ”. Et continuo gallus cantavit; | 74 Allora cominciò a imprecare e spergiurare che non conosceva quell'uomo. E in quel momento un gallo cantò. |
75 et recordatus est Petrusverbi Iesu, quod dixerat: “ Priusquam gallus cantet, ter me negabis ”. Etegressus foras ploravit amare.
| 75 Pietro si ricordò della parola di Gesù, che gli aveva detto: «Prima che il gallo canti, tu mi avrai rinnegato tre volte». E uscito fuori, pianse amaramente. |